دەروازە:کوردستان

بەخێربێن بۆ دەروازەی کوردستان Hûn bi xêr hatin portala Kurdistanê کوردستان کوردستان (بە کوردیی باکووری: Kurdistan، /ˌkʊɾdɪˈstɑːn/ ( گوێگرتن)، بە واتای خاکی کوردان) ھەرێمێکی جوگرافی لە ڕۆژھەڵاتی ناوینە کە زۆربەی دانیشتووانی لە خەڵکی کورد پێکدێن. کوردستان لە ئێستادا لە چوار پارچەی باکوور (ڕۆژھەڵات و باشووری تورکیا)، باشوور (باکووری عێراق)، ڕۆژھەڵات (ڕۆژاوای ئێران) و ڕۆژاوا (باکووری سووریا) پێکھاتووە. لە مێژوودا کوردستانی سوور (لە یەکێتیی سۆڤیەت) وەکوو بەشێک لە کوردستان ھەژمار کراوە. دیارکردنی سنوورەکانی کوردستان یەکێکە لە دۆزە پڕ تەنگ و چەڵەمەکان، چونکە ئەو وڵاتانەی لە خاکی کوردستاندا باڵادەستن وەکوو یەکەیەکی جوگرافی یان نەتەوەیی دان بەبوونی کوردستان نانێن، بەڵکوو زیاتر بە ناوچە کوردنشینەکان ناوی دەبەن. لە ڕوانگەی ڕامیارییەوە، ھەرێمی کوردستان لە باشووری کوردستان و خۆبەڕێوەبەریی ڕۆژاوا لە ڕۆژاوای کوردستان دوو حکوومەتی خۆبەڕیوەبەری کوردن کە لەم دوو بەشەی کوردستاندا باڵادەستن. کوردستان لە ئێراندا بەفەرمی تەنیا وەکوو پارێزگایەک ناسراوە. ھەروەھا کوردستان لەلایەن تورکیاوە بەفەرمی نەناسراوە و ناوی کوردستان لە تورکیا نایاسیییە. زیاتر... ھەنووکە ٦٬٩٨٥ وتار لە دەروازەی کوردستاندا ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە وتاری ھەڵبژێردراو پارتی دیموکراتی گەلان (بەکورتی:ھەدەپە HDP) پارتێکی سیاسییە لە تورکیا لە ژێر کاریگەری ئایدیای چەپ و سۆسیالیزمن، پارتەکە لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ لە ئەنقەرە دامەزراوە، سەباحەت تونجەل و ئەرتوغرول کورکچو ھاوسەرۆکەکانی پارتەکەن، ئامانجی پارتەکە دامەزراندنی حکوومەتێکی دێموکراتییە لە تورکیا بۆ ئەوەی کۆتایی بە کپکردن بێنن، پارتەکە لەلایەن چەند کوردێکی چەپڕەو دامەزراوە و سێ لە کەسە دیارەکانی ئەو پارتە پێشتر لە پارتی ئاشتی و دیموکراسی (بەدەپە) بوون لەوانە سری سورەیا ئوندەر، ھاوکات ھەدەپە و بەدەپە پەیوەندییەکی قووڵیان لەگەڵ ھەیە تاڕەدەیەک ھاوبەشانە کار دەکەن. ھەدەپە پارتێکی سۆسیال دیموکراتە کە پابەندە بە دژایەتیکردن لەگەڵ سیستمی سەرمایەداری و ئاوەتەخوازی کۆتاییھێنانە بە ھەڵاواردنی ئایینی، ڕەگەزایەتی و نەتەوایەتی. ئەم پارتە لە کاتی ناساندنی کاندیدەکانی، ٥٠ لەسەدی تایبەت کردووە بۆ ژنان و ١٠ لەسەدی بۆ کۆمەڵگای ھاوڕەگەزخوازەکان. ئەم پارتە ھەروەھا ژینگەپارێزە و دژی دەستپێکردن و چالاکیی وزەی ناوەکییە لە تورکیا. ھەدەپە خوازیارە کە سیاسەتەکانی ئەم پارتە سەرترە لە سیستمی دوانەیی تورک و کورد، لەکاتێکدا لە دانۆستانەکانی عەبدوڵا ئۆجەلان ڕێبەری زیندانیکراوی پەکەکە بەشداریان کرد. دەوڵەتی تورکیا ئەم پارتە تۆمەتبار دەکا بە پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ پارتی کرێکارانی کوردستان و کۆما جڤاکێن کوردستان. ھەدەپە یەکەمین جار لە ھەڵبژاردنە ناوچەییەکانی ساڵی ٢٠١٤ بەشداری کرد. لەم ھەڵبژاردنەدا ھەدەپە لە ناوچەکانی ڕۆژاوای تورکیا بەشداری کرد لەکاتێکدا دەبەپە لە ناوچە کوردییەکانی باشووری ڕۆژھەڵات چالاکی و بەشداری کرد کە لە ئاکامدا ھەردوو پارتەکە بە تێکڕایی ٦.٢ لەسەدی گشت دەنگەکانیان بەدەستھێنا. سەلاحەددین دەمیرتاش ھاوسەرۆکی ئێستای ھەدەپە لە ھەڵبژاردنەکانی سەرکۆماری ساڵی ٢٠١٤ وەک کاندیدی ئەم پارتە بەشداری کرد و توانی ٩.٧٦ لەسەدی دەنگەکان بەدەست بێنێ. زیاتر... ژیاننامەی ھەڵبژێردراو شڤان پەروەر (لەدایکبووی ٢٣ی ئەیلوولی ١٩٥٥) گۆرانیبێژێکی بەناوبانگی کوردە. شڤان پەروەر لە بواری مۆسیقای کوردیدا زۆر چالاک بووە و زیاتر لە ٢٥ ئەلبۆمی پێشکەش کردووە. ھەروەھا ھۆنەر، نووسەر، مامۆستای مۆسیقا و ژەنیاریشە. بە ھۆی شۆڕشگێڕی و ھەڵوێستە سیاسییەکانیەوە لە میدیاکاندا زۆر ناوی لێ دەبرێت. ھەر لە تەمەنی گەنجییەوە دەستی کردووە بە گۆرانی وتن. بە ھۆی مەترسیی دەستبەسەرکردنی لە لایەن حکوومەتی تورکیاوە ساڵی ١٩٧٦ وڵاتی بە جێ ھێشت و بوو بە دانیشتووی ئەڵمانیا. تا ئێستاش نەگەڕاوەتە بۆ تورکیا. ساڵی ٢٠٠٤ لە ئەڵمانیا ڕێکخراوی کولتوریی نێونەتەوەیی شڤان پەروەری (Şivan Perwer International Culture Foundation) دامەزراند. ئەلبۆمی «من بێریا تە کریە» خەڵاتی Grands prix du Disque et Audiovisuels (گرنگترین خەڵاتی مۆسیقای فەڕەنسا) ساڵی ٢٠٠٤ی لە بەشی مۆسیقای جیھاندا بردەوە. داوا لە شڤان پەروەر کرا لە کردنەوەی کەناڵی TRT6 لە سەرەتای ٢٠٠٩دا بەشداری بکات، بەڵام قەبووڵی نەکرد. لە ٩/١/٢٠٠٩ کەناڵی TRT6 بەرنامەیەکی بەڵگەیی لە ژیانی شڤان پەروەر بڵاو کردەوە. زیاتر... شۆڕشەکان شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران (بە کوردیی باکووری: Serhildana Şêx Seîdê Pîranî، بە تورکی: Saideyh Said İsyanı). شۆڕشێک بوو دژی سیاسەتەکانی بەتورککردن لە باکووری کوردستان کە حکوومەتە نوێیەکەی ئەتاتورک پەیڕەوی دەکرد. شۆڕشەکە لەلایەن شێخ سەعیدەوە سەرپەرشتیی کرا و زۆرینەی ھۆزە کوردەکانی باکووری کوردستان چوونە پاڵی. ھەروەھا ھەندێک لە ئەفسەر و سەربازانی پێشووتری ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی لە کورد و تورک (حەمیدییە، ئازادیخوازان) چوونە پاڵی بە ئامانجی گەڕاندنەوەی دەوڵەتی عوسمانی. زیاتر... ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی کوردستان بدە. لێرە کۆمەڵێک وتار ھەن، دەتوانیت بیاننووسیت یان فراوانیان بکەیت. داڕێژەی {{دەروازە|کوردستان}} بۆ ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە کوردستان ھەیە. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. وێنەی ھەڵبژێردراو لەیلا زانا دەنگی ھەڵبژێردراو بەشێکی شمشاڵی قالەمەڕە مێژوو نەورۆز لە کوردەواریدا جێژنێکی تایبەتە و مێژوویەکی کۆنی ھەیە. لە ھەموو شوێنەکانی کوردەواریدا ئەم جەژنە بەڕێوە دەچێ. یەکێ لە خاڵە ھاوبەشەکان لە نێوان زۆربەی کوردەواریدا ئاگر ڕۆشن کردنی نەورۆزە. یەکەمین نووسەری کورد کە بە کوردی باسی دابونەریتی نەورۆزی کردبێ ئەحمەدی خانی بووە. زۆرێک شاعیرانی تری کوردیش ھۆنراوەیان بۆ نەورۆز داناوە. ئاگر ھێمای نەورۆز لەلای کوردەکان،ھەموو ساڵێکیش بە ئاگر یادی دەکەنەوە. زیاتر... کارەساتەکان کیمیابارانی ھەڵەبجە یان کۆمەڵکوژیی ھەڵەبجە لە ١٦ی ئازاری ١٩٨٨ ڕوویدا لە کۆتایی ڕۆژەکانی جەنگی ئێران-ئێراق، لەلایەن ڕژێمی بەعسی عێراقەوە کە شاری ھەڵەبجەی بە گازی کیمیایی کیمیاباران کرد، زیاد لە ٥،٠٠٠ ھاوڵاتی کوردی بێتاوانی پێکھاتوو لە ژن و مناڵ و گەنج شەھیدکران و ١٠٬٠٠٠ کەسی تریش بریندارکران ئەمە جگە لە ونبوونی چەندەھا منداڵ. ئەمڕۆ، ٢٠١٠ کیمیابارانکردنی بە گەورەترین تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دادەنرێت بە گازی کیمیایی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا. زیاتر... شارەکانی کوردستان قامیشلۆ وتەی ھەڵبژێردراو ڕۆڵەکەم! خوێندن بخوێنە! مەکتەبە دەرمانی کورد تێگەیشتن مەرھەمە، بۆ زامی بێ سامانی کورد لاپەڕەی مێژوو دەزانێ، چۆن بوون شێرانی کورد باسی بابا ئاردەڵان و زەندی و بابانی کورد — قانع پۆلەکان کوردستان (٣٤ پۆل، ١٥٥ پەڕە) ئایینەکانی کوردستان (٥ پۆل، ٢١ پەڕە) ئەلفوبێی کوردی (٣٧ پەڕە) ئەو فیلمانەی لە کوردستان داندراون (٤ پەڕە) باشووری کوردستان (١٤ پۆل، ٦٩ پەڕە) باکووری کوردستان (١٦ پۆل، ٤٦ پەڕە) بزووتنەوەی سەربەخۆییی کوردستان (١٦ پۆل، ٢٦ پەڕە) پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان (١ پۆل) پارتی کرێکارانی کوردستان (٢ پۆل، ١٦ پەڕە) پارتی یەکێتیی دیموکرات (١ پۆل) پارێزگای کوردستان (٦ پۆل، ٤٨ پەڕە) تۆپی پێ لە کوردستان (٢ پۆل، ٦ پەڕە) جاف (١٣ پەڕە) جوگرافیای کوردستان (١٥ پۆل، ٩٥ پەڕە) چاندی کوردستان (١ پەڕە) چاندی کوردی (٢٥ پۆل، ٦٥ پەڕە) چوارپارچەی کوردستان (٧ پەڕە) زاخۆ (١ پۆل، ١٦ پەڕە) زمانەکانی کوردستان (١ پۆل، ١٠ پەڕە) ڕۆژاوای کوردستان (٢ پۆل، ١٦ پەڕە) ڕۆژھەڵاتی کوردستان (٩ پۆل، ٨٨ پەڕە) ڕێکخراوە کوردییەکان (٢٢ پۆل، ٩٨ پەڕە) ژنانی کورد (٨ پۆل، ٩٣ پەڕە) سیاسەتی کوردستان (١١ پۆل، ٧ پەڕە) قەزاکانی باشووری کوردستان (١٨ پەڕە) قەزاکانی ھەرێمی کوردستان (١٦ پەڕە) کورد (٣١ پۆل، ٢٠٥ پەڕە) کوردایەتی (٤ پۆل، ١٨ پەڕە) کۆلکەوتارەکانی کوردستان (١ پۆل، ١٣ پەڕە) کۆمەڵگای کوردستان (٢ پۆل) کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان (٢ پۆل، ١ پەڕە) گژوگیاکانی کوردستان (٢٠ پەڕە) موکریان (١٠ پۆل، ٧ پەڕە) مێژووی کوردستان (٦ پۆل، ٦٢ پەڕە) ھێرشە مووشەکییەکان بۆ سەر ھەولێر (٢ پەڕە) .krd کوردستان ٢٠١٩ لە کوردستان ئارووناوا ئاڵای کوردستان ئامەد ئایین لە کوردستان ئەرزڕۆم ئەشکەوتی ھەلامەتا ئێزیدییەکان ئیلام ئێلح ئێڵ باتنایا باخچەی ئاژەڵانی ھەولێر باقۆفا باکووری کوردستان بنخەت بنەماڵە بۆکان بەرواری بەرەباب بێنار پارێزگاکانی کوردستان داڕێژە:پڕگەلھەترین شارەکانی کوردستان داڕێژە:پلەبەندی خزمایەتی پەیوەندییەکانی کۆماری چیک ‒ ھەرێمی کوردستان پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان ‒ ئیسپانیا پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان ‒ تورکیا پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان ‒ سووریا پێرستی توێژەرە کوردییەکان پێرستی ڕۆژنامە و چاپەمەنییە کوردییەکان یانەی وەرزشیی پێشمەرگەی ھەولێر پێندرۆ تەلسقۆف تەلەعفەر تیرە جزیر چەگینی حەسیچە خارپێت خانەقین خوڕەماوە خوێندن لە ھەرێمی کوردستان داڕێژە:دەشتی نەینەوا داڕێژە:دەشتی نەینەوا لە پارێزگای نەینەوا دەشقۆتان دھۆک دیلۆک زاخۆ زەریفە خانم زەڕین ناڵ زەکەریاکان ڕاپەڕینی سمکۆی شکاک (١٩١٨–١٩٢٢) ڕاپەڕینی سمکۆی شکاک (١٩٢٦) ڕحا ڕۆژاوای کوردستان ڕۆژھەڵاتی کوردستان ڕەنگی پان ئێرانیزم ڕێکەوتنامەی سایکس–پیکۆ سلێمانی سنە سەرھەڵدانی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان سەری کانی، پارێزگای حەسیچە سەقز سەمسوور سەنگەسەر سیدەکان یانەی وەرزشیی سیروانی نوێ شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران شەرەفیە شەڕی کەرکووک (١٩٩١) شەش ویلایەتی ئەرمەنی شێخ شەمسەدینێ ئەخلاتی عەبدولکەریم فندی عەفرین عەلیشێر قامیشلۆ قەرە چۆرلو (ھۆز) قەزای بەحرکە قەزای پیرمام قەزای تلکێف قەزای تەقتەق قەزای تەلەعفەر قەزای حەزەر قەزای حەمدانیە قەزای خەلیفان قەزای سیدەکان قەزای عەنکاوە قەزای قوشتەپە قەزای مووسڵ قەزای ھەریر قەسرۆک، شێخان قەڵای شێروانە کاتھێڵی مێژووی کورد کاکەسیاو کرماشان کوردا دەروازە:کوردستان کۆبانی کۆماری کوردیی لاچین کۆمەڵکوژیی دێرسیم کۆمەڵکوژیی کەرکووک (١٩٢٤) کۆمەڵکوژییەکانی کورد کەرکووک گۆڕینی ناوە جوگرافیاییەکان لە تورکیا گەل ململانێی کورد و عێراق (٢٠١٧) مووسڵ مەرعەش مەریوان مەلا یاسین مەلەتی مەھاباد میرنشینی برادۆست میرنشینی پازۆکی میرنشینی سلێمان میرنشینی مەلکشی مێژووی کورد بەپێی ھێڵی کاتی ناحیەی ئاڤگەنی ناحیەی ئەلقۆش ناحیەی باشیک ناحیەی بەرتڵە ناحیەی تەل عەبتە ناحیەی حەمام عەلیل ناحیەی زوممار ناحیەی ڕەبیعە ناحیەی سنونێ ناحیەی شورە ناحیەی قەحتانیە ناحیەی قەیرەوان ناحیەی گەیارە ناحیەی موحەلەبیە ناحیەی ناوەندی قەزای بەعاج ناحیەی ناوەندی قەزای تلکێف ناحیەی ناوەندی قەزای تەلەعفەر ناحیەی ناوەندی قەزای حەزەر ناحیەی ناوەندی قەزای حەمدانیە ناحیەی ناوەندی قەزای شنگال ناحیەی نەمروود ناحیەی وانکێ نورس، خیزان نەتەوەی بێدەوڵەت وان ورمێ وێنسار ھۆز ھۆزە کوردەکان ھەر کورد ئەبین ھەرێمی کوردستان ھەکار فندی ھەڵەبجە ھەولێر ھێزی دەریایی عێراقی یەکبوون چوارپارچەی کوردستان باکوور • باشوور • ڕۆژھەڵات • ڕۆژاوا دەروازە پەیوەندیدارەکان تورکیا عێراق سووریا ئێران ئەرمەنستان زازاکی گێڵان تاڵش تەبەرستان بەلۆچستان ئازەربایجان خۆراسان لوڕستان یارسان دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان