دەستپێک
ئەو ئینسایکڵۆپیدیا ئازادەی کە ھەموو کەسێک دەتوانێت دەستکاریی بکات. ھەنووکە ٤١٬٤٢٧ وتار بە کوردیی ناوەندی (سۆرانی) ھەن. |
پێڕستی وتارەکان • ڕێکخستنەکان
| ||||||
لەبارەی ویکیپیدیا • سیاسەت و ڕێساکان • فێرکاریی خێرا • فێرکاری بە وێنە • پرسیارە دووپاتکراوەکان • ڕێنماییی خێرا |
سەردەشت شارێکە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان کە لە باشووری ڕۆژاوای پارێزگای ورمێ ھەڵکەوتووە. ئەو شارە ناوەندی شارستانی سەردەشتە و یەکێک لە شارەکانی ناوچەی موکریان ھەژمار دەکرێت. سەردەشت لە نێوان سنووری ئێران و عێراق ھەڵکەوتووە و لەگەڵ ھەرێمی کوردستان ھاوسنوورە. ژمارەی دانیشتووانی ئەو شارە لە ساڵی ٢٠١٦، بەرامبەر لەگەڵ ٤٦٬٤١٢ کەس لە ١٢٬٥٥١ خێزاندا بووە. شارەکە لە سەردەمی کۆماری کوردستان و ھەروەھا لە دوای شۆڕشی ئیسلامیی ئێران بۆ ماوەیەک لەژێر دەستەڵاتی کورداندا بووە. سەردەشت بەپێی ژمارەی دانیشتووان، ١١ەمین شاری پارێزگای ورمێ، ٢٣ەمین شاری ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ١٩٧ەمین شاری ئێرانە. خەڵکی سەردەشت کوردن و بە کوردیی ناوەندی و شێوەزاری موکریانی دەدوێن. ھەروەھا زۆربەی خەڵکی شارەکە پەیڕەوی ئایینی ئیسلام و مەزھەبی سوننەی شافعین.
سەردەشت لە قەراغی کێوی گردەسوور، لەسەر زنجیرەچیاکانی زاگرۆس و لە نزیکی سەرچاوەیەکی ئاوی ھەڵکەوتووە. بەشێکی زۆری ئاوی خواردنەوە و ئاوی جووتیاریی شار لەو سەرچاوەیە دابین دەبێت کە ئاوەکەی لە کێوی گردەسوور و کێوە سنوورییەکانەوە دێتە خوار. سەردەشت خاوەنی ژینگە و سروشتێکی بەرچاوە کە بووەتە ھۆی ئەوەی کە نازناوی بەھەشتی کوردستانی پێبدرێت. ئەو شارە بە کەشوھەوایەکی تاڕادەیەک سارد و فێنک، لە درێژەی ساڵدا بەفر و بارانبارینێکی زۆر دەیگرێتەوە و زۆر جاران لە ڕیزی یەکەمی بارینی پارێزگادا جێ دەگرێت. سەردەشت خاوەنی مێژووێکی کۆن و دێرینە کە کۆنترین ئاسەواری دۆزراو لەو شارە، مێژووکەی بۆ ٦ ھەزار ساڵ پێش زایین دەگەڕێتەوە.
ئەو شارە لە ساڵی ١٩٨٧ی زایینی لەلایەن ڕژێمی بەعسەوە کیمیاباران کرا. شاری سەردەشت کەوتووەتە باشووری شارەکانی پیرانشار و مەھاباد و ھەروەھا دەکەوێتە ڕۆژاوای بانە و باشووری ڕۆژاوای بۆکان. ھەروەھا سەردەشت دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی قەڵادزێ و پارێزگای سلێمانی لە ھەرێمی کوردستان. شاری سەردەشت ١٢٠ کیلۆمەتر لە مەھاباد، ٢٢٥ کیلۆمەتر لە ورمێ، ٧٤٠ کیلۆمەتر لە تاران، ١٨٩ کیلۆمەتر لە ھەولێر و ٣٥ کیلۆمەتر لە قەڵادزێ دوورە.
خوێندنەوەی زیاتر...
- ٢٤ی ئایار – لە ویلایەتە یەکگرتووەکان، ٢٢ کەس بەھۆی تەقەکردن لە قوتابخانەیەکی بنەڕەتیی تێکساس گیانیان لە دەستدا.
- ٢٢ی ئایار – پارتی کرێکاری ئوسترالیا بە ڕێبەریی ئەنتۆنی ئەلبانیز (لە وێنەکەدا)، بووە براوەی سەرەکی لە ھەڵبژاردنەکانی فێدراڵیی ئوسترالیا.
- ١٥ی ئایار – حەسەن شێخ محەممەد وەکوو سەرۆک کۆماری سۆماڵیا دەستبەکار بوو.
- ١٤ی ئایار – لەدوای کۆچی دواییی خەلیفە بن زاید، محەممەد بن زاید وەکوو سەرۆکی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان ھەڵبژێردرا.
- ١١ی ئایار – کوردیی سۆرانی و ٢٣ زمانی تر بۆ وەرگێڕی گووگڵ زیادکران کە سەرجەم گەیشتە ١٣٣ زمان.
- ١٩٣٧، پردی گۆڵدن گەیت پەرەی سەند.
- ١٩٦٩، دھۆک بوو بە پارێزگا.
- ٢٠٠٦، بوومەلەرزەی جاڤای ئایاری ٢٠٠٦ لە ٥:٥٣:٥٨ی پێش نیوەڕۆ دای لە شاری یۆگیاکارتا و زیاد لە ٦٦٠٠ ھاوڵاتی کوشت.
- ١٣٣٢، لەدایکبوونی ئیبن خەلدوون، مێژووناسی عەرەب (مردووی ١٤٠٦)
- ١٩٢٢، لەدایکبوونی کریستۆفەر لیی، ئەکتەری ئینگلیزی
- ١٩٢٣، لەدایکبوونی ھەنری کیسینجەر
- ١٩٣١، لەدایکبوونی فاتن حەمامە، ئەکتەری میسری (مردووی ٢٠١٥)
- ١٥٦٤، مردنی ژان کالڤین، دامەزرێنەری کالڤینیزم (لەدایکبووی ١٥٠٩)
- ١٨٤٠، مردنی نیکۆڵۆ پاگەنینی، ژەنیاری ئیتاڵی (لەدایکبووی ١٧٨٢)
- ١٩١٠، مردنی ڕۆبێرت کۆخ، پزیشکی ئەڵمانی و براوەی خەڵاتی نۆبێل (لەدایکبووی ١٨٤٣)
- ١٩٦٤، مردنی جەواھرلەعل نەھرۆ، یەکەمین سەرۆک وەزیرانی ھیندستان (لەدایکبووی ١٨٨٩)
- ١٩٨٨، مردنی ئێرنست ڕوسکا، فیزیکزانێکی ئەڵمانی (لەدایکبووی ١٩٠٦)
- ١٩١٦، ڕۆژی سەربەخۆیی ئەفغانستان
- ڕۆژی منداڵ لە وڵاتی نێجیریا
- ڕۆژی دایک لە وڵاتی بۆلیڤیا