دەروازە:ماتماتیک

دەستکاری   ماتماتیک چییە؟  زانست:     مێژوو    ماتماتیک    جوگرافیا    زانایان    ژینناسی    کیمیا    فیزیک    پزیشکی    تەکنۆلۆژیا   بەخێربێن بۆ دەروازەی ماتماتیک! بیرکاری یان ماتماتیک خوێندنی چەندێتی، پێکھاتە، واڵایی، و گۆڕانە. زانایانی بیرکاری و فەیلەسوفان بۆچوونی جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسی بیرکاری. بیرکاران بەردەوام بۆ شێوەئاساکان دەگەڕێن، گومانە تازەکان دەکەن بە ڕێسا، وە بە ھەڵھێنجان لە پێناسەکان و بەڵگەنەویستەکانی بەچەشنی گونجاو ھەڵبژێردراو بناغەی ڕاستی دادەڕێژن. بە کەڵکوەرگرتن لە دەرھەستکاری و بە بەکارھێنانی ئاوەز، زانستی بیرکاری ھەرڕۆژ لە گەشە و پەرەسەندندایە. گۆڕەپانەکانی ژماردن، پێواندن، تۆژینەوەی ڕێکخراوانەی شێوەگەلی ئەندازەیی، و جووڵەی شتە فیزیکییەکان ھەرڕوژ بەربڵاوتر و بەرینتر دەبنەوە. زیاتر لەبارەی ماتماتیکەوە... ھەنووکە ٤٤٤ وتار لە دەروازەی ماتماتیکدا ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە دەستکاری   وتاری ھەڵبژێردراو بێکۆتایی (بەم ھێمایە ∞ نیشاندەدرێت) ئاماژە دەکات بە چەندین چەمکی جیاواز - زۆرتر گرێدراو بە بیری «بێ سنووری» - کە لە فەلسەفە و بیرکاری و خواناسیدا دێنە کایەوە. لە بیرکاریدا، «بێکۆتایی یان بێپایان» زۆرتر لەو پێکھاتانە بەکاردەھێنرێت کە وا بۆی دەچن گوایە ژمارەیەکە (بۆ نموونە: لە ژماردن یان پێواندنی شتەکاندا) بەڵام ژمارە نییە و جیاوازە لەگەڵ ژمارە ڕاستیەکان. چەمکی بێکۆتایی گرێدراوە بە زۆر چەمکی دیکەی بیرکارییەوە: ڕادە، ژمارە ئەلفەکان، کلاسەکان لە بیرۆکەی کۆمەڵدا، کۆمەڵە بێکۆتاییەکانی دەیدەکیند. لە ئیشا ئوپانیشادی یاجورڤێدادا (سەدەی چوارەم تا سێھەمی پێش زایین) ھاتووە: «ئەگەر ئێوە بەشێک لە بێکۆتا بسڕنەوە یان بەشێک بە بێکۆتایی زیاد بکەن، ئەوەی دەمێنێتەوە دیسان ھەر بێکۆتایە». دەستپێکی بەکارھێنانی نیشانەی بێکۆتایبوون، ∞، ناڕوونە. بەڵام زیاتر جان واڵس وەکوو یەکەم کەس ناوی لێ دەبرێت کە ساڵی ١٦٥٥ نیشای ∞ بۆ چەمکی بێکۆتایبوون داناوە. زیاتر... دەستکاری   وێنەی ھەڵبژێردراو سێگۆشەی سیرپینسکی دەستکاری   ئایا زانیوتە؟ ڕۆژی ژمارە پای ڕۆژی ئاھەنگگێڕانە بە ژمارەی نەگۆڕی بیرکارییەوە، پای(π). مێیپڵ یەکێک لە نەرمامێرە ھەرە بەناوبانگەکانی بیرکارییە. مەزندەی گۆڵدباخ یەکێک لە کۆنترین کێشەکانی بیرکارییە کە تا ئێستاش شی نەکراوەتەوە و نەسەلمێندراوە. کێشەی پردەکانی کۆنیگسبێرگ بە یەکێک لە بەناوبانگترین بابەتەکانی بیردۆزی گراف دادەنرێت کە لە ڕاستیدا ڕوویداوە. ڕێژەی زیوین نەگۆڕێکی بیرکارانەیە. بلێز پاسکاڵ لە تەمەنی ١٦ ساڵیدا، سەلماندی شەشلای عیرفانی ٦ خاڵی سەر بازنەیەک ساغدەکاتەوە. دەستکاری   زانای ھەڵبژێردراو کۆچەر بیرکار (بە ئینگلیزی: Caucher Birkar) بیرکارێکی ھاوچەرخی کوردە کە لە ساڵی ١٩٧٨دا لە گوندی نێ سەر بە شارستانی مەریوان بە ناوی فەرەیدوون درەخشانی لەدایکبووە. بیرکار ئێستا لە زانکۆی کەمبریج پرۆفیسۆرە. لە ساڵی ٢٠١٨دا توانی گەورەترین خەڵاتی بیرکاریی جیھانی فیڵدز کە بە نۆبێلی بیرکاری ناسراوە دەستەبەر بکات. کۆچەر بیرکار وتوویەتی «ھیوادارم ئەم خەڵاتە بزە بخاتە سەر لێوی چل میلیۆن کورد». خوێندنی سەرەتایی لە مەریوان بردووەتە سەر و پلەی کارناسیی لە ساڵی ٢٠٠٠دا لە زانکۆی تاران دوایی ھێناوە. لە دوایی لە ساڵی ٢٠٠٤دا لە زانکۆی ناتینگھام پلەی پی ئێچ دیی بە دەست ھێناوە. بیرکار بە زۆری لە سەر ئەندازەی جەبری (Algebraic Geometry) کار دەکات. ھەروەھا بەرپرس و داھێنەری ماڵپەڕی کۆری زانیاری و داھێنان بووە. ھەروەھا بیرکار لە زۆرێک کونفڕانسی بیرکاری لە وڵاتانی دونیادا بەشداریی کردووە. زیاتر... دەستکاری   ئەندازە ئەندازەی ئیقلیدسی سیستەمێکی بیرکارانەیە کە دەدرێتە پاڵ بیرکاری یۆنانی ئیقلیدسی ئەسکەندەرانییەوە. ئیقلیدس نووسەری نامیلکەیەکە سەبارەت بە بیرکاری و ئەندازە بە ناوی توخمەکان کە کۆنترین نووسراوەیەکە بەشێوەی ڕێکخراو باسی ئەندازەی کردبێت. ئەو میتۆدەی ئیقلیدس بەکاری ھێناوە بریتییە لە قەبووڵکردنی کۆمەڵەیەکی بچووک لە بەڵگەنەویستەکان و پاشان ھەڵھێنجان و دەرکێشانی گەلەک ڕاستیی دیکە (پیان دەوترێ سەلمێنراو) لەوانە. ئەگەرچی زۆرێک لە دەستکەوتەکانی ئیقلیدس لەلایەن بیرکارانی پێشووتریشەوە وترابوون، بەڵام ئیقلیدس یەکەم کەس بوو کە خستیانیە ناو سیستەمێکی گشتگری ئەنجامگرانە و ژیرانەوە. زیاتر... دەستکاری   پۆلەکان ▼ ماتماتیک ◄ ئامرازە ماتماتیکییەکان ◄ ئەندازە ◄ بابەتە ماتماتیکییەکان ◄ بوارەکانی ماتماتیک ◄ تۆپۆلۆژی ◄ تیۆرمە بیرکارییەکان ◄ تیۆریی ژمارەکان ◄ چەمکە ماتماتیکییەکان ◄ داڕێژەکانی بیرکاری ◄ ژمارەکان ◄ فانکشن و نەخشەکان ◄ فەلسەفەی بیرکاری ◄ کتێبە بیرکارییەکان ◄ کۆلکەوتارەکانی ماتماتیک ◄ لۆژیکی بیرکارییانە ◄ ماتماتیک و چاند ◄ ماتماتیک و ھونەر ◄ ماتماتیکزانان ◄ مێژووی ماتماتیک ◄ نایەکسانییەکان ◄ وشە ماتماتیکییەکان ◄ ھاوکێشەکان دەستکاری   وتەی ھەڵبژێردراو « بیرکاری زمانی شیعرە، ھەر بیرکاریزانێک نەخوازراو ڕەوانبێژ، جوانپەیڤ و شاعیرە. » —ھیپاتیا دەستکاری   دەروازە پەیوەندیدارەکان شیکاریی ماتماتیکی تیۆریی ژمارەکان تیۆریی کۆمەڵە ئەندازە جەبر ئامار زانست فیزیک کۆمپیوتەر تەکنۆلۆژیا ھونەر مۆسیقا کتێب فەلسەفە دەستکاری   ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی ماتماتیک بدە. کۆلکە وتارەکانی ماتماتیک فراوان بکە بۆ ئەوەی وتارەکانی ماتماتیک دەوڵەمەندتر و بەسوودتر بن. پەرە بە وتارە سەرەکییەکانی ماتماتیک بدە. پەڕەی زانیاری نوێ بکەرەوە. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. دەستکاری   پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا خانەخوێی ویکیپیدیا دامەزراوەی ویکیمیدیایە کە چەند پرۆژەی تریش بەڕێوە دەبات: کۆمنز ئەمباری ویکیمیدیا ویکیدراوە بنکەی زانیارییەکان ویکیوتە کۆگای وتەکان ویکیفەرھەنگ فەرھەنگی ئازاد ‌ میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێر مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکان ویکیسەرچاوە بەڵگەنامەکان ویکیپەرتووک پەرتووکی خۆڕایی ڕێنوێنی گەشت ڕێنوێنی گەشت ویکیھەواڵ ھەواڵەکان ویکیزانکۆ کەرەستەکانی فێرکاری ویکیجۆر ژینناسی دەستکاری   دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان