ئینسایکڵۆپیدیا

کتێبیش وەک ئینسایکڵۆپیدیا بەکاردێت

ئینسایکڵۆپیدیا (بە ئینگلیزی: Encyclopedia) (بە کوردی: زانیارینامە) کۆمەڵە نووسراوەیەکی بەربڵاو و گشتگیرە کە لە ھەموو زانستەکان یان زانستێکی تایبەت زانیاریی پوختە و ھەڵبژاردەی تێدایە. ئینسایکڵۆپیدیا لە وتارەکان پێکدێت ھەر وتارێک سەبارەت بە بابەتێکە. بە پێناسەیەکی تر ئینسایکلۆپیدیا جۆرێکە لە کاری سەرچاوەدار - کۆکراوەیەک لە کورتەی زانیاری ھەموو لقەکانی زانین (مەعریفە) یان لقێک لە لقەکانی.

وشەڕەتناسی

ئینسایکڵۆپیدیا لە یۆنانیی کۆن گیراوە (ἐγκύκλιος παιδεία - enkyklios paideia) کە بە مانای خوێندەواریی گشتی دێت. وشەی ئینسایکلۆ enkyklios واتە "گشتی، حازر، ھەمیشە بەردەست" وە پیدیا (παιδεία)، بە مانای "پەروردە، بەخێوکردنی منداڵ". کەواتە enkyklios paideia واتە "خوێندەواری گشتی" یان "پەروردەی گشتی".

تایبەتمەندییەکانی

زۆر جار ئینسایکلۆپیدیا لەگەڵ فەرھەنگ تەماشاکراون و لێیان کۆڵراوەتەوە. بەڵام جیاوازن، فەرھەنگ لە زمان ورد ئەبێتەوە، وشە و زاراوە بابەتە سەرەکیەکانیەتی لە کاتێکدا ئینسایکلۆپیدیا گشتگیرترە. بەپێی ویکی ئینگلیزی ناو ویکیپیدیا ئەم چوار تایبەتمەندیەی ھەیە کە سەرچاوەدار نەکراون:

• ئینسایکڵۆپیدیا ئەکرێ گشتگیر بێت، وە بابەتی لە ھەموو بوارێکدا تێدا بێت.
• گرنگی کاری ئینسایکڵۆپیدیا ئەوەیە کە کۆکراوەی زانینگە گرنگەکان بخاتە ڕوو. بۆ نمونە ئینسایکڵۆپیدیایەکی پزیشکی یاخود فەلسەفی.
• جۆرێک لە ڕێکخستنی تێدابێت. لە دێر زەمانەوە یان بە شێوازی ئەلف و بێ ڕێکخراوە یاخود بەپێی بابەت و پۆلێنکردن. بەڵام لە دنیای نوێدا بەھۆی ھەبوونی توانکانی وەک پێرستکردن (indexing) و ھاوسەرچاوەکردن (cross reference) شێوازێکی زیاتر گەڕانی لەخۆ گرتوە وەک لە ویکی سۆرانی یاخود زمانەکانی تری ویکیپیدیادا ھەیە.
• دەوڵەمەنتر بوونی ئینسایکڵۆپیدیا بە بابەتی فرەناوەند(multimedia) تەواو گۆڕاوە بۆ کۆکردنەوە، پشتڕاستکردنەوە و پوختەکردن وە ھەروەھا نیشاندانی زانیاری جۆراوجۆر.

سەرچاوەکان

• ویکی ئینگلیزی، دوا سەردان ٩/١/٢٠١٤

بەستەری دەرەکی

• ئینسایکڵۆپیدیای کوردستان، کوردستانیکا
• ئینسایکڵۆپیدیای کوردیپێدیا