ناحیەی زوممار
ناحیەی زوممار، (بە عەرەبی: ناحیة زمار، بە ئینگلیزی: Zummar subdistrict) یەکێکە لە ناحیەکانی قەزای تەلەعفەر لە پارێزگای نەینەوا لە ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارەدێی زوممارە.[١][٢]
ناحیەی زوممار | |
---|---|
وڵات | کوردستان عێراق |
ھەرێم | ھەرێمی کوردستان |
پارێزگا | پارێزگای نەینەوا |
قەزا | تەلەعفەر |
بوون بە ناحیە | ١٩٢٨ |
ڕووبەر | |
• سەرجەم | ١٢٦٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٩٠ میلی چوارگۆشە) |
بەرزایی | ٣٩٥ مەتر (١٬٢٩٦ پێ) |
بەرزترین بەرزایی | ٥٩١ مەتر (١٬٩٣٩ پێ) |
نزمترین بەرزایی | ٣٠٧ مەتر (١٬٠٠٧ پێ) |
زمان و ئایین | |
• زمان | کوردی (کورمانجی)، عەرەبی |
• ئایین | ئیسلام(سوننە) |
ناوچەی کاتی | UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی) |
• ھاوین (DST) | UTC+٤:٣٠ (ھاوین) |
تەلەفۆن | ٠٠٩٦٤ |
ناو دەستکاری
مێژوو دەستکاری
لە ساڵی ١٨٧٩دا شاری مووسڵ سەرلەنوێ کرایەوە ناوەندی ویلایەتی مووسڵ لە سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانیدا، قەزای شنگال یەکێک بوو لە شەش قەزاکانی، ناحیەی تەلەعفەر و ناحیەی زوممار سەر بە قەزای شنگال بوون. ئەم دابەشی کارگێڕییە تاوەکو داگیرکردنی عێراق و ھەرێمی کوردستان لەلایەن ئینگلیزەوە لە ساڵی ١٩١٨ ھەر پەیڕەوی دەکرا. لەگەڵ دامەزراندنی حکومی پاشایەتی عەرەبی لە عێراق ناوچەی جزیری باشووری کوردستان دابەشکرایە سەر قەزای تەلەعفەر و قەزای شنگال و ناوچەی بادۆش درایە پاڵ مووسڵ.[٤]
جوگرافیا دەستکاری
سنوری ناحیەی زوممار:
- لە باکوورەوە ناحیەی باتێل و ناحیەی سێمێل
- لە باشوورەوە ناحیەی ڕەبیعە و ئاڤگەنی
- لە ڕۆژھەڵاتەوە ناحیەی ئەلقۆش و ناحیەی وانکێ.
- لە ڕۆژاواوە ناحیەی ڕەبیعە و ناحیەی دێرکێ.[٥]
دانیشتووان دەستکاری
پێکھاتەی دانیشتووانی ناحیەکە بەم جۆرەیە:
- لێکۆڵینەوە لە پێکھاتەی دانیشتووانی ناحیەکە، بە ھۆی کەمبوونی سەرژمێری ڕاستەقینە و دوور لە دەستکاری و ڕاگواستن و بە عەرەباندنە بەردەوامەکانی ناوچە کوردنشینەکانەوە کارێکی ئاسان نییە، بەڵام دەتوانینبڵێین کە ڕێژەی ھەر دوو نەتەوەی کورد زۆرینەیە و عەرەب کەمینەیە.[٦]
- ھەرچەندە لە ساڵی ١٩٥٧ەوە سەرژمێرییەکی ڕاست و دروست بێ دەسکاری نەکراوە، بەڵام نکۆڵی لەوە ناکرێت، کە زۆربەی دانیشتوانی زوممار کوردن، پێش بە عەرەبکردنی ناوچەکە لە ساڵی ١٩٧٥وە، ٦٠٪ کورد بوون، ٣٥٪ عەرەب بوون و ٥٪ مەسیحی و تورکمان بوون.
کشتووکاڵ دەستکاری
شوێنەوار دەستکاری
کارگێڕی دەستکاری
لە ڕووی کارگێڕییەوە ئەم ناحیە پێک ھاتووە لە (٦٧) گوند.[٧]
ئەمانەش ببینە دەستکاری
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ د.عەبدوڵا غەفور. گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا (کوردی).
- ^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان (کوردی).
- ^ جەمیل ڕۆژبەیانی. وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ ووڵاتەکەت بناسە (کوردی).
- ^ د.عەبدوڵا غەفور. گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا (کوردی).
- ^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. ڕووپێوی دیمۆگرافی لە ھەرێمی کوردستان (کوردی).
- ^ د.عەبدوڵا غەفور. گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٧٧دا (کوردی).
- ^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. Demographic Survey (ئینگلیزی).