قەزای ھەریر
قەزای ھەریر (بە عەرەبی: قضاء ھریر، بە ئینگلیزی: Harir District) یەکێکە لە قەزاکانی پارێزگای ھەولێر، ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارۆچکەی ھەریرە.[٢] [٣]
قەزای ھەریر | |
|---|---|
 نەخشەی پارێزگای ھەولێر | |
 قەزای ھەریر | |
| وڵات |  کوردستان عێراق |
| ھەرێم | ھەرێمی کوردستان |
| پارێزگا | پارێزگای ھەولێر |
| مەڵبەند | ھەریر |
| بوون بە قەزا | ٢٠٢٤ |
| ڕووبەر | |
| • سەرجەم | ١٬٢٧٥ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٩٢ میلی چوارگۆشە) |
| بەرزترین بەرزایی | ٦٩٩ مەتر (٢٬٢٩٣ پێ) |
| سەرناوی دانیشتوو | قوشتەپەیی |
| زمان و ئایین | |
| • زمان | کوردی (سۆرانی) |
| • ئایین | ئیسلام(سوننە) |
| • ب پ م(٢٠١٧) | ٠،٧٥٨[١] بەرز · ٢٦مین |
| ناوچەی کاتی | UTC+3:30 (ناوچەی کاتی) |
| • ھاوین (DST) | UTC+4:30 (ھاوین) |
| تەلەفۆن | ٠٠٩٦٤ |
ناو
دەستکاریقەزای ھەریر لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە کە شارۆچکەی ھەریرە.
سەبارەت بەناوی (ھەریر) بیروڕای زۆر ھەیە:
- وشەی ھەریر لە وشەی زمانی عەرەبی حەریر(حریر)ەوە وەرگیراوە، بە واتای ئاوریشم.
- ھەندێک کەس پێیان وایە کەوا ناوی (ھەریر) لەوەوە ھاتووە لەبەر ئەوەی (ھەریر) ناوچەیەکی دەشتایی بەپیت و بەرەکەت و زۆر جوان بووە بۆیە ئەو ناوچەیەیان شوبھاندووە بە قوماشی (حەریر) لە جوانیدا.
- لە لای ھەندێکی تر ناوی شارۆچکەیە(ھەریر) پەیوەست دەکرێت بە ڕێگای بەناوبانگی ڕێگای ئاوریشم (طریق الحریر، Silk Road) لە سەردەمی ڕۆمانییەکاندا، بە پێی ئەم بۆچوونە ڕێگای بازرگانی حەریر بە کوردستاندا و بە دەشتی ھەریر دا تێپەڕ بووە.[٤]
جوگرافیا
دەستکاریقەزای ھەریر ھاوسنووری ئەم قەزایانەیە:
- لە باکوورەوە قەزای ئاکرێ و قەزای خەلیفان.
- لە باشوورەوە قەزای شەقڵاوە و قەزای پیرمام.
- لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای خەلیفان.
- لە ڕۆژاواوە قەزای ئاکرێ.[٥]
مێژوو
دەستکاری- لە ساڵی (١٨٥٠)دا لە سەردەمی عوسمانیدا قەزا بووە لە لیوای ڕەواندز، تاوەکوو ساڵی (١٨٧٣) وەک قەزا مایەوە، لەو بەروارە بەدواوە بووە ناحیە و لیوای ڕەواندز ھەڵوەشێنرا و بووە قەزایەکی سەر بە لیوای شارەزوور، ناحیەی ھەریریش خرایە سەر قەزای ڕەواندز کە ئەو سەردەم پێیان دەوت (ناحیەی دێرە حەریر).
- لە سەرەتاوە گوندی باتاس ناوەندی بوو، لە ساڵی ١٩٥٣دا ناوەندەکەی گواسترایەوە بۆ شارۆچکەی ھەریر.
- بە پێی بەیانی ژمارە(٣)ی ساڵی ٢٠٢٤ی وەزارەتی ناوخۆی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەرواری ٢٥\٢\٢٠٢٤دا بڕیاریدا بە ھێنانەکایەی قەزای ھەریر لە پارێزگای ھەولێر. بە دابڕانی ناحیەی ھەریر و ناحیەی باسرمە لە قەزای شەقڵاوە.[٦]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) - ^ جەمیل ڕۆژبەیانی. «ووڵاتەکەت بناسە» (بە کوردی).
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) - ^ جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) - ^ https://www.openstreetmap.org/relation/18339245
- ^ بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ. «بەیانی ژمارە(٣)ی ساڵی ٢٠٢٤» (بە کوردی).
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە قەزای ھەریر تێدایە. |
