خۆپیشاندانەکانی ٢٠٢٢ی ئێران

خۆپیشاندانەکانی ٢٠٢٢ی ئێران کە ھەروەھا بە شۆڕشی ژینا یان شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی ناسراوە، زنجیرەیەک لە خۆپیشاندانە ناڕەزایییەکانە کە زۆربەی شار و شارۆچکەکانی ئێرانی گرتووەتەوە. ئەم خۆپیشاندانانە لەدوای کوژرانی کچێکی کورد بە ناوی ژینا ئەمینی ڕوویداوە کە لە ١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢٢دا بەھۆی ئەشکەنجە و لێدان لەلایەن پۆلیسەوە گیانی لەدەستدا. ئەو لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ لە تاران بەبۆنەی باش نەبەستنی حیجاب لەلایەن پۆلیسی ئاکاری ئیسلامیی تارانەوە دەستبەسەر کرابوو. لە ساڵی ٢٠٢٣دا خۆپیشاندانەکان سەرکوت کران و دەسەڵاتدارانی ئێران توانیان دەسەڵاتیان بپارێزن. ناڕەزایەتییەکان پێچەوانەی خۆپیشاندانەکانی پێشووی ئێران، گەورەترین ھەڕەشە بۆ سەر حکوومەت و گەورەترین بزووتنەوەی ناڕەزایەتی لەدوای شۆڕشی ١٩٧٩ بوو.

خۆپیشاندانەکانی ٢٠٢٢ی ئێران
بەشێک لە دواھاتەکانی کوژرانی ژینا ئەمینی
خۆپیشاندانەکان لە تاران
ڕۆژ	١٦ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ – دەستپێکی ساڵی ٢٠٢٣
شوێن	سەرانسەری ئێران خۆپیشاندانە جیھانییەکان بۆ پاڵپشتیکردن لە خەڵکی ناوخۆی ئێران
هۆکار	کوژرانی ژینا ئەمینی
ئامانج	ڕووخانی ڕژێمی کۆماری ئیسلامی، بنیادنانی دیموکراسی لە ئێران، لاچوونی حیجابی زۆرەملی، پێداچوونەوە بۆ دۆسیەی ژینا ئەمینی
میتۆد	خۆپیشاندان، کۆبوونەوە، مانگرتن
ئەنجام	سەرکوتی خۆپیشاندانەکان لەلایەن حکوومەتەوە
بەشداری حیزبەکان
خۆپیشاندەران خۆپیشاندەران و ئازادیخوازانی گەلانی ئێران ڕێکخراوەکان و پارتەکانی دژی حکوومەتی کۆماری ئیسلامی کۆماری ئیسلامیی ئێران دەزگای جێبەجێکردن وەزارەتی ناوخۆ وەزارەتی ھەواڵگری حەراسەت وەزارەتی تەکنۆلۆژیای زانیاری و ڕاگەیاندن دەزگای دادگەری فەراجا یەکینە تایبەتەکان یەکینەی فریاکەوتن یەکینەی ژنان ئەسواران نۆپۆ پۆلیسی ئاسایشی گشتی ئەرتەش سپای پاسداران ڕێکخراوەی ھەواڵگری میلیشیا بەسیجییەکان جلەکەسییەکان پێشمەرگە کوردە موسڵمانەکان
کەسە دیارەکان
بەبێ ڕێبەرایەتی عەلی خامنەیی ئیبراھیم ڕەئیسی ئەحمەد وەحیدی عەلی شەمخانی غوڵامحوسێن موحسینی ئیژەیی محەممەدباقر قالیباف عیسا زارعپوور حوسێن ئەشتەری ئەحمەدڕەزا ڕادان عەبدولڕەحیم مووسەوی حەبیبوڵڵا سەیاری حوسێن سەلامی محەممەدڕەزا نەقدی
زیانە گیانییەکان
کوژراوەکان: لانیکەم ٥٣٩ بۆ ٦٣٢ کەس کوژراوەکان لە بەندیخانەکان بەھۆی لێدان یان نەگەیشتنی دەرمان: لانیکەم ١٥ کەس بڕیاری لەسێدارەدان: لانیکەم ١٠٩ کەس بریندارەکان: زیاتر لە ٥،٠٠٠ کەس دەستبەسەرکراوان: لانیکەم ٦٠،٠٠٠ کەس کوژراوەکان: زیاتر لە ٩٠ کەس بریندارەکان: زیاتر لە ٢،٠٠٠ کەس
ئامارەکان ھەتا ٣٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٣

بەوتەی چالاکوانانی مافەکانی مرۆڤ لە ئێران ھەتا ڕێکەوتی ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ (2023-01-06)، لانیکەم ٥١٧ کەس لە ئەنجامی دەستێوەردانی حکوومەت لە خۆپیشاندانەکاندا کوژراون، کە تەقەی ڕاستەوخۆشی تێدایە. ئەو ناڕەزاییانە بە کوشندەترین خۆپیشاندانەکان لەدوای خۆپیشاندانەکانی ٢٠١٩-٢٠٢٠ ناسراوە کە بووە ھۆی کوژرانی زیاتر لە ١٥٠٠ کەس.

ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران، عەلی خامنەیی ئەو نائارامییە بەربڵاوانەی نەک ھەر بە «ئاژاوەگێڕی» بەڵکوو بە «شەرێکی تێکەڵاو» کە دەستی دەوڵەتانی بیانی و دژبەرانی دەرەوەی وڵاتی تێدایە ناساند. ژنان، بە خوێندکارانی قوتابخانەشەوە، ڕۆڵێکی سەرەکییان لە خۆپیشاندانەکاندا گێڕاوە. ناڕەزایەتییەکان بێجگە لە داواکردنی زیادکردنی مافەکانی ژنان، خوازیاری ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی بوون، ئەمەش ئەو خۆپیشاندانە لە بزووتنەوە ناڕەزایییە گەورەکانی پێشوو لە ئێران جیادەکاتەوە کە ئامانجیان لەسەر ئەنجامی ھەڵبژاردنەکان یان بوارە ئابوورییەکان بوو. وەڵامی حکوومەت بۆ خۆپیشاندانەکان بەشێوەیەکی بەرفراوان شەرمەزار کرا.

ھۆکارەکان

سەرەکیترین دروشمی خۆپیشاندانەکان «ژن، ژیان، ئازادی» (بە کوردیی باکووری: Jin, Jiyan, Azadî، بە فارسی: زن، زندگی، آزادی) بوو، کە نیشاندەری ئەو بۆچوونەیە کە «مافەکانی ژنان لە ناوەندی ژیان و ئازادی جێگەی ھەیە». ئەو دروشمە لە سەردەمی خۆپیشاندانەکانی ژنان لە باکووری کوردستان و تورکیا لە ساڵی ٢٠٠٦ و لە کاتی بزووتنەوەی ئازادیخوازیی کوردەکان بەکارھێنرا، کە نیشاندەری بۆچوونی ڕێبەری کورد، عەبدوڵڵا ئۆجەلانە کە «یەک وڵات ناتوانێت ئازاد بێت مەگەر ئەوەیکە ژنان ئازاد بن».

کوردەکان جەخت لەسەر بنەچەی کوردی دروشمەکە دەکەنەوە و پەیوەندی دەدەنەوە بە ناوی کوردیی ژینا ئەمینی. مافەکانی کوردەکان و گەلەکانی تر لە ئێران، بابەتی ناڕەزایەتییەکانی کوردەکانە کە نزیکەی ١٥٪ی دانیشتووانی ئێران پێکدێنن و زۆرینەیان موسڵمانی سوننەن. ئەو ناوچانەی کە کوردەکان تێیدا دەژین ھەژارترین ناوچەکانی ئەو وڵاتە پێکدێنن. بەکارھێنانی زمانی کوردی سنووردارە و نزیکەی نیوەی زیندانیانی سیاسی لە ئێران لە کوردەکان پێکدێت. ھەروەھا ھەستیان بە قورسایی زۆری ھێرشەکانی دژەناڕەزایەتی لەلایەن حکوومەتەوە کردووە (زۆرتری ھێرشەکانی حکوومەت لە سەردەمی خۆپیشاندانەکان بۆ سەر شارەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان، وەکوو سنە، مەھاباد و شنۆ بووە) کە بەپێی ھەواڵەکان، حکوومەتییەکان کوردیان وەکوو ھۆکاری ئەو بزووتنەوە ناڕەزایەتییە داناوە.

کاتھێڵ

ئەمانەش ببینە: کاتھێڵی خۆپیشاندانەکانی ٢٠٢٢ی ئێران

کوژراوەکان

سەرتاسەری ئێران

ژمارەی خۆپیشاندە کوژراوەکان بەپێی پارێزگاکان ھەتا ٨ی کانوونی یەکەم

ڕۆژی ٢٠ی ئەیلوول، پارێزگاری کوردستان، ئیسماعیل زارعی کووشا سێ کوژراوی یەکەمی لە خۆپیشاندانەکاندا پشتڕاست کردەوە، و ڕایگەیاند کە لەلایەن ھێزە ئەمینییەکانەوە نەکوژراون. ھەتا ٢٦ی ئەیلوول، ژماردنی لێدوانی فەرمیی دەسەڵاتداران لانیکەم ١٣ کوژراویان تۆمارکردووە، لە کاتێکدا ھەواڵە تەلەڤیزیۆنییەکانی ژێر دەستی حکوومەت ئاماژەیان بەوە کردووە کە لانیکەم ٤١ کەس کوژراون، کە خۆپیشاندەران و پۆلیس لەخۆدەگرێت. ھەتا ٢٥ی ئەیلوول، پێنج ئەندامی بەسیج لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە کوژران. ھەتا ٢٦ی تشرینی یەکەم، کاتێک ئەفسەرێکی سپای پاسداران لە مەلایێر کوژرا، ژمارەی کوژراوانی ھێزە ئەمنییەکان گەیشتە ٣٣ کەس. بەپێی ئاماری ڕێکخراوەی مافەکانی مرۆڤی ئێران، ھەتا ١٧ی تشرینی یەکەم، لانیکەم ٢١٥ کەس کوژراون، لەوانەش ژن و لانیکەم ٢٧یان منداڵ بوون. بەڵگەنامەی مردن کە لەلایەن ئەو ڕێکخراوە دەیسەلمێنێ کە زۆریەک لەوانە بەپێی تەقەی ڕاستەقینە گیانیان لەدەستداوە. بەڵام ڕێکخراوەی مافەکانی مرۆڤی ئۆسلۆ ڕایگەیاند کە بەھۆی پچڕانی ئینتەرنێت، بڵاوکردنەوەی ئاماری وردتر و نوێتر ئەستەمە. بەپێی ئاماری کۆمەڵەی چالاکوانانی مافەکانی مرۆڤ لە ئێران، ھەتا ١٤ی تشرینی یەکەم، لانیکەم ٢٣٣ خۆپیشاندەر بەدەستی ھێزەکانی ڕژێم کوژراون کە ئەم ژمارەیە ٣٢ منداڵ دەگرێتەوە. جگە لە ژینا ئەمینی، مردنی چەند کچێکی خۆپیشاندەر لەلایەن میدیاکانەوە بەشێوەیەکی بەرفراوان باسیان لێکراوە، لەوانە نیکا شاکەرەمی، حەدیس نەجەفی و سارینا ئیسماعیلزادە. بەوتەی بنەماڵەی خۆپیشاندەرە کوژراوەکان، دەسەڵاتدارانی حکوومەتی ئێران بە گوشار خستنە سەر بنەماڵەی قوربانییەکان و بە ھەندێک ڕاپۆرتی نادروست وەکوو خۆکوژی یان ڕووداوی ھاتوچۆ، کوشتنی خۆپیشاندەرانیان پەردەپۆش کردووە.

ھێزە ئەمنییەکانی ئێران بە ھاوئاھەنگی لەگەڵ میدیا حکوومەتییەکان بە درۆ ھەوڵیان داوە کە بانگەشەی ئەوە بکەن کە چەند خۆپیشاندەرێکی کوژراو لە ڕاستیدا میلیشیاکانی بەسیجی دڵسۆز بوون کە لەلایەن ئاژاوەگێڕانەوە کوژراون و گوشاریان خستووەتە سەر بنەماڵەکانیان و ھەڕەشەی کوشتنیان لێکراوە کە ئەگەر ھاوکارییان نەکەن.

سەدان ژن لەلایەن حکوومەتەوە دەستبەسەر کران و لێیان درا. دەسەڵاتداران بۆ وەرگرتنی دانپێدانانی درۆ لە خۆپیشاندەرە دەستبەرکراوەکان، ئەشکەنجە و مامەڵەی خراپیان بەکارھێنا. ھەتا ڕێکەوتی ١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ (2022-10-13)، بەپێی ھەواڵی حکوومەتیی ئێران زیاتر لە ھەزار کەس دەستبەسەر کراون. بەپێی ئاماری لیژنەی پاراستنی ڕۆژنامەوانان، لانیکەم چل ڕۆژنامەنووس دەستبەسەر کراون. سەرچاوە نادیارەکان کە لەلایەن سی بی ئێس نیووزەوە بڵاوکراوەتەوە، ڕایانگەیاندووە کە زۆرێک لە خۆپیشاندەران بەھۆی ترسێکی گونجاو لە زیندانیکردن، ڕەتیدەکەنەوە کە داوای ھاوکاریی پزیشکی بکەن.

کوردستان

ئەمانەش ببینە: کوژراوانی خۆپیشاندانەکانی ٢٠٢٢ لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان

بەگوێرەی ڕاپۆرتەکانی ڕێکخراوەی مافەکانی مرۆڤی ھەنگاو، لە سەرەتای خۆپیشاندانەکانەوە (١٦ی ئەیلوول) کوژراوەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان ئەم کەسانە بوون:

شار	ژمارەی کوژراوەکان	ناوی کوژراوەکان
سنە	٢٢	داریووش عەلیزادە، پەیمان مینبەری، محەممەد ئەمینی، یەحیا ڕەحیمی، عەزیز مورادی، ڕامین فاتیحی، محەممەد شەریعەتی، محەممەد کەیوان دەروێشی، محەممەد لوتفوڵڵاھی، سارینا ساعیدی،† ئیبراھیم میرزایی، موئمین زەندکەریمی،† حەمید گوڵی، زانیاری ئەڵڵامواردی، عیسا بیگلەری، شاھۆ بەھمەنی، ئارام حەبیبی، ئومێد حەسەنی، فەرھاد خوسرەوەی، حەسەن عەبدپەنا، ئیمان بێھزادپوور، فەردین بەختیاری
بۆکان	٢١	کەمال فەقیھی، سامان قادربەیگی، سالار موجاویر، ئەسعەد ڕەحیمی، محەممەد حەسەنزادە، ھەژار مام خوسرەوەی، ئەمجەد عینایەتی، ھیوا جانجان، میلاد مەعرووفی، مستەفا شەعبانی، شەھریار محەممەدی، سولەیمان شوکری، غەفوور مەولوودی، سەعدی شاڕۆخیفەر، ھێمن ئەمان، ئیبراھیم شەریفپوور، ئاوات قادرپوور، ڕۆشنا ئەحمەدی، شێرکۆ سوڵتانی، سەعید پیرموغانی، شێرزاد ئەحمەدینەژاد
مەھاباد	١٥	ئیسماعیل مەولوودی، کوبرا شێخ سەقا، زانیار ئەبووبەکری، شاھۆ خزری، فریشتە ئەحمەدی، مەسعوود ئەحمەدزادە، فایەق مام قادری، ئازاد حەسەنپوور، محەممەد ئەحمەدی گاگەش، کەمال ئەحمەدپوور، مێھران ڕەحمانی، ڕێباز ساڵحیوەند، شەماڵ خەدیریپوور، شۆڕش نیکنام، فەرزین مەعرووفی
کرماشان	١٠	مینوو مەجیدی، ڕەزا شەھپەرنیا، ئەمیرحوسێن بەساتی،† ئارمین سەیادی،† سینا نادری، ڕامین کەرەمی، کورووش پاژخ، ئەردەڵان قاسمی، حوسێن محەممەدی، ئایناز جەواھیری
جوانڕۆ	١٠	عیرفان کاکایی، لوقمان کاکەیی، بەھالدین وەیسی،† جەوھەر فەتاحی، ئیسماعیل گوڵعەنبەر، تەحسین میری، جەمال ئەعزەمی، مەسعوود تەیمووری، حیسام حوسێنی، سرووش سەیدی
پیرانشار	٩	زەکەریا خەیاڵ،† سەمەد بەرگینیا، کۆمار دەرئوفتادە،† ئەمیر فەراسەتی شاد، جەلال قوربانی، تاھیر عەزیزی، کاروان قادرشوکری،† دیانا مەحموودی،† حەیدەر مەحاڵی
ورمێ	٨	فەرجاد دەروێشی، عەبدوڵڵا مەحموودپوور،† دانش ڕەھنما، مەتین عەبدوڵڵاپوور، نیما شەفیقدووست، نەسیم سەدیقی، مەھدی زاھیدی، پوویا شەیدا†
دیواندەرە	٦	فوئاد قەدیمی، موحسین محەممەدی، فوئاد سواری، حەبیبوڵڵا فەتحی، جەمشید فەتحی، ئیبراھیم سەدری
شنۆ	٥	ئەمین مەعرەفەت،† میلاد حەقیقی، سەدرەدین لیتانی، عەبدولسەلام قادر گەلوان، سامان قادرپوور
سەقز	٥	فەرەیدوون مەحموودی، ئیسماعیل دزوار، دانیال پابەندی،† عەبدولڕەحمان بەختیاری، محەممەد حوسێنی
کامیاران	٥	فوئاد محەممەدی، بورھان کەرەمی، سەعید مورادی، جەعفەر قوربانی، ڕەزا کازمی†
ئارووناوا	٤	سەعید محەممەدی، ئەمیر فوولادی،† ئیمان محەممەدی، عەلیڕەزا کەریمی
بانە	٤	موتەلیب سەعیدپەیڕەو، فەرەیدوون فەرەجی، داستان ڕەسووڵ محەممەد ئاقا، ئاسۆ قادری
مەریوان	٤	موختار ئەحمەدی، نەسرین قادری، جەبار فەرقیزادە، سەتار ڕەحیمی
ئیلام	٣	موحسین قەیسەری، محەممەد عەبدوڵڵاھی، یاسر جەعفەری
سەردەشت	٣	ھێمن حەمزە، شەھریار عادلی، بەرزین حەمزەزادە†
سونقوڕ	٢	ڕۆزبێ خادمیان، محەممەد زارعی
قۆچان	٢	عەلی موزەفەری سالانقۆچ،† مەھدی بەبرنەژاد
کەنگەوەر	٢	عیرفان خەزائی، ئیحسان قاسمیفەر
دێولان	٢	ڕەزا لوتفی، موحسین نیازی
تیکاب	٢	سامان محەممەدی، عەلی ئابیار
تازاوای سەلاس	١	ئاریەن موریدی
قەسری شیرین	١	ئەفشین ئاشام
سەحنە	١	سەپێھر ئەعزەمی
سەرجەم	١٤٧

† = منداڵ (لە کاتی کوژراندا تەمەنی کەمتر لە ١٨ ساڵ بووە)

ھەروەھا ژمارەیەک خۆپیشاندەر لە دەرەوەی سنوورەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان و لە شوێنەکانی تری ئێران کوژراون، ئەمانەی ھەتا ئێستا ناسراون (سەرجەم ٣ کەس) ئەم کەسانە بوون:

ناو	شوێنی لەدایکبوون	شوێنی کوژران
عەلیڕەزا فەتحی	سونقوڕ	قەزوین
نگین عەبدولمەلەکی	قوروە	ھەمەدان
محەممەد مەھدی (کۆمار) کەرەمی	نەزەرئاباد	کەرەج

لە کولتووردا

مۆسیقا

شاھین نەجەفی لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٢، گۆرانییەکی بەناوی «ھەشتادیا» (منداڵانی دەیەی ھەشتا) بڵاوکردەوە. شێروین حاجیپوور گۆرانیی بەرایێی وەک کلیپێک بڵاوکردەوە کە لە چەندین پلاتفۆرمدا لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بڵاوکرایەوە و بە ملیۆنان بینەری پەیدا کرد. حاجیپوور چەند ڕۆژێک دواتر لە ٢٩ی ئەیلوولدا دەستبەسەر کرا و دوای سڕینەوەی ڤیدیۆی گۆرانییەکەی، بەدانانی بارمتە ئازاد کرا. چەندین تۆڕی ڕاگەیاندن ئەو گۆرانییەیان وەکوو «سروودی خۆپیشاندانەکان» ناو بردووە. ئێبی، ناسر ڕەزازی، شاھین نەجەفی و پێدرام شەھلایی گۆرانییەکیان بەناوی «وەرە مەیدان» بەزمانی کوردی، بەمەبەستی پاڵپشتیی خۆپیشاندانەکان بڵاوکردەوە. چیا مەدەنی گۆرانییەکی بەناوی بۆ… بەمەبەستی پشتیوانی لە خۆپیشاندانەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ئێران بە زمانی کوردی بڵاو کردەوە. ئەو گۆرانییە وەکوو وەڵامێک بۆ گۆرانیی بەرایێ لە شێروین حاجیپوور تۆمار کراوە کە لە گۆرانییەکەیدا سەرەڕای پاڵپشتیکردن لە ناڕەزاییەکانی خەڵک، سەبارەت بە کێشەی ستەمی نەتەوایەتی لە ئێران و داخوازییەکانی گەلانی نافارس بێدەنگ مابوو و قسەی نکردبوو. چیا مەدەنی لەم گۆرانییە ھەوڵی داوە ھەتا ھاوکات بە سپاسکردن لە حاجیپوور، سەرنجی ئەو و ھەروەھا بەردەنگەکانی دیکە بەرەو ستەمی نەتەوایەتی ڕابکیشێت و بەشێک لە ستەمێک کە ڕووبەڕووی گەلی کورد و گەلانی دیکە وەکوو عەرەب، بەلۆچ، لوڕ، تورک و ئەوانەی تر لەژێر حکوومەتی دەوڵەت-نەتەوەی ئێرانی دەبێتەوە بە زمانی گۆرانی و مۆسیقا دەریببڕێت. چیا مەدەنی ئەو گۆرانییەی بۆ ژینا ئەمینی پێشکەش کرد.

وەرزش

یاریزانانی ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئێران لە یارییەکی دۆستانەدا بەرامبەری سێنیگال لە ٢٧ی ئەیلوول، جلی ڕەشی بێ نیشانەیان لەبەر کرد. بەوەیکە ھەندێک لە ئەندامانی یانەکە لە تویتێکدا ھاوسۆزیی خۆیان لەگەڵ خۆپیشاندەران ڕاگەیاندبوو، ئەو جلانە بەشێوەیەکی بەرفراوان وەکوو نیشاندانی زیاتری ھاوسۆزی لەگەڵ خۆپیشاندەران لێکدرایەوە. بەپێی زانیاریی ئێران ئینتەرنەشناڵ، لەدوای دەستبەسەرکردنی کاپیتانی خانەنشین حوسێن ماھینی، بەشێک لە ئەندامانی یانەی پێرسپۆلیس لە یارییەکدا قۆڵبەستی ڕەشیان لەبەرکرد و بەھۆیەوە دواتر لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە بانگھێشت کران. لە تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢، ھاندەرانی یانەی بۆروسیا دۆرتموند ھەندێک پۆستەر و وێنەیان بۆ پاڵپشتیکردن لە سارینا ئیسماعیلزادە و ژنانی ئێران نیشاندا.

لە ماوەی ساڵی ٢٠٢٢، پاڵەوانێتیی شاخەوانیی ئاسیا کە لە ناوەڕاستی مانگی تشرینی یەکەم لە سێئول بەڕێوەچوو، شاخەوانێکی ئێرانی بەناوی ئیلناز ڕێکابی بەھۆی ئەوەی بەبێ حیجاب پێشبڕکێی کرد سەرنجی وڵاتانی نێونەتەوەیی بردە لای خۆی. ئەو دواتر گەڕایەوە تاران و لە فڕۆکەخانەی تاران لەلایەن جەماوەرێکی زۆری چەپڵە لێدەرەوە وەک پاڵەوان پێشوازی لێکرا. ڕێکابی ڕایگەیاندووە کە ئەو کارە مەبەست لێی ڕەمزی نەبووە و بە ئاشکرا ئیدیعای کردووە کە پەلە بووە و بە هەڵە باڵاپۆشەکەی کەوتووەتە خوارەوە. ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و چالاکوانان ڕایانگەیاند کە ڕێکابی بە زۆرەوە لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئێرانەوە ناچار کراوە وابڵێت. ھەتا ڕێکەوتی ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ (2022-10-21)، بەوتەی بی بی سی و فەڕەنسا ٢٤ ڕێکابی لەژێر دەستبەسەرکردنی ماڵەوە بووە، بەڵام دەسەڵاتدارانی ئێران ڕایانگەیاند کە ڕێکابی لە ماڵەکەی خۆی بووە چۆنکە پێویستی بە پشوودان بووە.

کتێب

کتێبی سوورخەڵاتان کە تایبەتە بە ژیاننامەی کوژراوە کوردەکانی شۆڕشی ژینا، بە ئامادەکردنی سۆما ناسری و لەلایەن ناوەندی ڕاگەیاندنی حیزبی دێموکراتەوە لە دوو بەرگدا بڵاو کرایەوە. بەرگی یەکەمی کتێبەکە لە ئەیلوولی ٢٠٢٣ و ھاوکات لەگەڵ ساڵیادی شۆڕشی ژینا، کە ژیننامەی ٥٠ کوژراوی کورد لەخۆ دەگرێت بڵاو کرایەوە. بەرگی دووەمی کتێبەکە بە لەخۆگرتنی ژیاننامەی ٥٠ کوژراوی تری کورد لە ئازاری ٢٠٢٤ و ھاوکات لەگەڵ نەورۆز بڵاو کرایەوە. ھەروەھا بڕیارە بەرگی سێیەمی کتێبەکە بنووسرێت و بڵاو بکرێتەوە.

دروشمەکان

ئەم دروشمانەی کە بە زمانە جۆراوجۆرەکان لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە بەکارھاتوون لە خوارەوە ڕیزبەندی کراون:

دروشمە کوردییەکان

• ژن، ژیان، ئازادی
• شەھید نامرێ
• سەقز بە تەنیا نییە، سنە پشتیوانییە
• حکوومەتی سێدارە، بڕۆ دەرێ لەم شارە
• کوشتن لەسەر ڕووسەری، تا بۆ کەی قوڕبەسەری
• ئێمە ڕۆڵەی پێشەواین، بۆ کوردستان گیانفیداین
• ئێمە کوردین نابەزین، ڕۆڵەی پێشەوا قازین
• قاسملوو قاسملوو، ڕێگات درێژەی ھەیە
• بژی حیزبی دێموکرات، نیشاندەری ڕێی خەبات
• کوردستان ناوی بەرزە، دوژمن دەخاتە لەرزە
• کوردستان کوردستان، گۆڕستانی فاشیستان
• ھەتا کوردێک بمێنێ، کوردستانیش دەمێنێ
• ھەتا کوردێک بمێنێ، مافی کورد دەستێنێ
• ژن، ژیان، ئازادی؛ جاش بەسە گەوادی
• ژن، ژیان، نەوەستان؛ ئازادی بۆ کوردستان
• ئەی جاشی حەرامزادە، ڕەنجی کوردت بەبادا
• دیکتاتۆر ئەڕووخێنین، تۆڵەی ژینا ئەستێنین
• دایە مەگری بۆ ڕۆڵە، شەربێ بستێنین تۆڵە
• ئازادی خوێنی دەوێ، ڕۆڵەی نەترسی دەوێ
• کورد، بەلووچ، ئازەری؛ ئازادی، بەرابەری
• یاشاسین کوردستان، بژی ئازەربایجان

دروشمە فارسییەکان

• زن، زندگی، آزادی (ژن، ژیان، ئازادی)
• مرد، میهن، آبادی (پیاو، نیشتمان، ئاوایی)
• آزادی آزادی آزادی (ئازادی ئازادی ئازادی)
• مرگ بر دیکتاتور (مردن بۆ دیکتاتۆر)
• مرگ بر خامنه‌ای (مردن بۆ خامنەیی)
• ننگ ما، ننگ ما، رهبر الدنگ ما (نەنگی ئێمە، نەنگی ئێمە، ڕێبەری ئەلدەنگی ئێمە)
• توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه (تۆپ تانک فشفشە، ئاخووند دەبێ ون بێت)
• هیز تویی، هرزه تویی، زن آزاده منم (حیز تۆی، ناپاک تۆی، ژنی ئازاد منم)
• می‌جنگیم، می‌میریم، ایران رو پس میگیریم (شەڕ دەکەین دەمرین، ئێرانی وەردەگرینەوە)
• وای به روزی که مسلح شویم (وێی بەم ڕۆژەی کە ببینە چەکدار)
• خامنه‌ای حیا کن، مملکت رو رها کن (خامنەیی شەرم بکە، وڵاتی بەجێبھێڵە)
• خامنه‌ای ضحاک، می‌کِشیمت زیر خاک (خامنەییی زوحاک، دەتبەینە ژێری خاک)
• مجتبی بمیری، رهبری رو نبینی (موجتەبا بمری، ڕێبەری نەبینی)
• این آخرین پیامه، هدف خود نظامه (ئەمە ئاخرین پەیامە، ئامانج خوودی حکوومەتە)
• امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه (ئەمساڵ ساڵی خوێنە، سەید عەلی دەڕووخێت)
• می‌کشم می‌کشم، هرآنکه که خواهرم کشت (دەکوژم دەکوژم، ھەر ئەوەی کە خوشکمی کوشت)
• خامنه‌ای قاتله، حکومتش باطله (خامنەیی بکوژە، حکومەتەکەی پووچەڵە)
• از کردستان تا تهران، ستم علیه زنان (لە کوردستانەوە ھەتا تاران، ستەم لە دژی ژنان)
• از کردستان تا تهران، خونین تمام ایران (لە کوردستانەوە ھەتا تاران، خوێناوییە ھەموو ئێران)
• نه روسری نه توسری، آزادی و برابری (نە ڕووسەری نە تووسەری، ئازادی و یەکسانی)
• این همه سال جنایت، مرگ بر این ولایت (ئەم ھەموو ساڵە تاوانکردن، مردن بۆ ئەم ویلایەتە)
• ایرانی داد بزن، حقت رو فریاد بزن (ئێرانی دەنگ ھەڵێنە، بۆ مافت دەنگ ھەڵێنە)
• خامنه‌ای یزید شده، یزید روسفید شده (خامنەیی بووەتە یەزید، یەزید ڕووسپی بووە)
• ما همه مهسا هستیم، بجنگ تا بجنگیم (ئێمە ھەموومان مەھساین، شەڕ بکە ھەتا شەڕ بکەین)
• مهسا امینی، روحت شاد (مەھسا ئەمینی، ڕۆحت شاد)
• رضاشاه، روحت شاد (ڕەزا شا، ڕۆحت شاد)
• اگه با هم یکی نشیم، یکی یکی تموم می‌شیم (ئەگەر نەبین بە یەک، لەناو دەچین یەک بە یەک)
• جمهوری اسلامی، نمی‌خوایم نمی‌خوایم (کۆماری ئیسلامیمان، ناوێت ناوێت)
• ما از ایران نمی‌ریم، ایران رو پس می‌گیریم (ئێمە لە ئێران ناڕۆین، ئێرانی وەردەگرینەوە)
• کردستان کردستان، چشم و چراغ ایران (کوردستان کوردستان، چاو و چرای ئێران)
• بیکاری، بیگاری، حجاب زن اجباری (بێکاری، بێگاری، حیجابی ژن زۆرەملێ)
• ایرانی باغیرت، حمایت حمایت (ئێرانی بەغیرەت، پشتگیری پشتگیری)
• نترسید نترسید، ما همه باهم هستیم (مەترسن مەترسن، ئێمە ھەموومان لەگەڵ یەکین)
• فقر و فساد و بیداد، مرگ بر این استبداد (ھەژاری و گەندەڵی و نادادپەروەری، مردن بۆ ئەم ستەمکارییە)
• از کردستان تا تبریز، صبر ما گشته لبریز (لە کوردستانەوە ھەتا تەورێز، ئارامگرتنمان کۆتایی پێھاتووە)
• از کردستان تا تبریز، فقر و فساد و تبعیض (لە کوردستانەوە ھەتا تەورێز، ھەژاری و گەندەڵی و جیاوازی)
• مرگ بر ستمگر، چه شاه باشه چه رهبر (مردن بۆ ستەمکار، شا بێت یان ڕێبەر)
• با اینکه دوریم از وطن، پشت شماییم هموطن (بەوەیکە دوورین لە وڵات، لە پشت ئێوەین ھاونیشتمانی)

دروشمە ئازەربایجانییەکان

• آذربایجان اویاخدی، کوردستانا دایاخدی (ئازەربایجان ھۆشیارە، پاڵپشتی کوردستانە)
• آزادلیق، عدالت، میلی حوکومت (ئازادی، یەکسانی، حکوومەتی نیشتمانی)
• بیز اولمییە حاضیروخ، بابکین سربازیوخ (ئامادەین بمرین، سەربازی بابەکین)
• آذربایجان میلتی، چکممز بوو ذیلتی (گەلی ئازەربایجان، ئەو ستەمە قەبووڵ ناکات)
• نه شاه‌چیام نه شیخ‌چی، میللت‌چی‌ام میللت‌چی (نە لایەنگری شام نە شێخ، لایەنگری گەلم گەل)

ئەمانەش ببینە

• پێشێلکردنی مافی مرۆڤ لەلایەن کۆماری ئیسلامیی ئێران
• خۆپیشاندانەکانی ئێران (٢٠١٩–٢٠٢٠)
• خۆپیشاندانەکانی ئێران (٢٠١٧–٢٠١٨)