دەروازە:پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان
پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان چییە؟ پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان (IR) یان کاروباری نێو دەوڵەتی، کە پەیوەستە بە دەزگای ئەکادیمی و پەیوەنددار لە زانستەکانی ڕامیاری، کە بوارێکی تایبەتمەند و ئەکادیمیە لە بوارە جۆر بەجۆرەکانی لێکۆڵینەوە نێو دەوڵەتیەکان، یان ئەکادیمیایەکی سەربەخۆیە تایبەت بەو خوێندکارانەی کە تایبەتمەندن بە زانستەکانی مرۆیی و کۆمەڵایەتی. لە ھەردوو بواردا، لە بواری لێکۆڵینەوە لە پەیوەندییەکانی قەوارە ڕامیاریەکان (دەزگاکانی حکومەت) وەکوو وڵات، وڵاتی خاوەن سەروەری، ئیمپراتۆریەتی و ڕێکخراوە نێودەوڵەتیە حکومییەکان (ڕێکخراوە حکومیە نێو دەوڵەتیەکان) وە ڕێکخراوە نێو دەوڵەتیە ناحکومیەکان (INS)، ڕێکخراوە ناحکومیەکان، وە کۆمپانیا فرە ڕەگەزەکان (ھاوبەشگا نەتەوەییەکان)، وە لەسەر ئاستێکی فراونتری جیھانی کە ئەم کارانەی لێ بەرھەم بێت، پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان پەیوەندییەکی ئەکادیمی لە سەر ئاستێکی ڕامیاری بەرز کە ھەڵوێستی چاکەکاری وڵاتان دیاری دەکات بۆ کێشە نێودەوڵەتییەکان و ئاشتی جیھانی.  وتاری ھەڵبژێردراوڕێکخراوە نێونەتەوەیییەکانڕێکخراوەی پەروەردەیی زانستی و کەلتووری نەتەوە یەکگرتووەکان کورتکراوە بۆ یوونێسکۆ (بە ئینگلیزی: United Nations Educational, Scientific and CulturalOrganization کورتکراوە: UNESCO) یەکێکە لە بەرنامە ڕێکخراوەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان. لە ١٦ی تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٤٥ دامەزراوە. لە یوونێسکۆدا ١٩٣ وڵات ئەندامن. بنکەی سەرەکی ئەم ڕێکخراوە لە پاریسە، زیاتر لە ٥٠ نووسینگە و بەشی لە وڵاتانی تری جیھاندا ھەیە. زیاتر... وێنەی ھەڵبژێردراو ئایا زانیوتە؟
کەسایەتی ھەڵبژێردراوژەنەڕاڵ شەریف پاشای خەندان (١٨٦٥-۱۹٥۱) ژەنەڕاڵی سوپای عوسمانی و سیاسەتوانی چالاک و نوێنەری گەلی کورد بوو لە پەیمانی سیڤەردا. زیاتر... ڕێککەوتنامە دیپلۆماسییەکانشینگن (Schengen) بریتییە لەو بەڵگەنامە (ڤیزا)یەی کە ڕێگە بە سەردانی ناوچەی شینگن دەدات، ھاتوچۆ لەنێو شارەکانی ئەم دەوڵەتانە زۆر ئاسانکاری بۆ کراوە، بەو مەرجەی خاوەنی ئەم بەڵگەنامەیە بیت، ناوچەی شینگن ٢٦ وڵاتی فەرمی دەگرێتەوە، لە ڕێکەوتننامەکەدا ٢٢ وڵاتی ئەندام لە یەکێتیی ئەوروپا و ٤ وڵاتی (EFTA) ھەن. زیاتر... پەیماننامە نێونەتەوەیییەکانپەیمانی لۆزان (بە فەڕەنسی: Traité de Lausanne) پەیماننامەیەکی ئاشتییە کە لە کاتی کۆنفرانسی لۆزان لە ساڵانی ١٩٢۲-١٩٢٣ دانوستان لەسەر کراوە و لە کۆشکی ڕوومین، لە شاری لۆزان، سویسڕا، لە ٢٤ی تەممووزی ١٩٢٣دا واژۆ کرا. ئەم پەیماننامەیە بە فەرمی ئەو ململانێیەی یەکلایی کردەوە کە لە سەرەتادا لەنێوان ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی و کۆماری فەڕەنسی ھاوپەیمان و بەریتانیا و شانشینی ئیتاڵیا و ئیمپراتۆریەتیی ژاپۆن و شانشینی یۆنان و شانشینی یوگۆسلاڤیا و شانشینی ڕۆمانیا لە سەرەتای جەنگی جیھانییەوە ھەبووە. دەقی ڕەسەنی پەیماننامەکە بە زمانی فەرەنسییە. پەیمانەکە دەرئەنجامی ھەوڵی دووەمی ئاشتی بوو دوای پەیماننامەی شکستخواردوو و پەسەندنەکراوی سیڤەر کە ئامانجی دابەشکردنی خاکەکانی عوسمانی بوو. پەیماننامەی پێشووتر لە ساڵی ١٩٢٠ واژۆ کرابوو، بەڵام دواتر لەلایەن بزوتنەوەی نیشتمانیی تورکیاوە ڕەتکرایەوە بۆ ھەڵوەشاندنەوەی پەیماننامەکە خەباتیان کرد. لە ئەنجامی جەنگی نێوان یۆنان و تورکیا ، ئیزمیر وەرگیرایەوە و ئاگربەستی مودانیا لە تشرینی یەکەمی ١٩٢٢ ڕاگەیەندرا. لەم کۆنگرەیەدا گەلێک بابەتی تایبەت بە کێشە ناوچەیی و ڕامیارییەکان و چارەسەرکردنی کێشەی موسڵ و سیستەمی تەنکە دەریایییەکان و کێشەی سیستەمی مافی بێگانە و کێشە ئابووری و دارایییەکانی وەک قەرزی گشتی عوسمانی و پاراستنی بەرژەوەندیی ئابووریی بێگانە خرانە بەر باس و گفتوگۆ. کۆنگرەی لۆزان کە پەیمانی لۆزانی لێ کەوتەوە، زەبرێکی کاریگەری لە بابەتی کورد و کێشە ڕەواکەیدا و نەیھێشت ئاوات و داخوازییەکانی کورد بەپێی پەیمانی سیڤەر بێتە دی. لە ڕاستیدا لە هیچ بەشێکی ئەم پەیمانەدا هیچ ناوێک لە گەلێک بە ناو کورد نەهاتووە. دەقەکانی پەیماننامەکە لە چەندین شوێندا خەڵکی وڵاتی تورکیا بە تورک ناو دەبات وەک بڵێی هیچ نەتەوەیەکی دیکە لەو وڵاتەدا نییە. زیاتر... پۆلەکانبڕیارنامەکانی ئەنجومەنی ئاسایشبڕیارنامەی ١٠٠٢ی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کە لە ڕێکەوتی ٣٠ی حوزەیرانی ١٩٩٥دا پەسندکرا، بەڵگەیەکی نێونەتەوەیییە لەمەڕ دادگای نێونەتەوەیی. ئەم بڕیارنامەیە لە دوای کۆبوونەوەی ژمارەی ٣٬٥٥٠ەم، بە ١٥ دەنگی لەگەڵ، ٠ی دژ و ٠ی بێ‌لایەن پەسندکرا. زیاتر... دەروازە پەیوەندیدارەکانئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیتپڕۆژەکانی تری ویکیپیدیاویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک:
دەروازەکان |
||
.svg)
