ویکیپیدیا

ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران

ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران (بە فارسی: رهبر جمهوری اسلامی ایران‎)، بە فەرمی ڕێبەری باڵای شۆڕشی ئیسلامی (بە فارسی: رهبر معظم انقلاب اسلامی)، ڕێبەری وڵات و باڵاترین دەسەڵاتداری سیاسی و ئایینیی کۆماری ئیسلامی ئێرانە. دەسەڵاتی ڕێبەری ئێران لە سەرەوەی سەرۆک کۆمارە و ھێزە چەکدارەکان، دەزگای دادگەری، تەلەڤیزیۆنی دەوڵەتی و ڕێکخراوە سەرەکییەکانی دیکەی حکوومەتی وەکوو ئەنجومەنی پارێزەران و ئەنجومەنی دەستنیشانکردنی بەرژەوەندیی سیستەم ملکەچی ڕێبەرن.[٢][٣] بەپێی یاسای بنەڕەتی، ڕێبەری ئێران سیاسەتە گشتییەکانی کۆماری ئیسلامی (ماددەی ١١٠)، چاودێریکردنی دەزگاکانی یاسادانان، دادگەری و جێبەجێکردن (ماددەی ٥٧) دیاری دەکات.[٤] لە ئێستادا عەلی خامنەیی ئەو پۆستەی پێیە و لە بوارەکانی ئابووری، ژینگە، سیاسەتی دەرەوە، پەروەردە، پلاندانانی نیشتمانی و بەشەکانی تری حوکمڕانی لە ئێران فەرمانی دەرکردووە و بڕیاری کۆتایی داوە.[٥][٦][٧][٨][٩][١٠][١١][١٢] ھەروەھا خامنەیی بڕیاری کۆتایی سەبارەت بە ئاستی ڕوونبوون لە ھەڵبژاردنەکاندا دەدات[١٣] و کەسانی دەستنیشانکراوی کابینەی سەرۆکایەتی لە کارەکانیان دووریخستوونەوە و گەڕاندونیەوە.[١٤] ڕێبەر لە ڕووی یاسایییەوە بە «ناپێشێلکار» دادەنرێت و ئێرانییەکان بە شێوەی ئاسایی بەھۆی لێپرسینەوە یان بێڕێزی پێکردنی سزا دەدرێن.[١٥][١٦][١٧][١٨]

ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران
نیشانی کۆماری ئیسلامیی ئێران
ئێستا
عەلی خامنەیی
لە ٤ی حوزەیرانی ١٩٨٩ (ە)وە
بەیتی ڕێبەری
دۆخسەرۆکی وڵات
بەرپرسیارێتیئەنجومەنی پسپۆڕان
بارەگابەیتی ڕێبەری، تاران، ئێران
دەستنیشانکەرئەنجومەنی پسپۆڕان
ماوەی پایەدەسەڵاتی ھەمیشەیی[١]
بەڵگەنامەی دامەزراندنیاسای بنەڕەتیی ئێران
پایەی پێشووشای ئێران
دامەزراندنی پایە٣ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٩
یەکەم خاوەن پایەڕووحوڵڵا خومەینی
ماڵپەڕwww.leader.ir

پێڕستی ڕێبەرەکان دەستکاری

Ali KhameneiRuhollah Khomeini
ژمارە ماوەی ڕێبەرایەتی وێنە ناو
کوردی · فارسی · واژوو 		ماوەی تەمەن شوێنی لەدایکبوون تێبینی
١ ٣ی کانوونی یەکەمی ١٩٧٩ – ٣ی حوزەیرانی ١٩٨٩
(٩ ساڵ و ١٨٢ ڕۆژ) 		  ڕووحوڵڵا خومەینی
(سید روح‌الله خمینی)
  		(١٩٠٠-0٥-١٧) ١٧ی ئایاری ١٩٠٠ – ٣ی حوزەیرانی ١٩٨٩(١٩٨٩-٠٦-٠٣) (٨٩ ساڵ ژیاوە)[١٩] خومەین، پارێزگای مەرکەزی ڕێبەری شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران[٢٠] و دامەزرێنەری کۆماری ئیسلامیی ئێران.[٢١]
٢ ٤ی حوزەیرانی ١٩٨٩ – ئێستا
(٣٤ ساڵ و ٣١٧ ڕۆژ) 		  عەلی خامنەیی
(سید علی خامنه‌ای)
  		(١٩٣٩-٠٧-١٦) ١٦ی تەممووزی ١٩٣٩ (تەمەن ٨٤ ساڵ)[٢٢] مەشھەد، پارێزگای خۆراسانی ڕەزەوی پێشتر لە ساڵی ١٩٨١ ھەتا کۆچی دواییی خومەینی، وەکوو سەرۆک کۆماری ئێران کاری کردووە.[٢٣]

جێگری ڕێبەر دەستکاری

ڕۆڵی جێگری ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران چووەتە ژێر دەسەڵاتی ڕێبەر.

لە سەردەمی سەرۆکایەتیی حەسەن ڕۆحانی، لە نێوان دەنگۆی دابەزینی تەندروستیی عەلی خامنەیی، بە خامنەیی پێشنیار کرا کە پۆستی جێگری ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران دابمەزرێنێتەوە بۆ ئەوەی لە داھاتوودا پۆستەکەی ئاسانتر بدرێتە ڕێبەری نوێ.

جێنشینە ئەگەرییەکان دەستکاری

ھەتا ئێستا باس لە ئەگەری بوونی ئەو کەسانە بە ڕێبەر کراوە (ناوەکان بەپێی تەمەن ڕیزکراون):

حەسەن ڕۆحانی حەسەن خومەینی موحسین ئەراکی عەلیڕەزا عارفی
 
 
 
 
٧٥ ساڵ و ١٥٦ ڕۆژ ٥١ ساڵ و ١٣٥ ڕۆژ نز. ٦٧–٦٨ ساڵ نز. ٦٤–٦٥ ساڵ
[٢٦] [٢٦][٢٧][٢٨][٢٩][٣٠] [٢٧][٣١][٣٢][٣٣][٣٤][٣٥][٣٦][٣٧][٣٨] [٢٧]
ئیبراھیم ڕەئیسی موجتەبا خامنەیی سادق لاریجانی محەممەدمەھدی میرباقری
 
 
 
 
٦٣ ساڵ و ١٢٤ ڕۆژ ٥٤ ساڵ و ٢٢١ ڕۆژ ٦٣ ساڵ و ٣٥ ڕۆژ نز. ٦٢–٦٣ ساڵ
[٢٧][٣٠][٣١][٣٢][٣٤][٣٥][٣٦][٣٨][٣٩][٤٠][٤١][٤٢] [٢٧][٢٨][٣١][٣٣][٣٥][٣٨][٣٩][٤٠][٤١] [٢٧] [٢٨][٣٠][٣٢][٣٣][٣٥][٤٠][٤١]

باسکراوە مردووەکان دەستکاری

ئەو کەسانەی لە خوارەوە باسیان لێکراوە لە ماوەی ژیانیاندا وەکوو جێگرەوەی ئەگەری سەیر کراون.

عەباس واعیز تەبەسی ئەکبەر ھاشمی ڕەفسەنجانی مەحموود ھاشمی شاھروودی ئیبراھیم ئەمینی محەممەد یەزدی محەممەدتەقی مەسباح یەزدی
 
 
 
 
 
 
١٩٣٥–٢٠١٦ ١٩٣٤–٢٠١٧ ١٩٤٨–٢٠١٨ ١٩٢٥–٢٠٢٠ ١٩٣١–٢٠٢٠ ١٩٣٤–٢٠٢١
[٢٨] [٢٦][٢٨][٢٩][٤٣] [٢٦][٢٨][٢٩][٣١][٣٠][٣٥][٣٦][٣٨][٣٩][٤٣][٤٤] [٢٦] [٢٨] [٢٨][٢٩][٣٥][٤١]

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ "Iran's possible next Supreme Leader being examined: Rafsanjani". Reuters. 13 December 2015. Archived from the original on 16 December 2015. Retrieved 1 July 2016.
  2. ^ "Who's in Charge?" by Ervand Abrahamian London Review of Books, 6 November 2008
  3. ^ mshabani (23 October 2017). "Did Khamenei block Rouhani's science minister?". Archived from the original on 24 October 2017.
  4. ^ gc.ir/en/news/87/constitution-of-the-islamic-republic-of-iran-full-text "Constitution of the Islamic Republic of Iran (full text)". shora-gc.ir. 2 June 2021. Retrieved 13 October 2022. {{cite web}}: Check |url= value (help)
  5. ^ "Iran's Khamenei hits out at Rafsanjani in rare public rebuke". Middle East Eye. Archived from the original on 2016-04-04. Retrieved 2017-02-15.
  6. ^ "Khamenei says Iran must go green - Al-Monitor: the Pulse of the Middle East". Al-Monitor. Archived from the original on 2015-12-22.
  7. ^ Louis Charbonneau and Parisa Hafezi (16 May 2014). "Exclusive: Iran pursues ballistic missile work, complicating nuclear talks". Reuters. Archived from the original on 31 July 2017. Retrieved 2 July 2017.
  8. ^ "IranWire - Asking for a Miracle: Khamenei's Economic Plan". Archived from the original on 2016-03-07. Retrieved 2016-03-06.
  9. ^ kjenson (22 May 2014). "Khamenei outlines 14-point plan to increase population". Archived from the original on 1 August 2017.
  10. ^ "Iran: Executive, legislative branch officials endorse privatisation plan". www.payvand.com. Archived from the original on 2017-01-05. Retrieved 2017-02-15. ٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  11. ^ "Khamenei slams Rouhani as Iran's regime adopted UN education agenda". 8 May 2017. Archived from the original on 31 May 2017. Retrieved 3 June 2017. ٣١ی ئایاری ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  12. ^ Al-awsat, Asharq (25 September 2017). "Khamenei Orders New Supervisory Body to Curtail Government - ASHARQ AL-AWSAT English Archive". Archived from the original on 10 October 2017. Retrieved 26 September 2017. ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  13. ^ "Leader outlines elections guidelines, calls for transparency". 15 October 2016. Archived from the original on 12 June 2018. Retrieved 15 February 2017.
  14. ^ "BBC NEWS - Middle East - Iranian vice-president 'sacked'". 2009-07-25. Archived from the original on 2018-10-03. Retrieved 2017-02-15.
  15. ^ "Iran arrests 11 over SMS Khomeini insults". GlobalPost. Archived from the original on 14 March 2016.
  16. ^ "Iran arrests 11 over SMS Khomeini insults: report". The Daily Star. 22 September 2017. Archived from the original on 5 February 2017. Retrieved 4 February 2017.
  17. ^ "Poet to Serve Two Years in Prison For Criticizing Iran's Supreme Leader". December 30, 2017. Archived from the original on January 12, 2020. Retrieved December 8, 2019.
  18. ^ Vahdat, Ahmed (March 19, 2019). "Iranian dissident ordered to copy out books by Ayatollah Khamenei after branding Supreme Leader a despot". The Telegraph. Archived from the original on May 14, 2019. Retrieved May 14, 2019 – via www.telegraph.co.uk.
  19. ^ "Imam Khomeini's Biography". 21 February 2015. Archived from the original on 21 December 2020. Retrieved 15 December 2020.
  20. ^ Steinzova, Lucie; Greer, Stuart (8 February 2019). "In Pictures: Iran's 1979 Islamic Revolution". RFE/RL. Archived from the original on 20 February 2020. Retrieved 4 January 2020.
  21. ^ Nettleton, Todd (2 January 2020). "Ayatollah Khomeini: The greatest Christian missionary in the history of Iran". Christian Post. Archived from the original on 3 January 2020. Retrieved 4 January 2020.
  22. ^ "Detailed biography of Ayatollah Khamenei, Leader of Islamic Revolution". 23 September 2013. Archived from the original on 10 April 2016. Retrieved 27 May 2017.
  23. ^ Vatanka, Alex (29 October 2019). "Iran's IRGC Has Long Kept Khamenei in Power". Foreign Policy. Archived from the original on 10 December 2019. Retrieved 4 January 2020.
  24. ^ "Grand Ayatollah Hossein Ali Montazeri: 1922–2009". FRONTLINE - Tehran Bureau (بە ئینگلیزی). Archived from the original on 2021-03-09. Retrieved 2021-10-11.
  25. ^ اسلامی, مرکز اسناد انقلاب (August 16, 2020). "آیت‌الله منتظری چگونه قائم مقام شد؟". fa (بە فارسی). Archived from the original on 2021-10-11. Retrieved 2021-10-11.
  26. ^ ئ ا ب پ ت Kamali Dehghan, Saeed (31 October 2014), "When the time comes, who will succeed Iran's Ayatollah Ali Khamenei?", The Guardian, archived from the original on 20 December 2015, retrieved 30 December 2015
  27. ^ ئ ا ب پ ت ج ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری Golkar نەدراوە
  28. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح Sharafedin, Bozorgmehr (13 December 2015), "Who will be Iran's next Supreme Leader?", BBC, archived from the original on 3 February 2016, retrieved 30 December 2015
  29. ^ ئ ا ب پ Bordbar, Behdad (15 July 2015), "Who will be Iran's next supreme leader?", Al-Monitor, archived from the original on 22 January 2016, retrieved 30 December 2015
  30. ^ ئ ا ب پ Perteghella, Annalisa (18 May 2017), "The "Other" Election: After Khamenei Who Will Succeed?", Italian Institute for International Political Studies, archived from the original on 29 March 2020, retrieved 29 March 2020
  31. ^ ئ ا ب پ "Predicting the Unpredictable in Iranian Politics", Stratfor, 8 March 2017, archived from the original on 8 March 2017, retrieved 15 March 2017
  32. ^ ئ ا ب Bozorgmehr, Najmeh (23 January 2020), "Iran: the unspoken battle to succeed Ayatollah Khamenei", The Financial Times, archived from the original on 29 March 2020, retrieved 29 March 2020
  33. ^ ئ ا ب Cunningham, Erin; Salim, Mustafa (21 March 2019), "Clues to the identity of Iran's next supreme leader in the back alleys of a holy city", The Washington Post, archived from the original on 8 November 2020, retrieved 29 March 2020
  34. ^ ئ ا Dehghanpisheh, Babak (9 May 2017), Graff, Peter (ed.), "Iran Guards look beyond election to next supreme leader", Reuters, archived from the original on 9 May 2017, retrieved 30 December 2015
  35. ^ ئ ا ب پ ت ج Vakil, Sanam; Rassam, Hossein (May–June 2017), "Iran's Next Supreme Leader: The Islamic Republic After Khamenei", Foreign Affairs, archived from the original on 2017-04-11, retrieved 30 December 2015
  36. ^ ئ ا ب MacMillan, Arthur (10 February 2019), "Explainer: How Iran will pick its next supreme leader", The National, archived from the original on 10 February 2019, retrieved 30 December 2015
  37. ^ Samadi, Mona (11 February 2020), "As Iran heads to the polls, could Rouhani be facing impeachment?", Middle East Institute, archived from the original on 23 February 2020, retrieved 30 December 2015
  38. ^ ئ ا ب پ Abdo, Geneive (4 February 2019), "Iran's Battle Over Khamenei's Successor is Just Getting Started", Center for the National Interest, archived from the original on 6 February 2019, retrieved 30 December 2015
  39. ^ ئ ا ب Ganji, Akbar (4 August 2017), "Khamenei's New Potential Hard-line Successor", Radio Farda, archived from the original on 2 March 2020, retrieved 30 December 2015
  40. ^ ئ ا ب Funes, Rossina; Gladin, Maeve (24 May 2019), "Khamenei is turning 80: Who will be next Iran's Supreme Leader?", University of Navarra, archived from the original on 29 March 2020, retrieved 29 March 2020
  41. ^ ئ ا ب پ "Analysis: Quest to find Iran's next Supreme Leader", BBC Monitoring, 5 December 2018, archived from the original on 29 March 2020, retrieved 29 March 2020
  42. ^ Bob, Yonah Jeremy (8 August 2019), "Has Ebrahim Raisi been tagged as Iran's next Supreme Leader?", The Jerusalem Post, archived from the original on 29 March 2020, retrieved 29 March 2020
  43. ^ ئ ا Sadjadpour, Karim (2009), "Reading Khamenei: The World View of Iran's Most Powerful Leader" (PDF), Carnegie Endowment for International Peace, archived (PDF) from the original on 25 January 2016, retrieved 30 December 2015
  44. ^ Lim, Kevjn (10 January 2019), "Iran's Next Supreme Leader Is Dead", Foreign Policy, archived from the original on 11 January 2019, retrieved 30 December 2015

بەستەرە دەرەکییەکان دەستکاری

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ڕێبەری_کۆماری_ئیسلامیی_ئێران&oldid=1185777»