دەروازە:گەردوون
ناساندنی گەردووندەستکاریگەردوون پێکدێت لە هەسارەکان و ئەستێرەکان و مانگەکان و کلکدارەکان و گەلەستێرە و گەڕەستێرۆچکە و تەمەئەستێرە گەردوون گەورە بوە لە ئەنجامی تەقینەوە گەورەکە ... تەقینەوە گەورەکە (بەئینگلیزی: Big Bang) بریتییە لە ئەو بیردۆزەی کە باس لە دروست بوونی گەردوون دەکات لە سەرەتادا کە بە تەقینەوەیەک دەستی پێ کردووە.[١] بە پێی بیردۆزی تەقینەوە گەورەکە گەردوون لە سەرەتادا تەنێک بووە لە دۆخێکی زۆر گەرمدا و پاشان بە خێراییەکی زۆر کشاوە. زیاتر... هەواڵی زانستیدەستکاری
وتاری هەڵبژێردراودەستکاریتەمەئەستێرەتانەی گازی (بە ئینگلیزی: Nebula) ناوی دووەمی لە زمانی کوردی (تەمەئەستێرە) یاخوود (پەڵە-تەمومژ) لە زانستی فەلەکناسی، تەنێکی سەلمێندرا و بیندراوە لە گەردووندا، کە بە شێوەیەکی پەرت و بڵاو وە شێوەیەکی نا رێکخستوو بەدیار ئەکەون لە گەردووندا چەندین جۆری تانەی گازی هەیە بە تایبەت لە گەلەستێرەکەمان ئەویش گەلەستێرەی ڕێگای شیری ئەوانیش: زیاتر... بابەتەکاندەستکاری
وێنەی هەڵبژێردرایدەستکاری![]() وێنەیەکی دروستکرای کە گووزارشت لەسەر ڕووی هەسارەی پلوتۆ دەکا، وێنەکە لەسەر ئەو زانیاریانە دروستکرایە کە زانایانی فەلەکی بەدەستیان کەوتیە لە ئەنجامی ئەو ڕوانگانەی کە دەربارەی هەسارەکە ئەنجامیاندایە. داتا و زانیاریەکانی هەسارەکانی کۆمەڵەی خۆردەستکاریتایبەتمەندی هەسارەکان:
فەلەکناساندەستکاریجۆردانۆ برونۆ (بە ئیتالی: Giordano Bruno؛ ١٥٤٨–١٦٠٠) فەیلەسووف، کشیش، بیرکار، شاعیر و ئەستێرەناسی ئیتالیایی بوو. جۆردانۆ بە کەرەستە و پێوانە سەرەتایییەکانی چوارسەد و پەنجا ساڵ لەمەوبەر، توانی ھەنگاوی گەورە لە زانستی ئەستێرەناسیدا بھاوێ و بناغەی پتەو بۆ دواڕۆژ دابڕێژێ. دوایین جار پێنج گریمانەی زانستی ھێنایە ئاراوە، کە بریتی بوون لە: نە تەنیا زەوی بە دەوری ڕۆژدا دەسووڕێ، بەڵکوو ڕۆژیش خۆی لە خول و گەڕان دایە. زوحەل دوایین گەڕۆکی دەوری ڕۆژ نییە، ئەشێ چەند گەڕۆکی تریش لە پشتی ئەو ھەبن.زیاتر...
کەشتی ئاسمانیدەستکاری![]() وێنەیەکی کەشتی ئاسمانی نیو ھۆرایزنز کەشتی ئاسمانی زیاتر... (بە ئینگلیزی: Space probe) (بە عەرەبی: مسبار فضائی) ئامێرێکی بێ مرۆڤە دەنێردرێتە دەرەوەی زەوی (بۆشایی) بە ئامانجی ئاشکراکردن و زانیاری زیاتر دەربارەی گەردوون، کەشتی ئاسمانی دەبێ ئەو ئامێرانەی لەگەل بێ
کەشتیە ئاسمانیە جیاوازەکاندەستکاریمێسنجەر (کەشتیی ئاسمانی) زیاتر... لێکۆڵینەوەی زانستی گەردوونیدەستکاریڕوانگەی باشووری ئەورووپا ئەو ناوە ناوێکی زیندووی گەرانی بۆشایی ١٤ وڵاتی ئەورووپایە لە ساڵی ١٩٦٢ بە ئامانجی زانیاری و ئاشکراکردنی زانیاری دەربارەی گەردوون دایانمەزراند، ئەو روانگەیەش دەکەوێتە وڵاتی چیلی ، ئەو روانگەیە بەنێوبانگە بە ژمارەیەک تەلیسکۆبی گەورە وە پێکدێت لە ٤ تەلیسکۆبی گەورە بە پانتای ٨ مەتر جێگیرکراینە ئەو روانگەیە چەندین دەسکەوتی بۆ مرۆڤایەتی بەدەست خستوە ئەوانیش:
کۆمەڵەی خۆردەستکاریپۆلەکاندەستکاریھیچ ژێرھاوپۆلێک نییە |