پارێزگای دھۆک
پارێزگای دھۆک (بە عەرەبی: محافظة دهوك ،[٢] بە ئینگلیزی: Duhok Governorate,[٣] بە سوریانی:ܗܘܦܪܟܝܐ ܕܢܘܗܕܪܐ ) یەکێکە لە پارێزگاکانی عێراق و ھەرێمی کوردستان. ناوەندەکەی شاری دھۆکە. زاخۆ لە نزیک دەروازەی ئیبراھیم خەلیل لەگەڵ پارێزگای شرنەخ لە تورکیا دەگرێتەوە. ھاوسنوورە لەگەڵ پارێزگای حەسیچەی سووریا. پێش ساڵی ١٩٦٩ بەشێک بوو لە پارێزگای نەینەوا کە ناوی پارێزگاری مووسڵ بوو. ژمارەی دانیشتووانی لە ساڵی ٢٠١٨دا ١،٢٩٢،٥٣٥ کەس بووە.
پارێزگای دھۆک | |
|---|---|
| بە عەرەبی: محافظة دهوك بە ئینگلیزی: Duhok Governorate | |
   چەند وێنە و نەخشەیەکی پارێزگای دھۆک | |
 پارێزگای دهۆک | |
| وڵات |  کوردستان عێراق |
| ھەرێم | ھەرێمی کوردستان |
| مەڵبەند | دھۆک |
| ژمارەی قەزاکان | ٧ |
| ژمارەی ناحیەکان | ٢٩ |
| ژمارەی ئەندامانی پەرلەمان | ١٠ |
| بوون بە پارێزگا | ١٩٦٩ |
| دەسەڵات حکومەتی خۆجییی | |
| • جۆر | ئەنجومەنی پارێزگای دهۆک |
| • پارێزگار | عەلی تەتەر |
| • ژ. ئەندامانی ئەنجومەن | ٤١ |
| ڕووبەر | |
| • پارێزگا | ١٠٬٩٥٥٫٩١ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٬٢٣٠٫١٠ میلی چوارگۆشە) |
| • ئاو | ٣٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٠٠ میلی چوارگۆشە) ٢% |
| • شاری | ٣٫٤٠٤ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٫٣١٤ میلی چوارگۆشە) |
| بەرزایی | ٩١٠ مەتر (٢٬٩٩٠ پێ) |
| بەرزترین بەرزایی | ٣٦٠٧ مەتر (١١٬٨٣٤ پێ) |
| نزمترین بەرزایی | ٢٥٠ مەتر (٨٢٠ پێ) |
| ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٨) | |
| • پارێزگا | ١٬٢٩٢٬٥٣٥ |
| • چڕی | ٢٢٫٩ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (٥٩ کەس لە میلی چوارگۆشە) |
| سەرناوی دانیشتوو | دهۆکیی |
| زمان و ئایین | |
| • زمان | کوردی (بادینی و سۆرانی) و سوریانی |
| • ئایین | ئیسلام(سوننە)، مەسیحی و ئێزیدی |
| • ب پ م(٢٠١٧) | ٠٫٧٠٦[١] بەرز · ٢ەم بۆ ١٧ |
| ناوچەی کاتی | UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی) |
| • ھاوین (DST) | UTC+٤:٣٠ (ھاوین) |
| تەلەفۆن | ٩٦٤+ |
| وێبگە | http://duhok.gov.krd/ |
دیمۆگرافی دەستکاری
پارێزگای دھۆک زیاتر دانیشتووانی کوردن کە کەمینەیەکی عەرەب و ئاشوورییەکان و ئەرمەنییەکانی ھەیە. لە ڕووی مێژووییەوە، دانیشتووانێکی جوو لە ناوچەکەدا ھەبوون. گروپە ئاینییە سەرەکییەکان بریتین لە ئیسلام و ئێزیدی و مەسیحی.[٤]
دەسەڵات دەستکاری
- پارێزگار: عەلی تەتەر نێروەیی
- جێگری پارێزگار: مەجید سەید ساڵح
- سەرۆکی ئەنجومەنی پارێزگا (PCC): فەھیم عەبدوڵڵا.[٥]
- کۆی گشتی ٤١ کورسی
- ٣٣ کورسی بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان
- ٤ کورسی بۆ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان
- ٤ کورسی بۆ یەکگرتووی ئیسلامیی کوردستان.[٦]
جوگرافیا دەستکاری
دھۆک لە سێ لاوە بە چیا دەورە دراوە، کە چیای سپی لە باکووری خۆیەوە ھەڵکەوتووە، چیای زاوا لە باشوور و لە ڕۆژھەڵاتەوە چیای مام سێن، لە لای ڕۆژئاواشەوە دەکرێتەوە بۆ دەشتی کشتوکاڵی سێمێل، لە شاری دھۆک چەندین شوێنی شوێنەواری ھەیە، لەوانە ئەشکەوتی چوار ستوون کە دەکەوێتە سەر شاخێک لە ناوچەی بەنداوی دھۆک کە زیاتر لە ١٥ شوێنی شوێنەواری دیکەی تێدایە.
شاری دھۆک بە باخەکانی و میوە بەناوبانگەکانی ناوبانگی دەرکردووە، لە ماوەی دەیەکانی ڕابردوودا شارەکە لە ڕووی شارەوە وەکو باقی پارێزگاکانی تر فراوان بووە.
پارێزگای دھۆک چەندین ئێڵی کوردی تێدا نیشتەجێیە، لەوانە ئێڵی دۆسکی کە بەشێک لە زەوی و زارەکانی شاری دھۆک لە نێو زەوییە کشتوکاڵییەکانیدا دەزانن، ئێڵی مزووری و ئێڵی زێباری و ئێڵی بەرواری کە لە ئێڵە دێرینەکانن و داب و نەریت و نەریتی خۆیان دەپارێزن کە لە باوباپیرانیانەوە بە میراتیان گرتووە و بە جلوبەرگی نەریتی خۆیان جیا دەکرێنەوە، ھەروەھا ئێڵی کوگار و ئێڵی دیکەش ھەیە.
پارێزگارەکانی دهۆک دەستکاری
- عەگید سەدیق سەعدوولاهـ (١٩٦٩-١٩٧٠)
- محەمەد رەسول گۆیی (١٩٧٠)
- هاشم حەسەن (١٩٧٠-١٩٧٣)
- سعد حبیب (١٩٧٤)
- محەمەد عەلی ئەمین گۆران (١٩٧٤-١٩٧٦)
- یەحیا محەمەد رەشید جاف (١٩٧٦-١٩٧٩)
- نامق رەقیب سۆرجی (١٩٧٩-١٩٨٨)
- محەمەد پیرۆز رۆستەم (١٩٨٨-١٩٩١)
- عەبدولوەهاب ئەتروشی (١٩٩١) [٧]
شارەدێیەکان و شارۆچکەکانی پارێزگای دھۆک[٨] دەستکاری
| ژمارە | ناوی شارۆچکە | شارەدێیەکان | ژمارەی دانیشتووان[٩] |
|---|---|---|---|
| ١ | شارۆچکەی دھۆک | دھۆک، مانگێش، زاویتە | ٣٧٤٦٠٥ |
| ٢ | شارۆچکەی زاخۆ | زاخۆ، ڕزگاری، دەرکار، باتیفا | ٢٧٥٦٩٣ |
| ٣ | شارۆچکەی سێمێل | سێمێل، فایدە، باتێل | ١٨٧١٠١ |
| ٤ | شارۆچکەی ئاکرێ | ئاکرێ، بجیل، دینارتە، گردەسێن | ١٨٠٤٥٤ |
| ٥ | شارۆچکەی شێخان | شێخان، ئەتروش، قەسرۆک، زیلکان، باعەدرێ | ١٤٧٨٤٠ |
| ٦ | شارۆچکەی بەردەڕەش | بەردەڕەش، دارەتوو، ڕوڤیا، کەلەک | ١٤١٧٩٧ |
| ٧ | شارۆچکەی ئامێدی | ئامێدی، دێرەلوک، سەرسنگ، چەمانکێ، بامەرنێ، کانی ماسێ | ١١٥٦٢٤ |
نەخشەکان دەستکاری
-
پارێزگاکانی ھەرێم ٢٠١٢
-
پارێزگای دھۆک ٢٠١٢
بەستەری دەرەکی دەستکاری
سەرچاوە دەستکاری
- ^ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2018-09-13.
- ^ https://www.kirkuk.gov.iq/
- ^ http://www.rupelanu.com/hevpeymaniya-kurdistani-bi-96-namzedan-dikeve-hilbijartinan-7371h.htm
- ^ http://duhoktourism.org/service/history
- ^ http://i.a.cnn.net/cnn/2007/images/04/25/un.report.pdf
- ^ https://web.archive.org/web/20050420033145/http://www.zindamagazine.com/html/archives/2005/4.6.05/index_wed.php
- ^ دليل محافظة دهوك، عبدالكريم فندي و اخرون، دهوك، 1995.
- ^ "یه‌كه كارگێڕییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان، دەستەی ئاماری ھەرێم - وەزارەتی پلان دانان". Archived from the original on 10ی Augustی 2010. Retrieved 6ی Novemberی 2010.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=و|archive-date=(help) - ^ "وەشانی ئەرشیڤکراو". Archived from the original on 14ی Marchی 2017. Retrieved 21ی Novemberی 2015.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=و|archive-date=(help)
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە پارێزگای دھۆک تێدایە. |