ھێرشی ڕووسیا بۆ ئوکراینا

ھەڵەی لوا لە مۆدیوول:Databox لە ڕیزی 459:attempt to index a nil value.

لە ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٢ ڕووسیا ھەڵمەتەکانی بۆ داگیرکردنی ئوکراینا لە ئەنجامی پەرەسەندنەکانی شەڕی نێوانیان کە لە ساڵی ٢٠١٤ سەری هەڵدابوو دەستپێکرد.دەیان هەزارکەس لە هەردوو لا کوژراون،هێزەکانی ڕووسیا بە بەرپرسیاری کۆمەڵکوژی خەڵکی مەدەنی و دیلە سەربازییەکانی ئوکراینا و ئەشکەنجەدانیان دادەنرێن.تا مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٢ نزیکەی ٨ ملیۆن ئۆکراینی لە شوێنی نیشتەجێبوونیان ئاوارەی ناوچەکانی دیکەی ئوکراینا بوون هەروەها زیاتر لە ٨.٢ ملیۆن تا مانگی ئایاری ٢٠٢٣ لە وڵاتەکەیان ئاوارە بوون و گەورەترین قەیرانی پەنابەرانیان لە دوای جەنگی جیهانی دووەمەوە لە ئەورووپا دروستكرد.

ماوەی چەند مانگێک پێش لەشکرکێشییەکە، سەربازانی ڕووسیا لە نزیک سنوورەکانی ئۆکرانیا جێگیرکران،لە کاتێکدا بەرپرسانی ڕووسیا چەندین جار پلانی هێرشکردنەکەیان ڕەتکردەوە. ڤلادیمیر پوتین "ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی تایبەت"ی ڕاگەیاند بۆ پشتگیریکردن لە کۆمارە جیابووەکانی دۆنێتسک و لوهانسک کە لە ژێر کۆنترۆڵی ڕووسیادایە، ئیدیعای کرد ئامانجەکە " داماڵینی سەربازی " و " بێنازیکردنی" حکومەتی ئوکراینایە.هەروەها ڕووسیا بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە ئوکرانیا لەلایەن نیونازییەکانەوە بەڕێوەدەبرێت و کەمینەی نەتەوەیی ڕووسییان گۆشەگیر کردووە.لە خولەکەکانی دواتر، ھێرشی ئاسمانی و مووشەکبارانکردن بە درێژایی بەرەی باکوور لە بێلاڕووسەوە بەرەو کیێڤ و بەرەی باکووری ڕۆژهەڵات بەرەو خارکیڤ و بەرەی باشوور لە کریماوە و بەرەی باشووری ڕۆژهەڵات لە دۆنباسەوە دەستیپێکرد. لە بەرامبەردا سەرۆکی ئۆکرانیا ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی یاسای حکوومەت نیزامی دەرکرد و فەرمانی کۆکردنەوەی گشتی دەرکرد.

سەربازانی ڕووسیا تا مانگی نیسانی ٢٠٢٢ لە بەرەی باکوور پاشەکشەیان کرد. لە بەرەی باشوور و باشووری ڕۆژهەڵات، ڕووسیا لە مانگی ئازاردا خێرسۆنی گرت و لە مانگی ئایاردا دوای گەمارۆدانێکی دژوار ماریۆپۆلی داگیرکرد . لە مانگی نیساندا ڕووسیا شەڕێکی نوێی لە دۆنباس دەستپێکرد. هێزەکانی ڕووسیا بەردەوام بوون لە بۆردومانکردنی ئامانجە سەربازی و مەدەنییەکان، لەنێویاندا تۆری وزەی کارەبا. لە کۆتایی ساڵی ٢٠٢٢ ئۆکرانیا هێرشی بەرپەرچدانەوەی لە باشوور و ڕۆژهەڵات دەستپێکرد. لە تشرینی دووەمدا ئۆکرانیا بەشێک لە ئۆبلاستی خێرسۆنی کۆنترۆڵکردەوە . لە مانگی شوباتی ساڵی ٢٠٢٣، ڕووسیا نزیکەی ٢٠٠ هەزار سەربازی بۆ هێرشێکی نوێ لە دۆنباس کۆکردەوە. لە مانگی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ئۆکرانیا هێرشێکی دژە هێرشی لە باشووری ڕۆژهەڵات دەستپێکرد.

ئەم لەشکرکێشییە بەرەوڕووی ئیدانەکردنی بەرفراوانی نێودەوڵەتی بووەوە. کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بڕیارنامەی ES-11/1 ی دەرکرد کە لەشکرکێشییەکەی ئیدانە دەکات و داوای کشانەوەی تەواوی هێزەکانی ڕووسیا دەکات. دادگای دادی نێودەوڵەتی فەرمانی بە ڕوسیا کرد ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان ڕابگرێت و ئەنجومەنی ئەوروپا ڕوسیای دەرکرد.

بەهۆی ئەم لەشکرکێشییەوە لە زۆرێک لە ولاتانی جیهان خۆپیشاندانی فراوان کرا و ناڕەزایەتی خۆیان دەربڕی.لە ناوخۆی ڕووسیاش بەهەمان شێوە خۆپیشاندان ئەنجامدرا و بە دەستگیرکردنی بەکۆمەڵ و زیادبوونی سانسۆری میدیاکان سەرکوتکران. زیاتر لە هەزار کۆمپانیا لە وەڵامی ئەو لەشکرکێشییەدا ڕووسیا و بێلاڕوسیان بەجێهێشت . دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان لێکۆڵینەوەی لەبارەی ئەگەری تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتی و تاوانەکانی جەنگ و ڕفاندنی منداڵان و کۆمەڵکوژی لە کاتی داگیرکارییەکەدا کردەوە و لە مانگی ئازاری ٢٠٢٣دا فەرمانی دەستگیرکردنی بۆ پوتین دەرکرد.

پاشخان دەستکاری

دوای ڕووخانی یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٩١ چەندین ناوچەی ئەم وڵاتە سەربەخۆی خۆیان ڕاگەیاند، لەو ماوەدا ڕووسیا و ئوکراینا بەردەوام بوون لە درێژەدان بە دروستکردنی پەیوەندییەکانیان. ساڵی ١٩٩٤ ئوکراینا ڕازی بوو دەستبەردای جبەخانەی ناوکییەکانی بێت بۆ ڕووسیا، ڕێککەوتنامەی بۆدابێست واژوو بکات، لەبەرامبەر ئەوەی ڕووسیا و ئەمریکا و بەریتانیا گەرەنتی پاراستنی ئوکراینا و ڕێگریکردن لە ھەر ھێرشێک کە ببێتە ھۆی ئەوەی مەترسی بخاتە سەر خاکی ئوکراینا. دوای پێنج ساڵ لە واژووکردنی ڕێککەوتنامەی بۆدابێست، ڕووسیا یەکێک بوو لە واژووکەرانی پەیماننامەی ئاسایشی ئەورووپا کە لە ئەستەمبۆڵ ١٩٩٩ بەڕێوەچوو. لە یەکێک لە خاڵەکانی پەیماننامەکە ھاتبوو مافی سروشتی ھەر وڵاتێکە کە ئازادە لە ھەڵبژاردن و گۆرینی شێوازی ڕێکارە ئەمنییەکانی خۆی.[١] لەگەڵ ئەوەی ئوکراینا لە ساڵی ١٩٩١ سەربەخۆی سیاسی و سنووری خۆی ڕاگەیاند، بەڵام ئەمە بۆ سەرکردایەتی ڕووسیا ئەو ناوچەیە بە گۆڕەپانی دەسڕۆیی سەیرکردووە، تەنانەت ساڵی ٢٠٠٨ ڤلادمیر پوتین بە ئاشکرا دژایەتی خۆی بۆ ئەندام بوونی ئوکراینا لە ناتۆ ڕاگەیاند.[٢][٣] چەندین وڵاتی پێشووی بلۆکی ڕۆژهەڵات پەیوەندییان بە ناتۆوە کرد، بەهۆی هەڕەشە ئەمنییەکانی ناوچەکە وەک قەیرانی دەستووری ڕووسیا لە ساڵی ١٩٩٣ ، شەڕی ئەبخازیا (١٩٩٢-١٩٩٣) و جەنگی یەکەمی چیچان (١٩٩٤-١٩٩٦). [٤] سەرۆکی ڕووسیا، ڤلادیمێر پوتین ، بانگەشەی ئەوەی کرد کە ئەندامانی ناتۆ لە ساڵی ١٩٩٠ بەڵێنیان داوە کە ڕێگە نەدەن هیچ وڵاتێکی ئەوروپای ڕۆژهەڵات بەشداری بکەن، ئەمە کاردانەوەی لێکەوتەوە. [٥] لە لوتکەی بوخارێستی ساڵی ٢٠٠٨ دا، ئۆکرانیا و گورجستان هەوڵیاندا بچنە ناو ناتۆ. [٦] وەڵامی ئەندامانی ناتۆ دابەش بوو، وڵاتانی ئەوروپای ڕۆژئاوا نیگەران بوون لە دژایەتیکردنی ڕووسیا. [٧] ناتۆ ڕەتیکردەوە ئەندامێتی ئۆکرانیا و گورجستان وەربگرێت، بەڵام جاپ دی هوپ شێفەر بەیاننامەیەکیشی بڵاوکردەوە و ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر ئەوەی هەردوو وڵات ڕۆژێک ببنە ئەندامی ناتۆ. [٨] [٩] پوتین بە توندی دژی داوای ئەندامێتی ناتۆ بوو [١٠] و وەزیری دەرەوەی ڕووسیا سێرگی لاڤرۆڤ وتی ڕووسیا هەموو هەوڵێک دەدات بۆ ڕێگریکردن لە وەرگرتنیان.[١١]

پاش ھەوڵە بەردەوامەکانی ئوکراینا بۆ بوون بە ئەندامی ناتۆ سەرۆکی ڕووسیا ستراتیژی داگیرکردنی ئەو وڵاتەی داڕشت بە بیانووی ئەوەی گەلی ئۆکرانی و ڕووسی یەک نەتەوەن و بەھۆی ڕووداوەکانی یەکێتی سۆڤیەت لەیەکتری جیاکراونەتەوە.[١٢] ھەروەھا بەبیانووی مەترسی بۆ سەر ئاسایشی ڕووسیا، دژایەتی خۆی بۆ ئەندامییەتی ئوکراینا لە ناتۆ ڕاگەیاند.[١٣]

نائارامییەکانی ئۆکرانیا، چالاکییەکانی ڕووسیا لە کریمیا و دۆنباس دەستکاری

لە تشرینی دووەمی ٢٠١٣، ڤیکتۆر یانۆکۆڤیچ سەرۆکی ئۆکرانیا لەناکاو واژۆکردنی ڕێککەوتنی پەیوەندی لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا هەڵوەشاندەوە و پەرلەمانی ئۆکرانیای هەڵوەشاندەوە و لەبری ئەوە پەیوەندی نزیکتری لەگەڵ یەکێتی ئابووری ئۆراسیا بە سەرۆکایەتی ڕووسیا هەڵبژارد. ڕووسیا لەم کارە ڕۆڵی بەرچاوی هەبوو. [١٤] ئەمەش کاردانەوە و ناڕەزایەتی گەورەی لێکەوتەوە کە بە یۆرۆمایدان ناسراوە، کە گەیشتە لوتکە بە لابردنی یانۆکۆڤیچ لە شوباتی ٢٠١٤ و دواتر نائارامییەکانی لایەنگری ڕووسیا لە بەشەکانی ڕۆژهەڵات و باشووری ئۆکرانیا. سەربازانی ڕووسیا بەبێ نیشانە پێگە و ژێرخانی ستراتیژییان لە خاکی ئۆکرانیا لە کریمە کۆنترۆڵ کرد، و دەستیان بەسەر پەرلەمانی کریمەدا گرت . لە مانگی ئازاردا ڕووسیا ڕیفراندۆمێکی مشتومڕاوی ڕێکخست و کریمیای گرتەوە . دواتر سەرهەڵدانی شەڕ لە دۆنباس هات کە لە نیسانی ٢٠١٤ دەستی پێکرد کاتێک جوداخوازە چەکدارەکان کە لەلایەن ڕووسیا پشتیوانی دەکرێن دەستیان بەسەر بیناکانی حکومەتی ئۆکرانیادا گرت و کۆماری گەلی سەربەخۆی دۆنێتسک و کۆماری گەلی لوهانسکیان ڕاگەیاند. [١٥] [١٦] سەربازانی ڕووسیا لەو ململانێیەدا بەشدار بوون. [١٧] [١٨] [١٩] ڕێککەوتننامەکانی مینسک کە لە مانگی ئەیلولی ٢٠١٤ و شوباتی ٢٠١٥ واژۆ کران، هەوڵێک بوو بۆ وەستاندنی شەڕەکان، بەڵام ئاگربەستەکان چەندین جار شکستی هێنا. [٢٠] ناکۆکییەک لەسەر ڕۆڵی ڕووسیا سەریهەڵدا: ئەندامانی نۆرماندی فەرەنسا، ئەڵمانیا و ئوکرانیا مینسکیان وەک ڕێککەوتنێک لە نێوان ڕووسیا و ئۆکرانیا بینی، لەکاتێکدا ڕووسیا پێداگری لەسەر ئەوە دەکرد کە ئۆکرانیا پێویستە ڕاستەوخۆ دانوستان لەگەڵ دوو کۆماری جیابووەوە بکات. [٢١] [٢٢] لە ساڵی ٢٠٢١ پوتین پێشنیارەکانی زێلێنسکی بۆ ئەنجامدانی دانوستانی ئاستی باڵا ڕەتکردەوە، حکومەتی ڕوسیاش پشتگیری لە بابەتێکی دیمیتری مێدڤێدێڤ سەرۆکوەزیرانی پێشووی ڕووسیایە کرد و ئاماژەی بەوەدا کە مامەڵەکردن لەگەڵ ئۆکرانیا بێمانایە. [٢٣]

لکاندنی کریمیا بووە هۆی شەپۆلێکی نوێی ناسیۆنالیزمی ڕووسیا، کە بەشێکی زۆری بزووتنەوەی نیوئیمپریالیزمی ڕووسیا ئاواتەخوازی لکاندنی زیاتری زەوی ئۆکرانیا بوون بۆ دروستکردنی نۆڤۆرۆسیا (ڕووسیای نوێ). [٢٤] [٢٥] لە مانگی تەمموزی ٢٠٢١ پوتین وتارێکی بە ناوی " لەسەر یەکێتیی مێژوویی ڕووس و ئۆکراینیەکان " بڵاوکردەوە و تێیدا ئاماژەی بەوەدا کە ڕووسەکان و ئۆکراینییەکان " یەک گەلن ". [٢٦] لە بنیاتنانی ئەو لەشکرکێشییەدا، پوتین ئیدیعای کرد کە ئۆکرانیا لەلایەن بەلشەفییەکانی ڕووسیاوە دروستکراوە و "هەرگیز نەریتی دەوڵەتبوونی ڕاستەقینەی نەبووە". [٢٧] چاودێران ئاماژە بەوە دەکەن کە سەرکردایەتی ڕووسیا ڕوانگەیەکی شێواوی بۆ ئۆکرانیای مۆدێرن هەیە[٢٨][٢٩] [٣٠][٣١]

پێشەکی دەستکاری

 
دەزگا ھەواڵگرییەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکان ھەڵسەنگاندنێکیان بۆ جووڵەی ھێزە ڕووسییەکان کردووە.

لە مانگەکانی ئازار و نیسانی ٢٠٢١، ڕووسیا دەستی بە بنیاتنانی بنکەی سەربازی گەورەی کرد لە نزیک سنووری ڕووسیا و ئۆکرانیا. لە ئۆکتۆبەری ٢٠٢١ تا شوباتی ٢٠٢٢، بنکەکان زیاتر فراوان کران لە نزیک سنووری ڕووسیا و بێلاڕوس. [٣٢] [٣٣] ئەندامانی حکومەتی ڕووسیا چەندین جار ڕەتیانکردەوە کە پلانیان هەبێت بۆ داگیرکردن یان هێرشکردنە سەر ئۆکرانیا؛ [٣٤] [٣٥] لەوانە دیمیتری پێسکۆڤ وتەبێژی حکومەت لە ٢٨ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١، سێرگی ڕیابکۆڤ جێگری وەزیری دەرەوە لە ١٩ی ژانویەی ٢٠٢٢، [٣٦] ئاناتۆلی ئەنتۆنۆڤ باڵیۆزی ڕووسیا لە ئەمریکا لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٢، [٣٤] و باڵیۆزی ڕووسیا لە چیک ئەلێکساندەر زمیڤسکی لە ٢٣ی شوباتی ٢٠٢٢. [٣٧] [٣٨]

نیکۆلای پاتروشێڤ سەرۆکی ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی پوتین, کە بە دژە ڕۆژئاوا ناسراوە [٣٩] و ڕایگەیاند کە ڕۆژئاوا لە ململانێیەکی ڕانەگەیەندراودایە لەگەڵ ڕووسیا. [٤٠] ستراتیژی نوێکراوی ئاسایشی نیشتمانی ڕووسیا کە لە مانگی ئایاری ٢٠٢١ بڵاوکرایەوە، تێیدا هاتووە کە ڕەنگە ڕووسیا "شێوازی زۆرەملێ" بەکاربهێنێت بۆ "پووچەڵکردنەوە یان ڕێگریکردن لەو کردەوانەی کە هەڕەشە لە سەروەری و یەکپارچەیی خاکی ڕووسیا دەکەن".[٤١] [٤٢] ڕووسیا داوای کرد کە ناتۆ پەیماننامەیەک واژۆ بکات کە ڕێگری بکات لە ئۆکرانیا پەیوەندی بە ناتۆوە بکات ، هەروەها داوای کرد هێزە فرەنەتەوەییەکان لە وڵاتانی ئەندامی ئەوروپای ڕۆژهەڵاتی ناتۆ دووربخرێنەوە. [٤٣] ڕووسیا هەڕەشەی وەڵامدانەوەی سەربازیی دیارینەکراوی کرد ئەگەر ناتۆ "هێڵێکی دووژمنکارانە" پەیڕەو بکات. [٤٤] ئەم داواکاریانە بە شێوەیەکی بەرفراوان وەک شتێکی نادروست سەیر دەکران؛ دەوڵەتانی ئەوروپای ڕۆژهەڵات بە هۆکاری ئەمنییەوە بە ئارەزووی خۆیان پەیوەندییان بە ناتۆوە کردبوو [٤٥] پەیماننامەیەک بۆ ڕێگریکردن لە پەیوەستبوونی ئۆکرانیا پێچەوانەی سیاسەتی " دەرگای کراوە "ی ناتۆ دەبێت، سەرەڕای وەڵامدانەوەی بێ جۆش و خرۆشی ناتۆ بۆ داواکارییەکانی ئۆکرانیا بۆ بوون بە ئەندام . [٤٦] ینس ستۆڵتنبێرگ سکرتێری گشتی ناتۆ لە وەڵامدا وتی "ڕووسیا مافی ئەوەی نییە گۆڕەپانی دەسڕۆیی دابمەزرێنێت بۆ ئەوەی هەوڵی کۆنترۆڵکردنی دراوسێکانی بدات". [٤٧] سیاسەتی فەرمی ناتۆ ئەوەیە کە ناتۆ بەدوای ڕووبەڕووبوونەوەدا ناگەڕێت.[٤٨]

ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆکی فەرەنسا و ئۆلاف شۆڵتس ، ڕاوێژکاری ئەڵمانیا هەردووکیان لە مانگی شوباتی ٢٠٢٢ هەوڵیان دا بۆ ڕێگریکردن لە شەڕ. ماکرۆن چاوی بە پوتین کەوت بەڵام نەیتوانی قەناعەتی پێبکات کە هێرش نەکات و نەچێتە پێشەوە. شۆڵتس هۆشداری دایە پوتین لە ئەگەری داگیرکردنی ئۆکرانیا سزای قورس دەسەپێندرێت. هەروەها داوای لە زێلێنسکی کرد واز لە خواستەکانی پەیوەستبوون بە ناتۆ بهێنێت و دۆخی بێلایەنی ڕابگەیەنێت؛ بەڵام زێلێنسکی وتی ناتوانرێت متمانە بە پوتین بکرێت . [٤٩]

ڕاگەیاندنی لەشکرکێشی دەستکاری

وتاری پوتین لە ٢٤ی شوباتی ٢٠٢٢.پاش چەند خولەکێک لە ڕاگەیەندراوەکەی پۆتین، ھێرشی ئاسمانی بۆ سەر شارەکانی کیێڤ، خارکیڤ، ھەرێمەکانی دۆنباس دەستی پێکرد

لە ٢١ی شوباتدا پوتین وتارێکی پێشکەش کرد و ڕایگەیاند کە ناوچەکانی ئۆکرانیا کە لە ژێر کۆنترۆڵی ڕووسیادایە وەک دەوڵەتی سەربەخۆ ناساندووە: کۆماری گەلی دۆنێتسک و کۆماری گەلی لوهانسک. ڕۆژی دواتر ڕووسیا ڕایگەیاند کە هێزەکانی وەک "ئاشتیپارێز" دەنێرێتە ناو خاکەکان، [٥٠] لە کاتێکدا ئەنجومەنی ڕووسیا ڕێگەی بە بەکارهێنانی هێزی سەربازی لە دەرەوەی وڵات دا. [٥١]

کەمێک پێش کاتژمێر ٠٥:٠٠ ی بەیانی بە کاتی ئوکراینا (٠٢:٠٠) و کاتژمێر (٠٦:٠٠ بەکاتی مۆسکۆ) ڕۆژی ٢٤ی شوبات،[٥٢] پوتین وتارێکی دیکەی پێشکەش کرد و ڕایگەیاند کە ڕووسیا "ئۆپەراسیۆنێکی سەربازی تایبەت" دەستپێدەکات، [٥٣] ئاماژەی بەوەشکرد، مەبەست لە ئۆپەراسیۆنەکە "پاراستنی گەلی دۆنباس" بووە، لە کۆمارە جیابووەکانی دۆنێتسک و لوهانسک کە لە ژێر کۆنترۆڵی ڕووسیادایە. بەشێوەیەکی ناڕاست بانگەشەی ئەوەی کرد کە "ڕووبەڕووی ستەم و جینۆساید بوونەتەوە کە لەلایەن ڕژێمی کیێڤەوە ئەنجامدراوە". [٥٤] هەروەها پوتین بانگەشەی ئەوەی کرد کە حکومەتی ئۆکرانیا نیو نازییە و لە ژێر کۆنترۆڵی ڕۆژئاوادا، ئۆکرانیا پەرە بە چەکی ئەتۆمی دەدات و ناتۆ ژێرخانی سەربازی لە ئۆکرانیا بۆ هەڕەشەکردن لە ڕووسیا دروست دەکات. [٥٥] وتی ڕووسیا داوای "داماڵینی سەربازی و بێنازیکردن"ی ئۆکرانیا دەکات. [٥٦] لە وتارەکەیدا ئاماژەی بەوەدا ھیچ پلانێک بۆ زیانگەیاندن بە خەڵکی ئوکراینا دانەنراوە.[٥٥]ھەروەھا داوای لە سەربازانی ئوکراینا کرد کە لە سەرسنورەکان بکشێنەوە و چەک دابنێن بەو شێوەیە پارێزراو دەبن.دواتر ڕاپۆرتێکی گوماناوی دەزگای ئاسایشی فیدراڵی ڕووسیا (FSB) دزەپێکرا و تیایدا بانگەشەی ئەوە دەکرا کە دەزگای هەواڵگری ئاگاداری پلانی پوتین نەبووە بۆ داگیرکردنی ئۆکرانیا. [٥٧]

داگیرکاری دەستکاری

ڕۆژی ٢٤ی شوبات،پاش چەند خولەکێک لە ڕاگەیەندراوەکەی پۆتین، ھێرشی ئاسمانی بۆ سەر شارەکاجی کیێڤ، خارکیڤ، ھەرێمەکانی دۆنباس دەستی پێکرد لە سنووری ڕۆژھەڵاتی ئوکراینا.[٥٨][٥٩] بەرپرسانی ئۆکرانی ئاماژەیان بەوەدا کە سوپای ڕووسیا لە ئۆدیسا و ماریۆپۆل دابەزیون و بە مووشەکی کروز و مووشەکی بالستیک ھێرشیان کردووەتە سەر کۆگاکانی سەربارزی و فڕۆکەخانە لە کیێڤ و خارکیڤ و دنیپرۆ و تەقاندوویانەتەوە.بەڵام لە دواتر سوپای ئوکراینا ڕاپۆرتی نیشتنەوەی سوپای ڕووسیا لە ئۆدیسای ڕەت کردەوە، لە کاتژمێر ٦:٤٨ خولەکی بەیانی لەناوچەی نێوان ڕووسیا و ئوکراینا و بیلاڕووس ئۆتۆمبێلە سەربازییەکانی سوپای ڕووسیا چوونە ناو ئوکراینا.بەوتەی ئانتۆن ھێراشینکۆی وەزیری دەرەوەی ئوکراینا، پاش کاتژمێر ٦:٣٠ خولەکی بەیانی (کاتژمێر ٠٢:٠٠ی بەکاتی جیھانی) سوپای ڕووسیا ناوچەیەکی نزیک شاری خارکیڤ داگیرکرد، پاشان بەرەو شارەکانی ماریۆپۆل و ئۆدیسا پێشڕەویان کرد. کاتژمێر ٠٧:٤٠ خولەکی بی بی سی لە زاری سەرچاوەکانی ترەوە ئاماژەی بەوەدا کە سوپای ڕووسیاش لە ڕێگەی بیلاڕووسەوە دەچنە ناو ئەو وڵاتەوە. لە پاشان ھێزی پاسەوانی سنووری ئۆکرانین ڕاپۆرتی ھێرشکردنە سەر سەر پێگەکانی لوھانسک، سومی، خارکیڤ، چەرنێھێڤ و گیتۆمیر و ھەروەھا دوورگەکانی کریمیای بڵاوکردەوە و بەرپەرچیان داوەتەوە، لە بەرامبەردا وەزارەتی بەرگری ڕووسیا ڕای گەیاند ھیچ بەرگرییەک لەلایەن سوپای ئوکراینا نەبووە، وەزارەتی ناوخۆی ئوکراینا بڵاوی کردەوە کە ھێزەکانی ڕووسیا چوونەتە ناو گوندەکانی ھۆڕۆدییشچە و میلۆڤ لە لوھانسیکان.[٦٠] ناوەندی پەیوەندی ستراتیژی ئوکرانی ڕای گەیاند کە سوپای ئوکراینا لە ھێرشێکدا توانیان ناوچەی شاشاستیان لە نزیک لوھانسک گرتووەتەوە، نزیکەی ٥٠ کوژراوی ڕووسیای لێکەوتووەتەوە.[٦١] دوای ئەوەی بۆ ماوەی کاتژمێرێک لەکارکەوت، ماڵپەری وەزارەتی بەرگری ئوکراینا بەردەست بووە و، لەوێدا ڕاگەیەندرا کە پێنج فڕۆکە و ھەلیکۆپتەرێکی ڕووسیایان لە لوھانسک خستووەتە خوارەوە.[٦٢] ئۆتۆمبێلە ڕووسییەکان بە هێمای سەربازیی (پیتی Z ) نیشانە کرابوون، کە پێدەچێت ڕێوشوێنێک بێت بۆ ڕێگریکردن لە تەقەکردن لە خۆیان.[٦٣]

کاتێک لەشکرکێشییەکە دەستیپێکرد، زێلێنسکی یاسای سەربازی لە ئۆکرانیا ڕاگەیاند. [٦٤] هەر ئەو ئێوارەیە فەرمانی دا بە کۆکردنەوەی ئەوانەی توانای ھەڵگرتنی چەکیان ھەیە لە نێوان ١٨ بۆ ٦٠ ساڵدا، [٦٥] بەجێهێشتنی وڵاتیان قەدەغە کرد. [٦٦] بەپێی زانیارییەکان بەکرێگیراوانی گروپی ڤاگنەر و هێزەکانی چیچان چەندین هەوڵیان داوە بۆ تیرۆرکردنی زێلێنسکی . حکومەتی ئۆکرانیا ڕایگەیاند کە ئەم هەوڵانە پووچەڵکراونەتەوە [٦٧] لەشکرکێشییەکەی ڕووسیا بە شێوەیەکی چاوەڕواننەکراو ڕووبەڕووی خۆڕاگرییەکی توندی ئوکرانیا بوو وەوە. [٦٨] لە کیێڤ، ڕووسیا نەیتوانی شارەکە بگرێت، چونکە هێرشەکانی لە گەڕەکەکانی دەرەوەی شار لە کاتی شەڕەکانی ئیرپین و هۆستۆمێل و بوچا بەرپەرچدرانەوە. سوپای ڕووسیا هەوڵیدا پایتەخت گەمارۆ بدات، بەڵام هێزەکانی ئۆکرانیا بەرپەرچیان دانەوە. ئۆکرانیا چەکی ڕۆژئاوایی بە شێوەیەکی فراوان بەکارهێنا، لەوانە مووشەکی دژە تانکی جاڤلین و موشەکی دژە فڕۆکەی ستینگەر ، کە هێڵەکانی ڕووسیای تەنکتر کرد و هێرشەکەی وەستاند. [٦٩] بەرگری لە پایتەختی ئۆکرانیا لە ژێر فەرمانی جەنەڕاڵ ئۆلیکساند سیرسکی بوو. [٧٠]

 
ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی لەگەڵ ئەندامانی سوپای ئۆکرانیا لە ١٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٢

سوپای ڕووسیا لە بەرەی ڕۆژئاوا لە دەوری شارە سەرەکییەکانی چێرنیھێڤس ئۆبلاست، سومی و خارکیڤ تاکتیکی گەمارۆدانی گرتەبەر، بەڵام بەهۆی بەرخۆدانی توند و پاشەکشەی لۆجستییەوە نەیتوانی دەستیان بەسەردا بگرێت. [٧١] لە بەرەی باشووریشدا هێزەکانی ڕووسیا لە ٢ی ئازاردا شاری گەورەی خێرسۆنیان گرت. لە میکۆلایڤ ئۆبلاست تا ڤۆزنێسنسک پێشڕەوییان کرد بەڵام لە باشووری میکۆلایڤ دوورخرانەوە. لە ٢٥ی ئازاردا وەزارەتی بەرگری ڕووسیا ڕایگەیاند کە قۆناغی یەکەمی "ئۆپەراسیۆنی سەربازی" لە ئۆکرانیا "بە گشتی تەواو بووە"، کە هێزە سەربازییەکانی ئۆکرانیا زیانێکی گەورەیان بەرکەوتووە. [٧٢] [٧٣] "قۆناغی یەکەم"ی لەشکرکێشییەکە لە چوار بەرەدا ئەنجامدرا [٧٤] [٧٥] تا ٧ی نیسان، سەربازانی ڕووسیا کە لە ناوچەی سەربازی ڕۆژهەڵاتی ڕووسیاوە بۆ بەرەی باکوور جێگیرکرابوون، لە هێرشی کیێڤ پاشەکشەیان کرد [٧٦] [٧٧] لە ٢٦ی نیساندا نوێنەرانی ئەمریکا و ٤٠ وڵاتی هاوپەیمان لە بنکەی ئاسمانی ڕامشتاین لە ئەڵمانیا کۆبوونەوە و تاوتوێی پێکهێنانی هاوپەیمانییەک بۆ دابینکردنی پاڵپشتی ئابووری و پێداویستییە سەربازییەکان بۆ ئۆکرانیا. [٧٨] دوابەدوای وتاری ڕۆژی سەرکەوتنی پوتین لە سەرەتای مانگی ئایاردا، ئەڤریل هاینز، بەڕێوەبەری هەواڵگری نیشتمانی ئەمریکا ڕایگەیاند، نابێت چاوەڕوانی چارەسەری کورتخایەن بۆ ئەو لەشکرکێشییە بکرێت.[٧٩]

پشتبەستنی ئۆکرانیا بە ئامێرە سەربازییەکانی ڕۆژئاوا، کاریگەریی کارکردنی سنووردار کرد، چونکە بەشێک لە وڵاتانی دابینکەر ترسیان لەوە هەبوو ئوکرانیا کەرەستەی دروستکراوی ڕۆژئاوا بەکاربهێنێت لە ئامانجەکانی ناو ڕووسیا. [٨٠] شارەزایانی سەربازی لەسەر داهاتووی ململانێکان ناکۆک بوون؛ هەندێک پێشنیاریان کرد کە ئۆکرانیا پێویستە هەوڵ بۆ ئاشتی بدات، [٨١] لە کاتێکدا هەندێکی تر پێیانوابوو کە ئۆکرانیا دەتوانێت بەرگری بکات بەهۆی زیانەکانی ڕووسیا. [٨٢]

تا ٣٠ی ئایار، جیاوازی نێوان تۆپھاوێژەکانی ڕووسیا و ئوکرانیا دیار بوو. [٨٣] لە وەڵامی ئاماژەدان بە جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا کە تۆپھاوێژی پێشکەوتوو بۆ ئوکرانیا دابین دەکرێت، پوتین ئاماژەی بەوەدا کە ڕووسیا بەرەی داگیرکارییەکەی فراوانتر دەکات بۆ ئەوەی شارە نوێیەکانی ئۆکرانیا بگرێتەوە .لە ٦ی حوزەیران فەرمانی هێرشی مووشەکیی بۆ سەر کیێڤ دا. [٨٤] لە ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٢، ڤادیم سکیبیتسکی، جێگری بەرپرسی هەواڵگری سەربازی ئوکرانیا، لە کاتی هەڵمەتی سیڤێرۆدۆنێتسکدا ڕایگەیاند کە هێڵی پێشەوە ئەو شوێنەیە کە داهاتووی لەشکرکێشییەکە یەکلایی دەکرێتەوە: "ئێستا شەڕەکە شەڕی تۆپهاوێژەکانە، ئێمەش لەو ڕووەوە شکاوین." . ئێستا هەموو شتێک بەندە بەوەوە کە [ڕۆژئاوا] چیمان پێدەبەخشێت. یەک تۆپهاوێژی ئوکراینا لە بەرامبەر ١٠ بۆ ١٥ تۆپهاوێژی ڕووسیایە. هاوبەشە ڕۆژئاواییەکانمان نزیکەی ١٠%ی ئەو شتانەیان پێبەخشیوین کە هەیانە." [٨٥] لە ٢٩ی حوزەیران، ڕۆیتەرز ڕاپۆرتی دا کە بەڕێوەبەری هەواڵگری نیشتمانی ئەڤریل هاینز، لە نوێکردنەوەی هەڵسەنگاندنی هەواڵگری ئەمریکا بۆ لەشکرکێشییەکەی ڕووسیا، ڕایگەیاند کە دەزگا هەواڵگرییەکانی ئەمریکا هاوڕان لەسەر ئەوەی کە لەشکرکێشییەکە "بۆ ماوەیەکی درێژخایەن" بەردەوام دەبێت. هەڵوێستی ڕووسیا بەرامبەر بە ڕۆژئاوا ڕەقتر دەبێتەوە." [٨٦] لە ٥ی تەمموزدا، بی بی سی بڵاویکردەوە کە بەهۆی لەشکرکێشی ڕووسیاوە زیانێکی دارایی زۆر بە ئابووری ئۆکرانیا گەیشتووە و و ڕایگەیاندووە: "ئۆکراینا پێویستی بە ٧٥٠ ملیار دۆلارە بۆ پلانی بوژانەوە و ئاوەدانکردنەوە". [٨٧]

لەشکرکێشی سەرەتایی بۆ ئۆکرانیا (٢٤ی شوبات – ٧ی نیسان) دەستکاری

 
نەخشەی ئەنیمەیشنی داگیرکاری ڕووسیا لە ٢٤ی شوبات تا ٧ی نیسانی ٢٠٢٢

لەشکرکێشییەکە لە ٢٤ی شوبات، لە چەند بەرەیەکی جیاوازەوە دەستیپێکرد بەرەی بێلاڕوس بەئامانجی گرتنی کیێڤ، بەرەی باکووری ڕۆژهەڵاتیش دژی شاری خارکیڤ. بەرەیەکیش لە باشووری ڕۆژهەڵات،بەرەیەکیش لە کریمە و باشووری ڕۆژهەڵاتەوە دژی لوهانسک و دۆنێتسک. [٨٨] [٨٩]

کیێڤ و بەرەی باکوور دەستکاری

هەوڵەکانی ڕووسیا بۆ گرتنی کیێڤ کە یەکیک لە ئامانجە سەرەکییەکانی لەشکرکێشییەکە بوو بە چڕی دەستیپێکرد، بە مەبەستی گەمارۆدانی کیێڤ لە ڕۆژهەڵات و باکووری ڕۆژهەڵات هێرشی کردە سەر خارکیڤ، چێرنیێڤ، سومی، میکۆلایەڤ. [٩٠] [٩١]

ڕووسیا هەوڵیدا بە خێرایی دەست بەسەر کیێڤدا بگرێت، هێزێکی تایبەتی ڕووسیا بەناوی سپێتسناز بە پشتیوانی ئۆپەراسیۆنە ئاسمانییەکان و پێشڕەوییەکی خێرای میکانیکی لە باکوورەوە دزە دەکاتە ناو شارەکەوە، بەڵام سەرکەوتوو نەبوو. [٩٢] [٩٣] [٩٤] [٩٥] ئەمریکا پەیوەندی بە سەرۆک زێلێنسکی کرد و ئامادەییان نیشاندا ئەگەر سوپای ڕووسیا هەوڵی ڕفاندن یان کوشتنی بدات بیگوازنەوە شوێنێکی پارێزراو، زێلێنسکی لە وەڵامی داواکارییەکەدا وتی "شەڕەکە لێرەدایە؛ پێویستم بە تەقەمەنییە نەک سواربوون". [٩٦] سەرچاوەکان پشتراستی ئەو وەڵامەیان نەکردەوە لەگەڵ ئەوەش پەیامنێر گلێن کیسلەر ڕایگەیاند، لە "یەک سەرچاوەوە هاتووە، بەڵام لە ڕووکەشدا پێدەچێت سەرچاوەیەکی باش بێت". [٩٧] هێزەکانی ڕووسیا کە لە بێلاڕووسەوە پێشڕەوییان دەکرد بۆ سەر کیێڤ، چێرنۆبیل و پریپیانیان کۆنترۆڵکرد.[٩٨] [٩٩] هێزی ئاسمانی ڕووسیا هەوڵیاندا دەست بەسەر دوو فڕۆکەخانەی سەرەکی لە نزیک کیێڤدا بگرن،بۆ ئەو مەبەستە هێرشی ئاسمانییان کردە سەر فڕۆکەخانەی ئەنتۆنۆڤ ، [١٠٠] [١٠١] و بنکەی هێزی ئاسمانی ڤاسیلکیڤ لە ٢٦ی شوبات. [١٠٢] [١٠٣]

 
فڕۆکەی ئانتۆنۆڤۆ ئان ٢٢٥کە گەورەترین فڕۆکەیە کە تا ئێستا دروستکراوە، لە کاتی شەڕی فڕۆکەخانەی ئەنتۆنۆڤدا لەناوچوو.

تا سەرەتای مانگی ئازار، پێشڕەوییەکانی ڕووسیا بە درێژایی ڕۆژئاوای دنیپرۆ بەهۆی بەرگرییەکانی ئۆکرانیا سنووردار بوون. [١٠٤] [١٠٥] تا ٥ی ئازار، کاروانێکی گەورەی ئۆتۆمبێلە سەربازیەکانی ڕووسیا, بەپێی زانیارییەکان ٦٤ کیلۆمەتر (٤٠ mi) درێژ بوو، پێشڕەوییەکی کەمیان بەرەو کیێڤ بەدەستهێنابوو. [١٠٦] دامەزراوەی بیرگەی ڕۆیاڵ یونایتد سێرڤێس (RUSI) کە بنکەکەی لە لەندەنە، پێشکەوتنەکانی ڕووسیای لە باکوور و ڕۆژهەڵاتەوە بە دۆخی "وەستان" هەڵسەنگاند. [١٠٧] پێشکەوتنەکان لە چێرنیهیڤەوە تا ڕادەیەکی زۆر وەستان کاتێک گەمارۆی شارەکەیاندا. هێزەکانی ڕووسیا لە باکووری ڕۆژئاواوە بەردەوام بوون لە پێشڕەویکردن بۆ سەر کیێڤ، تا ٥ی ئازار بوچا و هۆستۆمێل و ڤۆرزێلیان داگیرکرد، [١٠٨] [١٠٩] هەرچەندە ئیرپین تا ٩ی ئازار لە بەرپەرچی هێرشەکانی دایەوە. [١١٠] لە ١٦ی ئازاردا هێزەکانی ئۆکرانیا دەستیان بە بەرپەرچدانەوەی ڕووسیا كرد. [١١١] هێزەکانی ڕووسیا کە نەیانتوانی سەرکەوتنێکی خێرا لە کیێڤ بەدەست بهێنن، ستراتیژی خۆیان گۆڕی بۆ بۆردومان و گەمارۆدانی ناوچەکان. [١١٢] [١١٣]

لە ٢٥ی ئازاردا،هێزەکانی ئوکرانیا چەندین شارۆچکەیان لە ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوای کیێڤ کۆنترۆلکردەوە، لەنێویاندا ماکاریڤ . [١١٤] [١١٥] سەربازانی ڕووسیا لە ناوچەی بوچا لە کۆتایی مانگی ئازاردا بەرەو باکوور پاشەکشەیان کرد. هێزەکانی ئۆکرانیا لە ١ی نیساندا چوونەتە ناو شارەکەوە. [١١٦] ئۆکرانیا ڕایگەیاند، تەواوی ناوچەی دەوروبەری کیێڤیان کۆنترۆڵکردووەتەوە، لەنێویاندا ئیرپین، بوچا و هۆستۆمێل و بەڵگەی تاوانەکانی جەنگیيان لە بوچا ئاشکراکردووە. [١١٧] لە ٦ی نیساندا، یەنس ستۆڵتنبێرگ، سکرتێری گشتیی ناتۆ ڕایگەیاند، کشانەوەی سەربازەکان ڕووسیا لە ناوچەی کیێڤەوە، پێویستە وەک فراوانکردنی پلانەکانی پوتین بۆ ئۆکرانیا لێکبدرێتەوە، بۆ دووبارە بەهێزکردنەوە و پڕچەککردنی هێزەکانی لەسەر ڕۆژهەڵاتی ئۆکرانیا . [١١٨] بەگشتی کیێڤ جگە لە بۆردوومان هێرشی نەکراوەتەوە سەر. یەکێک لە هێرشە بۆردوومانییەکان لە کاتێکدا ڕوویدا کە ئەنتۆنیۆ گوتیرێس سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە ٢٨ی نیساندا سەردانی کیێڤی دەکرد بۆ گفتوگۆکردن لەگەڵ زێلێنسکی سەبارەت بە ڕزگاربووانی گەمارۆدانی ماریۆپۆل. لە ئەنجامی هێرشەکەدا کەسێک کوژرا و چەند کەسێکیش بریندار بوون [١١٩] [١٢٠]

بەرەی باکووری ڕۆژهەڵات دەستکاری

هێزەکانی ڕووسیا لە ٢٤ی شوباتدا پێشڕەوییان کرد بۆ ناوچەی چێرنیھێڤس .ڕۆژی دواتر هێزەکانی ڕووسیا هێرشیان کردە سەر شاری کۆنۆتۆپ و کۆنتڕۆڵیان کرد. [١٢١] [١٢٢] هەر هەمان ڕۆژ لە پێشڕەوییەکی جیاواز بۆ سەر ناوچەی سومی هێرشی کردە سەر سومی ئۆبلاست کە تەنها ٣٥ کیلۆمەتر لە سنووری ڕووسیا و ئوکرانیا دوورە.هێزە پێشڕەوەکان لە شەڕی شارەکاندا گیریان خوارد و هێزەکانی ئۆکرانیا بە سەرکەوتوویی شارەکەیان کۆنتڕۆلکردبوو و بانگەشەی ئەوەیانکرد کە زیاتر لە ١٠٠ زرێپۆشی ڕووسی لەناوبراون و دەیان سەربازیش دەستگیرکراون. [١٢٣] هەروەها هێزەکانی ڕووسیا هێرشیان کردە سەر ئۆختیرکا و کۆنتڕۆڵیان کرد. [١٢٤]

لە ٤ی ئازاردا، فرێدریک کاگان لە نوسینێکدا ئاماژەی بەوەداوە لەکاتێکدا بەرەی سومی "باشترین و مەترسیدارترین ڕێگای پێشکەوتنی ڕووسیایە لەسەر کیێڤ"، و بەڵام بۆی دەرکەوت کە دا کە هۆکاری جوگرافی پشتیوانی پێشکەوتنی تەکنیکی بووە بۆ هێزەکانی ڕووسیا چونکە زەوییەکەی"تەختە و ژمارەی دانیشتوانی کەمە، پێگەیەکی لاوازی بەرگری هەیە". [١٢٥] هێزەکانی ڕووسیا لە ٤ی ئازاردا گەیشتنە شاری برۆڤاری کە یەکێکە لە ناوچەکانی دەوروبەری ڕۆژهەڵاتی کیێڤ [١٢٦] [١٢٥] پنتاگۆن لە ٦ی نیساندا پشتڕاستی کردەوە کە سوپای ڕووسیا چێرنیھێڤس ئۆبلاستی بەجێهێشتووە، بەڵام لە سومی ئۆبلاست هێشتا شەڕ بەردەوامە. [١٢٧] لە ٧ی نیسان، پارێزگاری سومی ئۆبلاست ڕایگەیاند کە سەربازانی ڕووسیا کشاونەتەوە، بەڵام تەقەمەنی و بۆمبی چێندراویان لە دوای خۆیان بەجێهێشتووە. [١٢٨]

بەرەی باشوور دەستکاری

 
تانکێکی جۆری BMP-3ی ڕووسی لە نزیک ماریۆپۆل، ٧ی ئازاری ٢٠٢٢ تێکشکا.

لە ٢٤ی شوباتدا هێزەکانی ڕووسیا کەناڵی باکووری کریمەیان کۆنترۆڵکرد. سەربازەکان تەقەمەنییان بەکارهێنا بۆ لەناوبردنی ئەو بەنداوەی کە ئاوی ڕووبارەکەی گلدابووەوە، ئەمەش ڕێگەی بە کریمیا دا ئاو لە ڕووباری دنیێپێر وەربگرێت کە لە ساڵی ٢٠١٤ەوە بڕاوە [١٢٩] لە ٢٦ی شوباتدا گەمارۆدانی ماریۆپۆل دەستیپێکرد کاتێک هێرشەکە ڕۆیشت بەرەو ڕۆژهەڵات و دۆنباسەوە کرد کە لە ژێر دەستی جوداخوازەکاندا بوو. [١٣٠] [١٣١] لە ڕێگادا هێزەکانی ڕووسیا چوونە ناو شاری بێردیانسک و کۆنتڕۆڵیان کرد . [١٣٢] لە ١ی ئازاردا هێزەکانی ڕووسیا هێرشیان کردە سەر شاری مێلیتۆپۆل و ناوچەکانی دەوروبەری. [١٣٣] [١٣٤] لە ٢٥ی شوباتدا یەکەکانی ڕووسیا لە دەچنە سەر ماریۆپۆل و بەڵام لە نزیک پاڤلۆپیل شکستیان هێنا. [١٣٥] [١٣٦] [١٣٧] یەکەی ٢٢ی سوپای ڕووسیا لە ٢٦ی شوبات [١٣٨] [١٣٩] لە وێستگەی کارەبای ئەتۆمی زاپۆریژژیا نزیک بووەوە و گەمارۆی ئینێرهۆداریان دا بۆ ئەوەی خۆی کۆنترۆڵ بگرێتە دەست. [١٤٠] بەهۆی هێرشەکەوە ئاگرکەوتنەوە دەستی پێکرد، [١٤١] بەڵام ئاژانسی نێونەتەوەییی وزەی ئەتۆمی (IAEA) ڕایگەیاند کە ئامێرە سەرەکییەکان زیانیان پێنەگەیشتووە. [١٤٢] سەرەڕای ئاگرکەوتنەوەکان، کارگەکە هیچ دزەیەکی تیشکی تۆمار نەکردووە. [١٤٣] سێیەم کۆمەڵەی هێرشبەری ڕووسی لە کریماوە بەرەو باکووری ڕۆژئاوا ڕۆیشتن و کۆنتڕۆڵی سەرجەم ئەو پردانەی سەر ڕووباری دنیێپێر كرد. [١٤٤] لە ٢ی ئازاردا سەربازانی ڕووسیا لە شەڕێکدا لە خێرسۆن سەرکەوتنیان بەدەستهێنا؛ ئەمە یەکەم شاری گەورە بوو کە لە داگیرکارییەکەدا کەوتە دەست هێزەکانی ڕووسیا. [١٤٥] سەربازانی ڕووسیا لەسەر میکۆلایڤ جوڵەیان کرد و دوای دوو ڕۆژ هێرشیان کردە سەری . لە لایەن هێزەکانی ئۆکراینەوە بەرپەرچدرانەوە. [١٤٦] لە ٢ی ئازاردا، هێزەکانی ئۆکرانیا دەستیان بە هێرشی پێچەوانە کرد بۆ سەر هۆرلیڤکا. [١٤٧] [١٤٨]

دوای هێرشە مووشەکییەکان لە ١٤ی ئازاردا لە شاری ماریپۆل، حکومەتی ئۆکرانیا ڕایگەیاند کە زیاتر لە دوو هەزار و ٥٠٠ کەس گیانیان لەدەستداوە. [١٤٩] تا ١٨ی ئازار، ماریوپۆل بە تەواوی گەمارۆدرا و شەڕ گەیشتە ناوەندی شارەکە، ئەمەش بووە هۆی ئاستەنگ بۆ هەوڵەکان بۆ چۆڵکردنی هاوڵاتیانی مەدەنی. [١٥٠] لە ٢٠ی ئازاردا قوتابخانەیەکی هونەری کە نزیکەی ٤٠٠ کەسی وەک پەناگە بەکاریان هێنابوو، بەهۆی بۆردوومانی ڕووسیاوە وێرانکرا. [١٥١] ڕووسەکان داوای تەسلیمبوونیان کرد و ئوکراینییەکانیش ڕەتیانکردەوە. [١٥٢] [١٥٣] لە ٢٤ی ئازاردا هێزەکانی ڕووسیا چوونە ناو ناوەڕاستی شاری ماریوپۆل. [١٥٤] لە ٢٧ی ئازاردا، ئۆلها ستیفانیشینا، جێگری سەرۆکوەزیرانی ئوکرانیا ڕایگەیاند کە "لە سەدا ٨٥ی تەواوی شارۆچکەکە وێران بووە". [١٥٥]

بەرەی ڕۆژهەڵات دەستکاری

ئەمانەش ببینە دەستکاری

تێبینییەکان دەستکاری

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ "Istanbul Document | OSCE". web.archive.org. 2020-12-05. Retrieved 2022-02-24.
  2. ^ "Bush-Putin row grows as pact pushes east | Vladimir Putin | The Guardian". web.archive.org. 2022-02-08. Retrieved 2022-02-24.
  3. ^ "Putin warns Nato over expansion | Vladimir Putin | The Guardian". web.archive.org. 2022-02-13. Retrieved 2022-02-24.
  4. ^ Hall, Gavin E. L. (14 February 2022). "Ukraine: the history behind Russia's claim that Nato promised not to expand to the east". The Conversation. Retrieved 14 March 2022.
  5. ^ Baker, Peter (9 January 2022). "In Ukraine Conflict, Putin Relies on a Promise That Ultimately Wasn't". The New York Times. ISSN 0362-4331.
  6. ^ Bevan, Scott (5 April 2008). "Ukraine-Georgia NATO membership a 'direct threat to Russia'". ABC News.
  7. ^ Brown, Colin (3 April 2008). "EU allies unite against Bush over Nato membership for Georgia and Ukraine". The Independent. p. 24.
  8. ^ "NATO promises Ukraine, Georgia entry one day". Reuters. 3 April 2008. Retrieved 18 June 2023.
  9. ^ NATO. "Bucharest Summit Declaration issued by NATO Heads of State and Government (2008)". NATO. Retrieved 18 June 2023.
  10. ^ Evans, Michael (5 April 2008). "President tells summit he wants security and friendship". The Times. p. 46. President Putin, in a bravura performance before the world's media at the end of the Nato summit, warned President Bush and other alliance leaders that their plan to expand eastwards to Ukraine and Georgia "didn't contribute to trust and predictability in our relations.
  11. ^ Dick, Charles, ed. (11 April 2008). "Russia army vows steps if Georgia and Ukraine join NATO". Reuters. Moscow.
  12. ^ "Article by Vladimir Putin "On the Historical Unity of Russians and Ukrainians" • President of Russia". web.archive.org. 2022-01-25. Retrieved 2022-02-24.
  13. ^ "Ukraine: NATO's original sin – POLITICO". web.archive.org. 2022-02-09. Retrieved 2022-02-24.
  14. ^ Dinan, Desmond; Nugent, Neil (eds.). The European Union in Crisis. Palgrave Macmillan. pp. 3, 274.
  15. ^ Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). "Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid". Kyiv Post. Luhansk: Businessgroup LLC. Archived from the original on 12 April 2014. Retrieved 1 February 2022.
  16. ^ Ragozin, Leonid (16 March 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". Al Jazeera. Archived from the original on 7 November 2020. Retrieved 24 May 2022.
  17. ^ Charap, Samuel; Boston, Scott (21 January 2022). "U.S. Military Aid to Ukraine: A Silver Bullet?". RAND Corporation.
  18. ^ Walker, Shaun; Grytsenko, Oksana; Ragozin, Leonid (3 September 2014). "Russian soldier: 'You're better clueless because the truth is horrible'". The Guardian. ISSN 1756-3224. OCLC 60623878. Archived from the original on 1 March 2022. Retrieved 28 February 2022.
  19. ^ "Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement". Reuters. 23 October 2014. Archived from the original on 1 March 2022. Retrieved 28 February 2022.
  20. ^ "Ukraine ceasefire violated more than 100 times within days: OSCE". Al Jazeera. 29 July 2020. Archived from the original on 1 March 2022. Retrieved 28 February 2022.
  21. ^ "France says Russia refused to hold ministerial meeting on Ukraine". Reuters. 9 November 2021. Retrieved 26 January 2022.
  22. ^ "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". President of Russia. 12 July 2021. Archived from the original on 19 February 2022. Retrieved 26 January 2022. ... the outcome of both Minsk‑1 and Minsk‑2 which give a real chance to peacefully restore the territorial integrity of Ukraine by coming to an agreement directly with the DPR and LPR with Russia, Germany and France as mediators, contradicts the entire logic of the anti-Russia project.
  23. ^ "Russia Shouldn't Negotiate With 'Vassal' Ukraine, Ex-President Medvedev Says". Moscow Times. 11 October 2021. Retrieved 26 January 2022.
  24. ^ Michael, Casey (19 June 2015). "Pew Survey: Irredentism Alive and Well in Russia". The Diplomat.
  25. ^ Socor, Vladimir (24 March 2014). "Putin's Crimea Speech: A Manifesto of Greater-Russia Irredentism". Vol. 11, no. 56. Eurasia Daily Monitor.
  26. ^ Putin, Vladimir (12 July 2021). "Article by Vladimir Putin 'On the Historical Unity of Russians and Ukrainians'". The Kremlin. Government of Russia. Archived from the original on 25 January 2022. Retrieved 1 February 2022.
  27. ^ "Extracts from Putin's speech on Ukraine". Reuters. 21 February 2022.
  28. ^ Wilson, Andrew (23 December 2021). "Russia and Ukraine: 'One People' as Putin Claims?". Royal United Services Institute. Archived from the original on 24 January 2022. Retrieved 25 January 2022. Putin's key trope is that Ukrainians and Russians are 'one people', and he calls them both 'Russian'. He starts with a myth of common origin: 'Russians, Ukrainians and Belarusians are all descendants of Ancient Rus', which was the largest state in Europe' from the 9th–13th centuries AD.
  29. ^ Dickinson, Peter; Haring, Melinda; Lubkivsky, Danylo; Motyl, Alexander; Whitmore, Brian; Goncharenko, Oleksiy; Fedchenko, Yevhen; Bonner, Brian; Kuzio, Taras (15 July 2021). "Putin's new Ukraine essay reveals imperial ambitions". Atlantic Council. Archived from the original on 15 July 2021. Retrieved 25 January 2021. Vladimir Putin's inaccurate and distorted claims are neither new nor surprising. They are just the latest example of gaslighting by the Kremlin leader.
  30. ^ Wiśnicki, Jarosław (14 July 2023). "History as an information weapon in Russia's full-scale war in Ukraine".{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  31. ^ Roth, Andrew (7 December 2021). "Putin's Ukraine rhetoric driven by distorted view of neighbor". The Guardian. Moscow. Archived from the original on 7 December 2021. Retrieved 25 January 2021. But that fear has gone hand-in-hand with chauvinistic bluster that indicates Moscow has a distorted view of modern Ukraine and the goals it wants to achieve there.
  32. ^ Harris, Shane; Sonne, Paul (3 December 2021). "Russia planning massive military offensive against Ukraine involving 175,000 troops, U.S. intelligence warns". The Washington Post. Retrieved 23 February 2023.
  33. ^ Schogol, Jeff (22 February 2022). "Here's what those mysterious white 'Z' markings on Russian military equipment may mean". Task & Purpose. North Equity. Archived from the original on 27 February 2022. Retrieved 27 February 2022. [B]ottom line is the 'Z' markings (and others like it) are a deconfliction measure to help prevent friendly fire incidents.
  34. ^ ئ ا Taylor, Adam (24 February 2022). "Russia's attack on Ukraine came after months of denials it would attack". The Washington Post. Photograph by Evgeniy Maloletka (Associated Press). Archived from the original on 24 February 2022. Retrieved 26 February 2022. On Sunday ... "There is no invasion. There is no such plans," Antonov said.
  35. ^ "Putin attacked Ukraine after insisting for months there was no plan to do so. Now he says there's no plan to take over". Kharkiv: CBS News (published 22 February 2022). 24 February 2022. Archived from the original on 27 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  36. ^ Farley, Robert; Kiely, Eugene (24 February 2022). "Russian Rhetoric Ahead of Attack Against Ukraine: Deny, Deflect, Mislead". FactCheck.org. Photograph by Aris Messinis (Agence-France Presse). Annenberg Public Policy Center. Archived from the original on 27 February 2022. Retrieved 26 February 2022. Nov. 28 – ... 'Russia has never hatched, is not hatching and will never hatch any plans to attack anyone,' Peskov said. ... 19 Jan – ... Ryabkov ... 'We do not want and will not take any action of aggressive character. We will not attack, strike, invade, quote unquote, whatever Ukraine.'
  37. ^ Fořtová, Klára (8 March 2022). "Velvyslanec Ukrajiny v Česku denně promlouvá, ruský mlčí a je 'neviditelný'" [Ukraine's ambassador to the Czech Republic speaks daily, the Russian is silent and 'invisible']. Mladá fronta DNES (بە چیکی). Archived from the original on 8 March 2022. Retrieved 10 March 2022. Zmejevský ... 'Důrazně jsme odmítli jako nepodložená obvinění Ruska z přípravy, agrese vůči Ukrajině a fámy o vstupu ruských jednotek na ukrajinské území,' stojí v něm.
  38. ^ Levchenko, Grigory (22 April 2021). "'A path towards destroying relations' Czech Republic to limit Russian Embassy staff in Prague amid escalating diplomatic tensions". Meduza.
  39. ^ Troianovski, Anton (30 January 2022). "The Hard-Line Russian Advisers Who Have Putin's Ear". The New York Times. Archived from the original on 1 February 2022. Retrieved 28 May 2022.
  40. ^ Galeotti, Mark (5 July 2021). "New National Security Strategy Is a Paranoid's Charter". Moscow Times. Retrieved 28 March 2022.
  41. ^ "Russia's security strategy envisages 'forceful methods'". ABC News. 31 May 2021. Retrieved 28 March 2022.
  42. ^ Sherwin, Emily (11 March 2022). Paulick, Jane (ed.). "Putin's inner circle: Who has the Russian president's ear on the war in Ukraine?". Deutsche Welle. Retrieved 28 March 2022.
  43. ^ Tétrault-Farber, Gabrielle; Balmforth, Tom (17 December 2021). "Russia demands NATO roll back from East Europe and stay out of Ukraine". Reuters. Archived from the original on 22 February 2022. Retrieved 24 February 2022.
  44. ^ MacKinnon, Mark (21 December 2021). "Putin warns of unspecified military response if U.S. and NATO continue 'aggressive line'". The Globe and Mail. Archived from the original on 15 January 2022. Retrieved 24 February 2022.
  45. ^ Szayna, Thomas S. (29 October 1997). "The Enlargement of NATO and Central European Politics". Woodrow Wilson International Center for Scholars. Retrieved 14 March 2022.
  46. ^ Coyer, Cassandre (25 February 2022). "Why is Ukraine not in NATO and is it too late to join? Here's what experts, NATO say". The Miami Herald. Archived from the original on 29 March 2022. Retrieved 28 February 2022.
  47. ^ "NATO chief: "Russia has no right to establish a sphere of influence"". Axios. 1 December 2021. Archived from the original on 14 February 2022. Retrieved 17 December 2021.
  48. ^ "NATO-Russia: Setting the record straight". NATO. Retrieved 16 May 2023.
  49. ^ Gordon, Michael R.; Pancevski, Bojan; Bisserbe, Noemie; Walker, Marcus (1 April 2022). "Vladimir Putin's 20-Year March to War in Ukraine—and How the West Mishandled It". The Wall Street Journal. Retrieved 18 June 2022.
  50. ^ "Ukraine crisis: Russia orders troops into rebel-held regions". BBC News. 22 February 2022.
  51. ^ "Federation Council gives consent to use the Russian Armed Forces outside of the Russian Federation". Federation Council of Russia. 22 February 2022. Retrieved 21 March 2023.
  52. ^ The Kyiv Independent news desk (24 February 2022). "Putin declares war on Ukraine". The Kyiv Independent. Retrieved 24 June 2022.
  53. ^ Haltiwager, John (23 February 2022). "Russian President Vladimir Putin announces military assault against Ukraine in surprise speech". Business Insider. Archived from the original on 24 February 2022. Retrieved 24 February 2022 – via MSN.
  54. ^ Hinton, Alexander (25 February 2022). "Putin's claims that Ukraine is committing genocide are baseless, but not unprecedented". The Conversation.
  55. ^ ئ ا "Full text: Putin's declaration of war on Ukraine". The Spectator. 24 February 2022.
  56. ^ "Ukraine conflict: Russian forces attack after Putin TV declaration". BBC News. 24 February 2022. Archived from the original on 24 February 2022. Retrieved 24 February 2022.
  57. ^ Ball, Tom (7 March 2022). "This war will be a total failure, FSB whistleblower says". The Times. Retrieved 21 March 2022.
  58. ^ Peltz, Jennifer; Lederer, Edith (23 February 2022). "'It's too late': Russian move roils UN meeting on Ukraine". AP News. Retrieved 3 March 2022.
  59. ^ Sheftalovich, Zoya (24 February 2022). "Battles flare across Ukraine after Putin declares war". Politico. Archived from the original on 24 February 2022. Retrieved 24 February 2022.
  60. ^ Cohn, Nate (2022-02-23). "Putin's Forces Attack Ukraine". The New York Times (بە ئینگلیزی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2022-02-26.
  61. ^ "ВСУ отвоевали Счастье: уничтожено около 50 врагов". www.unian.net (بە ڕووسی). Retrieved 2022-02-26.
  62. ^ "KyivPost". Twitter (بە ئینگلیزی). Retrieved 2022-02-26.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  63. ^ Sauer, Pjotr (2022-03-07). "Why has the letter Z become the symbol of war for Russia?". The Guardian (بە ئینگلیزی). ISSN 0261-3077. Retrieved 2023-08-02.
  64. ^ Lock, Samantha (24 February 2022). "Russia-Ukraine crisis live news: Putin has launched 'full-scale invasion', says Ukrainian foreign minister – latest updates". The Guardian. Archived from the original on 24 February 2022. Retrieved 24 February 2022.
  65. ^ "Zelensky signs decree declaring general mobilization". Interfax-Ukraine. 25 February 2022. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  66. ^ Gilbert, Asha C. (25 February 2022). "Reports: Ukraine bans all male citizens ages 18 to 60 from leaving the country". USA Today. Retrieved 26 March 2022.
  67. ^ Rana, Manveen (3 March 2022). "Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days". The Times. Retrieved 21 March 2022.
  68. ^ Kube, Courtney; Siemaszko, Corky (26 February 2022). "Russian offensive unexpectedly slowed by fierce Ukrainian resistance". NBC News. Retrieved 16 September 2022.
  69. ^ "Russia's failure to take down Kyiv was a defeat for the ages". Associated Press News. 7 April 2022. Retrieved 16 September 2022.
  70. ^ Sonne, Paul; Khurshudyan, Isabelle (24 August 2022). "Battle for Kyiv: Ukrainian valor, Russian blunders combined to save the capital". The Washington Post. Retrieved 27 September 2022.
  71. ^ "Russian advance slowed by Ukrainian resistance and logistical setbacks, U.S. defense official says". CBS. 28 February 2022. Retrieved 16 September 2022.
  72. ^ "Russian focus on 'liberating' Donbas hints at shift in strategy". Al Jazeera English. 25 March 2022. Retrieved 4 February 2023.
  73. ^ "Russia targets east Ukraine, says first phase over". BBC. 26 March 2022. Retrieved 27 March 2022.
  74. ^ Varner, Joe (28 March 2022). "It's been one month since Russia began its invasion of Ukraine. Here's where we stand". The Hub. Retrieved 3 April 2022.
  75. ^ "Russian invasion of Ukraine lacks a battlefield commander, U.S. officials say". Yahoo! News. 1 April 2022. Retrieved 3 April 2022.
  76. ^ Bielieskov, Mykola (21 September 2021). "The Russian and Ukrainian Spring 2021 War Scare". Retrieved 25 November 2021. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  77. ^ Epstein, Jake; Haltiwanger, John (6 April 2022). "NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region". Retrieved 7 April 2022.
  78. ^ Vandiver, John; Svan, Jennifer H. (26 April 2022). "US and allies gather at Ramstein to discuss how to help Ukraine defeat Russia's 'unjust invasion'". Stars and Stripes. Ramstein Air Base, Germany. Archived from the original on 4 May 2022. Retrieved 9 May 2022.
  79. ^ Barnes, Julian E. (10 May 2022). "The U.S. intelligence chief says Putin is preparing for a prolonged conflict". The New York Times. ISSN 1553-8095. OCLC 1645522. Archived from the original on 10 May 2022. Retrieved 27 May 2022.
  80. ^ Sabbagh, Dan (31 May 2022). "Biden will not supply Ukraine with long-range rockets that can hit Russia". The Guardian.
  81. ^ Champion, Marc; Kudrytski, Aliaksandr (28 May 2022). "Russian Wins in Eastern Ukraine Spark Debate Over Course of War". Bloomberg.
  82. ^ Atlamazoglou, Stavros (30 May 2022). "War in Ukraine, Day 96 Update: Russia's Military Losses are 'Unsustainable'". 19fortyfive.com.
  83. ^ Sabbagh, Dan (31 May 2022). "Biden will not supply Ukraine with long-range rockets that can hit Russia". The Guardian.
  84. ^ CBS News Videos.
  85. ^ Koshiw, Isobel (10 June 2022). "We're almost out of ammunition and relying on western arms, says Ukraine". The Guardian.
  86. ^ Alper, Alexandra; Freifeld, Karen; Landay, Jonathan (29 June 2022). "Putin still wants most of Ukraine, war outlook grim -U.S. intelligence chief". Reuters. Retrieved 2 July 2022.
  87. ^ Rainford, Sarah (5 July 2022). "Ukraine war: Putin presses on after Lysychansk capture". BBC News.
  88. ^ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 March 2022. Retrieved 21 March 2022.
  89. ^ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. Retrieved 21 March 2022.
  90. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. Retrieved 5 March 2022.
  91. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. Retrieved 5 March 2022.
  92. ^ Roblin, Sebastien (27 February 2022). "At Vasylkiv, Ukrainians Repel Russia's Paratroopers and Commandos in Frantic Night Battle". 19FortyFive. Retrieved 5 March 2022.
  93. ^ Sly, Liz; Lamothe, Dan (20 March 2022). "Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate". The Washington Post. ISSN 0190-8286. OCLC 2269358. Archived from the original on 20 March 2022. Retrieved 6 June 2022.
  94. ^ Boot, Max (21 March 2022). "Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed". The Washington Post. Retrieved 24 March 2022.
  95. ^ Kemp, Richard (22 March 2022). "The Russian army has run out of time". The Daily Telegraph. Retrieved 24 March 2022.
  96. ^ "Live updates: Zelenskyy declines US offer to evacuate Kyiv". AP News. 25 February 2022. Retrieved 28 February 2023.
  97. ^ "Analysis | Zelensky's famous quote of 'need ammo, not a ride' not easily confirmed". The Washington Post (بە ئینگلیزی). ISSN 0190-8286. Retrieved 28 February 2023.
  98. ^ "Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts". The Times of Israel. 24 February 2022. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  99. ^ "Ukrayinsʹki viysʹkovi pid Kyyevom zupynyly kolonu rosiysʹkykh tankiv" Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків [The Ukrainian military stopped a column of Russian tanks near Kyiv]. Gazeta (بە ئۆكراینی). 25 February 2022. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  100. ^ "Battle Underway for Airbase on Kyiv Outskirts". Moscow Times. AFP. 24 February 2022. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  101. ^ "Russia claims to take control of Hostomel airport just outside Kyiv". The Times of Israel. Associated Press. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  102. ^ "Okupanty namahayutʹsya vysadyty desant u Vasylʹkovi, ydutʹ boyi" Окупанти намагаються висадити десант у Василькові, йдуть бої [The occupiers are trying to land in Vasylkiv, fighting is going on] (بە ئۆكراینی). Ukrinform. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  103. ^ "U Vasylʹkovi zbyly vynyshchuvach ta dva hvyntokryly okupantiv" У Василькові збили винищувач та два гвинтокрили окупантів [A fighter and two helicopters of the occupiers were shot down in Vasylkiv] (بە ئۆكراینی). Ukrainian Independent Information Agency. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  104. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. Retrieved 5 March 2022.
  105. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. Retrieved 5 March 2022.
  106. ^ Stern, David L. (5 March 2022). "After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government". The Washington Post. Retrieved 6 March 2022.
  107. ^ {{cite AV media}}: Empty citation (help)
  108. ^ Lister, Tim; Pennington, Josh; McGee, Luke; Gigova, Radina (7 March 2022). "'A family died ... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb". CNN. Retrieved 9 March 2022.
  109. ^ "Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical". Ukrinform. 7 March 2022. Retrieved 9 March 2022.
  110. ^ Lister, Tim; Voitovych, Olga (8 March 2022). ""Irpin can't be bought, Irpin fights": Mayor refuses Russian demand to surrender". CNN. Retrieved 8 March 2022.
  111. ^ Cullison, Alan; Coles, Isabel; Trofimov, Yaroslav (16 March 2022). "Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities". The Wall Street Journal. Archived from the original on 16 March 2022. Retrieved 16 March 2022.
  112. ^ Gordon, Michael R.; Leary, Alex (21 March 2022). "The Wall Street Journal News Exclusive | Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B'". The Wall Street Journal. Retrieved 24 March 2022.
  113. ^ Ali, Idrees; Stewart, Phil (27 February 2022). "Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official". Reuters. Retrieved 24 March 2022.
  114. ^ "Ukraine war: Ukrainian fightback gains ground west of Kyiv". BBC News. 23 March 2022. Retrieved 29 March 2022.
  115. ^ Walters, Joanna; Bartholomew, Jem; Belam, Martin; Lock, Samantha (25 March 2022). "Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live". The Guardian. Retrieved 25 March 2022.
  116. ^ Rudenko, Olga (2 April 2022). "Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (Graphic Images)". The Kyiv Independent. Archived from the original on 3 April 2022. Retrieved 3 April 2022.
  117. ^ "Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region". BBC News. Retrieved 2 April 2022.
  118. ^ Epstein, Jake; Haltiwanger, John (6 April 2022). "NATO chief says Putin still wants to control all of Ukraine, despite repositioning forces to the eastern Donbas region". Retrieved 7 April 2022.
  119. ^ Tebor, Celina; Miller, Ryan W.; Hayes, Christal; Santucci, Jeanine (30 April 2022). "Ukraine in 'a fight for life' in Donbas region, Zelenskyy says in nightly address; Russian strike kills at least 1 in Kyiv: Live updates". Yahoo News. Retrieved 2 June 2022.
  120. ^ "Russia attacks Kyiv as U.N. leader visits, and onslaught continues in eastern Ukraine". CBS News. 28 April 2022. Retrieved 20 March 2023.
  121. ^ Ward, Alexander (25 February 2022). "'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says". Politico. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  122. ^ "Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital". Financial Times. 26 February 2022. ISSN 0307-1766. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  123. ^ Недилько, Владимир (28 February 2022). "Boi pod Sumami: artilleriya i "Bayraktary" unichtozhili 100 tankov i 20 "Gradov" okkupantov" Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов [Battles near Sumy: Artillery and Bayraktars destroyed 100 tanks and 20 "Grad" of invaders]. Апостроф (بە ئۆكراینی). Archived from the original on 28 February 2022. Retrieved 28 February 2022.
  124. ^ Polyakovskaya, Tanya (26 February 2022). "Rossiyskaya voyennaya tekhnika zanyala territoriyu byvshego aeroporta "Berdyansk" – gorsovet" Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет [Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council] (بە ڕووسی). Berdyansk City Council. Ukrainian Independent Information Agency. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  125. ^ ئ ا Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. Retrieved 5 March 2022.
  126. ^ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. Retrieved 5 March 2022.
  127. ^ Demirjian, Karoun; Lamthoe, Dan (6 April 2022). "Pentagon: Russia has fully withdrawn from Kyiv, Chernihiv". The Washington Post. Retrieved 7 April 2022.
  128. ^ Kalatur, Anastasiya (8 April 2022). "Sumy region liberated from Russian troops". Ukrainska Pravda. Retrieved 15 April 2022.
  129. ^ Marrow, Alexander; Ostroukh, Andrey (24 February 2022). "Russian forces unblock water flow for canal to annexed Crimea, Moscow says". Reuters. Archived from the original on 1 March 2022.
  130. ^ Polyakovskaya, Tanya (26 February 2022). "Rossiyskaya voyennaya tekhnika zanyala territoriyu byvshego aeroporta "Berdyansk" – gorsovet" Российская военная техника заняла территорию бывшего аэропорта "Бердянск" – горсовет [Russian military equipment occupied the territory of the former airport "Berdyansk" – city council] (بە ڕووسی). Berdyansk City Council. Ukrainian Independent Information Agency. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 26 February 2022.
  131. ^ @. (Tweet) https://twitter.com/ – via Twitter. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help)CS1 maint: numeric names: پێرستی نووسەران (link); Missing or empty |user=; Missing or empty |number= (help)
  132. ^ Lister, Tim; Alkhaldi, Celine; Voitovych, Olga; Mezzofiore, Gianluca (24 March 2022). "Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk". CNN. Retrieved 24 March 2022.
  133. ^ Zadorozhnaya, Anastasia (1 March 2022). "Voyska okkupanta gotovyat nastupleniye na Melitopol'" Войска оккупанта готовят наступление на Мелитополь [Invader's troops are preparing an attack on Melitopol]. RIA Melitopol (بە ڕووسی). Archived from the original on 2 March 2022. Retrieved 2 March 2022.
  134. ^ Korobova, Marina (1 March 2022). ""Melitopol' ne sdalsya, Melitopol' – vremenno okkupirovan" – gorodskoy golova o situatsii na 1 marta" "Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта ["Melitopol did not surrender, Melitopol is temporarily occupied" – the mayor on the situation on March 1]. Mestnyye Vesti (بە ڕووسی). Archived from the original on 2 March 2022. Retrieved 2 March 2022. ٢ی ئازاری ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  135. ^ "Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor". Interfax-Ukraine. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  136. ^ Richárd, Jabronka (25 February 2022). "Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret" [This is how the war in Ukraine is now: fighting is raging in several big cities, a Russian airport has been attacked]. Ellenszél (بە هەنگاری). Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  137. ^ "Battle ongoing near Mariupol – mayor". Ukrinform. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  138. ^ "Ukraine official says Russian troops approaching Zaporizhzhia nuclear plant". National Post. 26 February 2022. Retrieved 28 February 2022.
  139. ^ "The Russians paused the invasion, but aren't losing". Australian Financial Review. 28 February 2022. Archived from the original on 28 February 2022. Retrieved 28 February 2022.
  140. ^ "Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling". News.com.au. 4 March 2022. Retrieved 4 March 2022.
  141. ^ "Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports". Business Insider Australia. 3 March 2022. Retrieved 4 March 2022. ٤ی ئازاری ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  142. ^ "Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant". ABC News. 3 March 2022. Retrieved 4 March 2022.
  143. ^ "Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant". ABC News. 4 March 2022. Retrieved 4 March 2022.
  144. ^ "Ukraine loses control over crossing to Kherson". Ukrinform. Archived from the original on 25 February 2022. Retrieved 25 February 2022.
  145. ^ Schwirtz, Michael; Pérez-Peña, Richard (2 March 2022). "First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets". The New York Times. Archived from the original on 3 March 2022. Retrieved 3 March 2022.
  146. ^ "Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts". Ukrinform. 4 March 2022. Retrieved 4 March 2022.
  147. ^ "First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych". Interfax Ukraine. 2 March 2022. Retrieved 2 March 2022.
  148. ^ Huijboom, Stefan (22 June 2015). "Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'". Kyiv Post. Retrieved 11 March 2022.
  149. ^ Lister, Tim; Kesa, Julia (14 March 2022). "Ukraine puts death toll in Mariupol bombardment at more than 2,500". CNN. Retrieved 14 March 2022.
  150. ^ Boffey, Daniel; Tondo, Lorenzo (18 March 2022). "Fighting reaches central Mariupol as shelling hinders rescue attempts". The Guardian. Retrieved 21 March 2022.
  151. ^ "Russian forces bomb school sheltering 400 people in Mariupol, city council says". CNN. 20 March 2022. Retrieved 20 March 2022.
  152. ^ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 March 2022. Retrieved 21 March 2022.
  153. ^ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. Retrieved 21 March 2022.
  154. ^ "Ukraine war in maps: Tracking the Russian invasion". BBC News. 25 March 2022. Retrieved 25 March 2022.
  155. ^ Scully, Rachel (27 March 2022). "Ukrainian official: Mariupol 'simply does not exist anymore'". The Hill. Retrieved 29 March 2022.

بەستەرە دەرەکییەکان دەستکاری