بلۆکی ڕۆژھەڵات
بلۆکی ڕۆژھەڵات یان بلۆکی کۆمۆنیست یان بلۆکی سۆسیالیستی یان بلۆکی سۆڤیەت ناسراوە، بلۆکی ڕۆژھەڵات کۆمەڵێک دەوڵەتی کۆمۆنیستی بوون لە ئەورووپای ناوەڕاست و ڕۆژھەڵات، ئاسیای ڕۆژھەڵات و ئاسیای باشوور لەژێر دەسەڵاتی یەکێتیی سۆڤیەت لە کاتی شەڕی سارد (١٩٤٧–١٩٩١) دژایەتی بلۆکی ڕۆژاوای سەرمایەداری بوون. لە ئەورووپای ڕۆژاوا، زاراوەی بلۆکی ڕۆژھەڵات بە گشتی ئاماژەیە بۆ یەکێتی سۆڤیەت و وڵاتەکانی سەر بە ئەو لە ئەورووپای ڕۆژھەڵات لە ئەنجومەنی ھاوکاری ئابووری (ئەڵمانیای ڕۆژھەڵات، پۆڵەندا، چیکۆسلۆڤاکیا، ھەنگاریا، ڕۆمانیا، بولگاریا و ئەلبانیا)، لەکاتێکدا لە ئاسیا، بلۆکی ڕۆژھەڵات لە کۆماری گەلی مەنگۆلیا، کۆماری سۆسیالیستی ڤیێتنام، کۆماری دیموکراتی گەلی لاوس، کۆماری گەلی کامپوچیا، کۆماری گەلی دیموکراتیی کۆریا، و کۆماری گەلی چین (پێش جیابوونەوەی چین و سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٦١). لە ئەمریکای باکووردا، بلۆکی کۆمۆنیستی کۆماری کووبای کاری بی پێکدێت، لە ساڵی ١٩٦١ەوە.[١][٢][٣][٤][٥][٦]
| بلۆکی ڕۆژھەڵات | |
|---|---|
| لقی | political coalition |
| دامەزران | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٤٤ |
| بەشداربووە لە | شەڕی سارد |
| ناکۆکی | شەڕی سارد |
| کیشوەر | ئەورووپا |
| کۆتاییھاتن | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٩٠ |
کۆنتڕۆڵی یەکێتی سۆڤیەت بەسەر بلۆکی ڕۆژھەڵاتدا تاقیکرایەوە بە کودەتای چیکۆسلۆڤاکیا لە ساڵی ١٩٤٨، جیابوونەوەی تیتۆ-ستالین لە دوای کۆماری فیدراڵی سۆسیالیستی یوگۆسلاڤیا و شۆڕشی کۆمۆنیستی چینی ساڵی ١٩٤٩ و تێوەگلانی چین لە جەنگی کۆریا.
دوای مردنی ستالین لە ساڵی ١٩٥٣، شەڕی کۆریا بە کۆنفرانسی ژنێڤی ١٩٥٣ کۆتایی ھات، کە ھەستی دژە سۆڤیەت ھانی ڕاپەڕینی ساڵی ١٩٥٣ی ئەڵمانیای ڕۆژھەڵاتی دا. جیابوونەوە لە بلۆکی ڕۆژھەڵات لە ساڵی ١٩٥٦ بە وتاری دژە ستالین لەلایەن نیکیتا خرۆتشۆڤەوە بە ناوی «لەبارەی پەرستنی کەسایەتی و کاریگەرییەکانی» دەستیپێکرد. ئەم وتارە فاکتەرێک بوو لە شۆڕشی ھەنگاریا لە ساڵی ١٩٥٦ کە لەلایەن یەکێتی سۆڤیەتەوە سەرکوت کرا. دابەشبوونی چین و سۆڤیەت ئۆتۆنۆمی زیاتری بە کۆریای باکوور و ڤێتنامی باکوور بەخشی و ھەروەھا بەشداریی لە جیابوونەوەی ئەلبانیا لە یەکێتی سۆڤیەت کرد. قەیرانی مووشەکی کوبا یارمەتی پاراستنی شۆڕشی کوبای دا لە لێکۆڵینەوەکانی ئەمریکا، بەڵام فیدڵ کاسترۆ دوای ئەوە زیاتر سەربەخۆ بوو لە یەکێتی سۆڤیەت، بەتایبەتی لە کاتی دەستێوەردانی کوبا لە ئەنگۆلا لە ساڵی ١٩٧٥. لەو ساڵەدا سەرکەوتن لە ھیندی چینی پێشووی فەڕەنسا - دوای جەنگی ڤیێتنام - متمانەی نوێکردەوە دوای ئەوەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ لیۆنید برێژنێڤ سەرۆکی سۆڤیەت دوای ساڵی ١٩٦٨ تاریک بوو. داگیرکردنی چیکۆسلۆڤاکیا بۆ سەرکوتکردنی بەھاری پراگ. ئەمەش بووە ھۆی ئەوەی کۆماری گەلی سۆسیالیستی ئەلبانیا لە پەیمانی وارشۆ بکشێتەوە و لایەنگری ماو تسی تۆنگ بکات تا ئەو کاتەی ئەلبانیا و چین جیابوونەوە.
پێرستی وڵاتانی بلۆکی ڕۆژھەڵات
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Loth, Wilfried, The Division of the World, 1941–1955, Routledge, 1988, (ردمك 0-415-00365-2), p. 297.
- ^ Haggett, Peter, Encyclopedia of World Geography, Marshall Cavendish, 2001, (ردمك 0-7614-7289-4), p. 1,850.
- ^ Rees, G. Wyn. International Politics in Europe: The New Agenda, Routledge, 1993, (ردمك 0-415-08282-X), p. 6.
- ^ Satyendra، Kush (2003)، Encyclopaedic Dictionary of Political Science، Sarup & Sons، ص. 65، ISBN:978-81-7890-071-1، the countries of Eastern Europe under communism
- ^ Compare: Janzen، Jörg؛ Taraschewski، Thomas (2009). Shahshahānī، Suhaylā (المحرر). Cities of Pilgrimage. Iuaes-series. Münster: LIT Verlag. ج. 4. ص. 190. ISBN:9783825816186. مؤرشف من الأصل في 2015-09-05. اطلع عليه بتاريخ 2012-12-21. Until 1990, despite being a formally independent state, Mongolia had de facto been an integral part of the Soviet-dominated Eastern Bloc.
- ^ Piero Gleijeses, Conflicting Missions: Havana, Washington and Africa, 1959–1976 (ردمك 978-0-8078-5464-8)
- ^ https://direct.mit.edu/jcws/article-abstract/24/2/29/110872/Bulgaria-as-the-Sixteenth-Soviet-Republic-Todor?redirectedFrom=fulltext
دەروازەی ئەڵمانیا
دەروازەی سیاسەت
دەروازەی پەیوەندییە نێونەتەوەیییەکان
دەروازەی شەڕی سارد
دەروازەی ئەورووپا
دەروازەی سۆشیالیزم
دەروازەی پۆڵەندا
دەروازەی ڕووسیا
