ویکیپیدیا

دۆم

کۆمەڵێکی گەڕۆکی کۆچەرین کە لەزۆربەی وڵاتانی جیھاندا دەژین

قەرەج، دۆم یان ڕۆمانی کۆمەڵێکی گەڕۆکی کۆچەرین کە بە زۆر وڵات بڵاوبوونەوەتەوە و زۆرینەیان لە ئەمریکا دەژین، لەوێ پێیان دەڵێن ڕۆمانی (Romani یان Gipsies). جلوبەرگ، زمان و مۆسیقای تایبەتی خۆیان ھەیە.

گەلی ڕۆمانی
Flag of the Romani ئاڵای تایبەت بە گەلی ڕۆمایی دروست کراوە لە ساڵی ١٩٣٣ و لە گۆنگرەی جیھانی ڕۆمان لە ١٩٧١ پەسەندکراوە
ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان
٢–٢٠ ملیۆن کەس[١][٢][٣][٤]
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو
 ویلایەتە یەکگرتووەکان1,000,000 estimated with Romani ancestry (5,400 per 2000 census)[٥][٦]
 بەڕازیل٨٠٠٬٠٠٠[٧]
 تورکیا٧٠٠٬٠٠٠–٥٬٠٠٠٬٠٠٠[٨][٩][١٠]
 ئیسپانیا٦٥٠٬٠٠٠–١٬٥٠٠٬٠٠٠[٨][١١][١٢][١٣]
 ڕۆمانیا535,137[٨][١٤][١٥]
 فەڕەنسا٣٥٠٬٠٠٠–١٬٢٠٠٬٠٠٠[١٦][١٧]
 بولگاریا٣٢٥٬٣٤٣–٨٠٠٬٠٠٠[١٨][١٩]
 مەجارستان٣١٥٬٥٨٣–٩٩٠٬٠٠٠[٢٠][٢١]
 یۆنان٣٠٠٬٠٠٠–٣٥٠٬٠٠٠[٢٢]
 شانشینی یەکگرتوو٩٠٬٠٠٠–٢٢٥٬٠٠٠[٨][٢٣]
 ڕووسیا١٨٢٬٧٦٦–١٬٢٠٠٬٠٠٠[٨][٢٤]
 سڕبیا١٤٧٬٦٠٤–٥٠٠٬٠٠٠[٢٥][٢٦]
 ئێران١٠٠٬٠٠٠–١١٠٬٠٠٠[٢٧]
 ئیتاڵیا١٢٠٬٠٠٠–١٨٠٬٠٠٠[٢٨]
 ئەڵمانیا١٢٠٬٠٠٠–١٤٠٬٠٠٠[٨][٢٩]
 سلۆڤاکیا١٠٥٬٧٣٨–٦٠٠٬٠٠٠[٨][٣٠][٣١]
 پۆڵەندا٥٥٬٠٠٠–٦٠٬٠٠٠[٨][٣٢]
 مەقدوونیا٥٣٬٨٧٩[٨][٣٣]
 سوێد٥٠٬٠٠٠–١٠٠٬٠٠٠[٣٤]
 ئوکراینا٤٧٬٥٨٧–٤٠٠٬٠٠٠[٨][٣٥]
 کۆماری چیک٤٠٬٣٧٠ (ڕومانیی)[٣٦]–٣٠٠٬٠٠٠[٣٧]
 ئەرژەنتیننز. 300,000[٣٨]
 پورتوگال٤٠٬٠٠٠–٧٠٬٠٠٠[٨][٣٩]
 کۆسۆڤۆ٤٠٬٠٠٠[٤٠]
 ھۆلەند٣٢٬٠٠٠–٤٨٬٠٠٠[٨]
 مۆلدۆڤا١٢٬٧٧٨–٢٠٠٬٠٠٠[٨][٤١]
 کرواتیا١٦٬٩٧٥–٤٠٬٠٠٠[٨][٤٢]
 بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا٨٬٨٦٤–٦٠٬٠٠٠[٨][٤٣]
 ئالبانیا٨٬٣٠١–١٥٠٬٠٠٠[٨][٣٩][٤٤]
 کازاخستان6,100[٤٥]
 کەنەدا٥٬٢٥٥–٨٠٬٠٠٠[٤٦][٤٧]
 فینلاند١١٬٠٠٠–٥٠٬٠٠٠
 ئوسترالیا٥٬٠٠٠–٢٥٬٠٠٠[٤٨]
 مەکسیک١٥٬٨٥٠[٤٩]
 کۆلۆمبیانز. 8,000[٣٨]
 ئەفریقای باشوور9,200[٥٠]
داڕێژە:Country data بیلارووس٧٬٠٧٩[٥١]
 مۆنتینیگرۆ٥٬٢٥١[٥٢]
 لیتوانیا<٣٬٠٠٠[٥٣]
زمانەکان
رۆمانیی و پارایی ھەروەھا زمانی ئەو وڵاتەی تێیدا دەژین
ئایین
زۆرینەیان کریستیان[٥٤]
ئیسلام[٥٤]
کەمینەیەک ھیندوویزم[٥٤]
گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان
دۆم، لۆم، دۆمبا; ئیندۆ-ئاریان

دۆمەکان لە عێراق

دەستکاری

دۆمەکان (بە عەرەبی: كاولي) وەکو کەمینە لە عێراق دەژین ڕەگوڕیشەیان دەگەڕێتەوە بۆ ھیندستان. بەپێی سەرچاوەیەک ژمارەیان لە دەوری ٥٠ ھەزار کەس بووە لە ساڵی ٢٠٠٥ دا لە عیڕاقدا. زۆربەی کات لە گوند و کۆمەڵگای نیشتەجێبونی دورەپەرێز لە دەوروبەری شارەکاندا دەژین. لە ھەریەک لە پارێزگاکانی بەغداد، بەسڕە، نەینەوا، موسەنا، دیوانییە و ھەندێ شاری ھەرێمی کوردستاندا بوونیان ھەیە. یەکێ لە شارەکانی پارێزگای دیالەش بە ناوی کەنعانەوە یەکێکە لە نشینگە گرنگەکانی ئەم کەمینەیە.

دوای جەنگی ٢٠٠٣

دەستکاری

یەکێ لە نیشتگەکانی تری ئەم کۆمەڵە بە ناوی شارۆچکەی کاولییەکە دەکەوێتە ١٠٠ میل لە باشووری شاری بەغداد. ئەوەندەی زانراوەئەو شارۆچکەیە وێرانکرا لەلایەن سوپای مەھدییەوە بە پاساوی ئەوەی کە دانیشتووانەکەی بنەمای ڕەوشتیی پەسەندیان نییە. ئەمانە بوونە ھۆی ئەوەی کە زۆرینەی دۆمەکانی عیراق کۆچ بکەن بۆ دەرەوە.

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ Lewis، M. Paul، ed. (2009). «Ethnologue: Languages of the World» (online) (16th ed.). Dallas, سەرچاوەی ژێدەر: SIL. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە. Ian Hancock's 1987 estimate for 'all Gypsies in the world' was 6 to 11 million.
  2. ^ «EU demands action to tackle Roma poverty». BBC News. 5 April 2011. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  3. ^ «The Roma». Nationalia. لە ٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  4. ^ «Rom». Encyclopædia Britannica. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە. ... estimates of the total world Roma population range from two million to five million.
  5. ^ «The Marginalization of Shadow Minorities (Roma) and Its Impact on Opportunities». Books.google.com. p. 117. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٦ ھێنراوە.[بەستەری مردوو]
  6. ^ Kayla Webley (13 October 2010). «Hounded in Europe, Roma in the U.S. Keep a Low Profile». Time. لە 3 October 2015 ھێنراوە. Today, estimates put the number of Roma in the U.S. at about one million. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  7. ^ «Falta de políticas públicas para ciganos é desafio para o governo» [Lack of public policy for Romani is a challenge for the administration] (بە Portuguese). R7. 2011. لە ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ ھێنراوە. The Special Secretariat for the Promotion of Racial Equality estimates the number of "ciganos" (Romanis) in Brazil at 800,000 (2011). The 2010 IBGE Brazilian National Census encountered gypsy camps in 291 of Brazil's 5,565 municipalities.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
  8. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش «Recent Migration of Roma in Europe, A study by Mr. Claude Cahn and Professor Elspeth Guild» (PDF) (2nd, October 2010 ed.). Council of Europe Commissioner for Human Rights and OSCE High Commissioner on National Minorities. October 2010 [First published 10 December 2008]. pp. 87–88. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧ ھێنراوە: Appendix 1 - Romani Population in Council of Europe Member States - Source: Council of Europe Roma and Travellers Division, September 2010{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: postscript (بەستەر)
  9. ^ «Türkiye'deki Kürtlerin sayısı!» [The number of Kurds in Turkey!] (بە Turkish). ٦ی حوزەیرانی ٢٠٠٨. لە ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
  10. ^ «Türkiye'deki Çingene nüfusu tam bilinmiyor. 2, hatta 5 milyon gibi rakamlar dolaşıyor Çingenelerin arasında». Hurriyet (بە تورکی). تورکیا. ٨ی ئایاری ٢٠٠٥. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ ھێنراوە.
  11. ^ Estimated by the Society for Threatened Peoples [١] ٥ی نیسانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  12. ^ «The Situation of Roma in Spain» (PDF). Open Society Institute. 2002. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە. The Spanish government estimates the number of Gitanos at a maximum of 650,000.
  13. ^ «Diagnóstico social de la comunidad gitana en España: Un análisis contrastado de la Encuesta del CIS a Hogares de Población Gitana 2007» (PDF). Msc.es. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٦ ھێنراوە.
  14. ^ 2011 census data, based on table 7 Population by ethnicity, gives a total of 621,573 Roma in Romania. This figure is disputed by other sources, because at the local level, many Roma declare a different ethnicity (mostly Romanian, but also Hungarian in Transylvania and Turkish in Dobruja). Many are not recorded at all, since they do not have ID cards [٢]. International sources give higher figures than the official census(UNDP's Regional Bureau for Europe 7 October 2006 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., World Bank ٢٤ی ئابی ٢٠٠٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., International Association for Official Statistics 26 February 2008 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە.).
  15. ^ «Rezultatele finale ale Recensământului din 2011 – Tab8. Populația stabilă după etnie – județe, municipii, orașe, comune» (بە Romanian). National Institute of Statistics (Romania). ٥ی تەممووزی ٢٠١٣. لە ڕەسەنەکە (XLS) لە ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) However, various organizations claim that there are 2 million Romanis in Romania. See [٣]
  16. ^ «Situation of Roma in France at crisis proportions». EurActiv Network. ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٥. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە. According to the report, the settled Gypsy population in France is officially estimated at around 500,000, although other estimates say that the actual figure is much closer to 1.2 million.
  17. ^ Gorce، Bernard (٢٢ی تەممووزی ٢٠١٠). «Roms, gens du voyage, deux réalités différentes». La Croix. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ھێنراوە. [MANUAL TRANS.] The ban prevents statistics on ethnicity to give a precise figure of French Roma, but we often quote the number 350,000. For travellers, the administration counted 160,000 circulation titles in 2006 issued to people aged 16 to 80 years. Among the travellers, some have chosen to buy a family plot where they dock their caravans around a local section (authorized since the Besson Act of 1990).
  18. ^ Население по местоживеене, възраст и етническа група [Population by place of residence, age and ethnic group]. Bulgarian National Statistical Institute (بە بۆلگاری). لە ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٥ ھێنراوە. Self declared
  19. ^ «Roma Integration – 2014 Commission Assessment: Questions and Answers» (ھەواڵ). Brussels: European Commission. 4 April 2014. لە 28 April 2016 ھێنراوە. {{cite press release}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی) EU and Council of Europe estimates
  20. ^ Hungarian Central Statistical Office Census Data 2011. Retrieved 28 March 2013.
  21. ^ Michael Kimmelman (6 February 2008). «In Hungary, Roma Get Art Show, Not a Hug». The New York Times. لە 7 December 2015 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  22. ^ «Greece NGO». Geek Helsinki Monitor. LV: Minelres.
  23. ^ داڕێژە:سەرچاوە۱
  24. ^ «National Composition of Population and Citizenship». RU: Perepis2002. لە ڕەسەنەکە (Excel) لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە. Census 2002 in Russia: 182,766 Roma
  25. ^ Попис становништва, домаћинстава и станова 2011. у Републици Србији: Национална припадност [Census of population, households and apartments in 2011 in the Republic of Serbia: Ethnicity] (PDF) (بە سربی). State Statistical Service of the Republic of Serbia. ٢٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢. p. 8. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٨ی تەممووزی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  26. ^ «Serbia: Country Profile 2011-2012» (PDF). European Roma Rights Centre. p. 7. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  27. ^ «Gypsy». لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی ئایاری ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. ١٥ی ئایاری ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  28. ^ «Giornata Internazionale dei rom e sinti: presentato il Rapporto Annuale 2014 (PDF)» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٣ی شوباتی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە. ٣ی شوباتی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  29. ^ داڕێژە:سەرچاوە۱
  30. ^ «Population and Housing Census. Resident population by nationality» (PDF). ایسلوواکی: Statistics. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٥ی تەممووزی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. ١٥ی تەممووزی ٢٠٠٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  31. ^ «Po deviatich rokoch spočítali Rómov, na Slovensku ich žije viac ako 400-tisíc». SME (بە Slovak). SK: SITA. ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٣. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
  32. ^ «Poland – Gypsies». Country studies. ئەمریکا. لە ٢٨ی ئابی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  33. ^ «The 2002-census reported 53,879 Roma and 3,843 'Egyptians'». Republic of Macedonia, State Statistical Office. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٠٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە. ٢١ی حوزەیرانی ٢٠٠٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  34. ^ داڕێژە:سەرچاوە۱
  35. ^ Всеукраїнський перепис населення '2001: Розподіл населення за національністю та рідною мовою [Ukrainian Census, 2001: Distribution of population by nationality and mother tongue] (بە ئۆكراینی). ئوکراینا: State Statistics Service of Ukraine. 2003. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  36. ^ «Sčítání lidu, domů a bytů». czso.cz.
  37. ^ «Současná romská komunita v Evropě». کۆماری چیک: romove.radio.cz. لە ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ھێنراوە. Census 2001 in Bulgaria: 370,908 Roma
  38. ^ ئ ا Marsh، Hazel. «The Roma Gypsies of Colombia». latinolife.co.uk. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی نیسانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  39. ^ ئ ا Roma /Gypsies: A European Minority ١٥ی ئایاری ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., Minority Rights Group International
  40. ^ «Historical Dictionary of the Gypsies (Romanies)».
  41. ^ 2004 census
  42. ^ «POPULATION BY ETHNICITY – DETAILED CLASSIFICATION, 2011 CENSUS». Croatian Bureau of Statistics. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی ئایاری ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی حوزەیرانی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  43. ^ 1991 census
  44. ^ «Albanian census 2011». instat.gov.al. لە ڕەسەنەکە (XLS) لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥ ھێنراوە. ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  45. ^ «Romani, Sinte in Kazakhstan» (بە ئینگلیزی).
  46. ^ «Roma in Canada fact sheet» (PDF). home.cogeco.ca. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٠٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  47. ^ Statistics Canada. «2011 National Household Survey: Data tables». لە ١١ی شوباتی ٢٠١٤ ھێنراوە.
  48. ^ Yvonne Slee. «A History of Australian Romanies, now and then». Now and Then. Australia: Open ABC. لە ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٦ ھێنراوە.
  49. ^ Emilio Godoy (١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠). «Gypsies, or How to Be Invisible in Mexico». Inter Press Service. لە ٣٠ی تەممووزی ٢٠١٦ ھێنراوە.
  50. ^ «Romani, Romanichal in South Africa» (بە ئینگلیزی).
  51. ^ «Republic of Belarus, 2009 Census: Population by Ethnicity and Native Language» (PDF) (بە ڕووسی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە. ١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  52. ^ «Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011» (PDF). ١٢ی تەممووزی ٢٠١١. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١١ ھێنراوە.
  53. ^ Emmanuel Haddad (21 March 2012). «Kirtimai:Lithuania's Roma on education and 'missing England'». Cafebabel. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە 29 July 2016 ھێنراوە. {{cite journal}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
  54. ^ ئ ا ب داڕێژە:سەرچاوە۱
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=دۆم&oldid=1380295»