ناحیەی خەلەکان
ناحیەی خەلەکان یەکێکە لە شەش ناحیەی قەزای دووکان لە پارێزگای سلێمانی لە ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارەدێی خەلەکانە.[٢] ژمارەی دانیشتووانی ناحیەی خدران لە ساڵی ٢٠٢٠دا (٧٬٤٤٣)کەسە.[٣]
ناحیەی خەلەکان | |
|---|---|
| بە عەرەبی: ناحیة خلکان بە ئینگلیزی: Khalakan Sub-District | |
  نەخشەی سەرەوە نەخشەی کارگێڕی ناحیەی خەلەکان نەخشەی خوارەوە نەخشەی ناحیەی خەلەکان لە قەزای دووکان (زیرەیی) | |
 ناحیەی خەلەکان | |
| پۆتانەکان: 36°01′10″N 44°50′18″E / 36.01943°N 44.83826°Eپۆتانەکان: 36°01′10″N 44°50′18″E / 36.01943°N 44.83826°E | |
| وڵات |  عێراق |
| ھەرێمی فێدراڵ |  کوردستان(ھەرێمی کوردستان) |
| پارێزگا | سلێمانی |
| قەزا | قەزای دووکان |
| مەڵبەند | خەلەکان |
| ژمارەی گوندەکان | ١٧ |
| بوون بە ناحیە | ١٩٣٦ |
| دەسەڵات | |
| • بەڕێوەبەر | کامەران عبداللە |
| ڕووبەر | |
| • ناحیە | ١١٥ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٤ میلی چوارگۆشە) |
| بەرزایی | ٨٠٨ مەتر (٢٬٦٥١ پێ) |
| بەرزترین بەرزایی | ١٤٦٨ مەتر (٤٬٨١٦ پێ) |
| نزمترین بەرزایی | ٤٩٢ مەتر (١٬٦١٤ پێ) |
| ژمارەی دانیشتووان (٢٠٢٠) | |
| • ناحیە | ٧٤٤٣ |
| • چڕی | ٦٤٫٧٢ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٦٧٫٦ کەس لە میلی چوارگۆشە) |
| • شاری | ٣٢٩١ |
| • لادێیی | ٤١٥٢ |
| زمان و ئایین | |
| • زمان | کوردی (سۆرانی) |
| • ئایین | ئیسلام(سوننە) |
| • ب پ م(٢٠١٧) | ٠٫٧٠٦[١] بەرز · ٢ەم بۆ ١٧ |
| ناوچەی کاتی | UTC+٣ (ناوچەی کاتی) |
| • ھاوین (DST) | UTC+٣ (ھاوین) |
| تەلەفۆن | ٩٦٤+ |
| وێبگە | http://www.slemani.gov.krd/ku/ |
ناو
دەستکاری- ناوی ناحیەی خەلەکان لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە کە ئەویش شارەدێی خەلەکانە.
- لە سەرەتای درووستبوونی ئەم ناحیەیەدا ناوی (ناحیەی چناران) بوو سەر بە قەزای کۆیە بوو، ھەردوو ناحیەی خدران و ناحیەی خەلەکانی ئێستای دەگرتەوە.
جوگرافیا
دەستکاریناحیەی خەلەکان ھاوسنوورە لەگەڵ؛
- لە باکوورەوە ناحیەی چوارقوڕنە و ناحیەی خدران.
- لە باشوورەوە ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان و ناحیەی ئاشتی.
- لە ڕۆژھەڵاتەوە ناحیەی خدران.
- لە ڕۆژاواوە ناحیەی ناوەندی قەزای کۆیە و ناحیەی ئاشتی.[٤]
- ڕووبەری ئەم ناحیەیە (١١٥کم٢)ە لە (٦٫٤٥٪) قەزای دووکان پێکدەھێنێت، وە لە (٠٫٥٧٪) پارێزگای سلێمانی پێکدەھێنێت.
- لە ڕووی ڕووبەرەوە لە ئاستی (شەشەمە) لە شەش ناحیەی قەزای دووکاندا.
- لە ڕووی دانیشتوانەوە لە سەر ئاستی (چوارەمە) لە شەش ناحیەی قەزای دووکان.[٥]
مێژوو
دەستکاریسەردەمی ئینگلیز و پاشایەتییدا(١٩١٨ - ١٩٥٨)
دەستکاری- سەرەتا ئەم ناحیەیە کە درووستکرا ناوی ناحیەی چناران بوو. لە ئێستادا بووەتە دوو ناحیە بەناوی ناحیەی خەلەکان و ناحیەی خدران کەواتە مێژووی ناحیەی چناران دەبێتە مێژووی ئەو دوو ناحیەیە.
- خدران پێش ساڵی ١٩٣٦ گوند بووە و سەربە قەزای کۆیە بووەوە دواتر لەساڵی ١٩٣٦ بووە بە ناحیە سەر بە قەزای کۆیە و ٣٥ گوند لە سنووری ئەودابوون. کە ئێستا زۆربەی گوندەکان ژێرئاو کەوتوون. تاوەکو ساڵی ١٩٥٦ ئەم ناحیەیە سەر بە قەزای کۆیە بوو لە پارێزگای ھەولێر، پاشان خرایە سەر قەزای ڕانیە و بەسترانەوە بە پارێزگای سلێمانییەوە.
- خەلەکان لەم سەردەمەدا گوندێک بووە لە ناحیەی چناران.
- تا ساڵی ١٩٤١ دوو بەڕیوبەری ناحیە کاری کردووە، یەکیان (عەلی کوردی) و ئەوی تریان (قادراغا).[٦]
سەردەمی کۆماری
دەستکاری- لە نێوان ساڵانی(١٩٥٨ - ١٩٧٧):
- دواتر ئەو ناوەندی ناحیە گواستراوەتەوە بۆ گوندی میرزا ڕۆستەمی گەورە سەر بە ناحیەی چناران و لەساڵی ١٩٥٨بەھۆی پڕکردنی دەریاچەی دووکانەوە ناوەندی ناحیە گواسترایەوە بۆ خەلەکان.
- ھێنانە کایەی قەزای دووکان لە سنووری پارێزگای سلێمانی، ناوەندەکەشی لە جێکەوتی بەنداوی دووکان، لە کەرتی (٤٧/تۆپزاوا) و ھەردوو ناحیەی سورداش و ناحیەی چناران بەستران بەم قەزایەوە بەپێی فەرمانی کۆماری ژمارە(٢٤٧) لە ١٦\٦\١٩٧١دا.
- لە نێوان ساڵانی(١٩٧٧ - ١٩٨٦)دا:
- دابڕاندنی (٤) کەرت لە ناحیەی سورداش و (٧) کەرت لە ناحیەی چناران و لکاندنیان بە ناحیەی ناوەندی قەزای دووکانەوە بە پێی بڕیاری وەزارەتی ناوخۆ ژمارە(٢٣٣) لە ساڵی ١٩٧٨دا.
- لە نێوان ساڵانی(١٩٨٦ - ١٩٨٨)دا:
- لەگەڵ دەستپێکردنی پڕۆسەی خاپوورکردنی گوندەکانی باشووری کوردستان دەستی کرد بە ھەڵوەشاندنەوەی ژمارەیەکی زۆری ناحیەکان، ناحیەی مەرگە بە فەرمانی کۆماری ژمارە(٣٢١) لە ١١/٦/١٩٨٧دا و ھەردوو ناحیەی سورداش و ناحیەی چناران بە فەرمانی کۆماری ژمارە(٩١١) لە ١٦/١١/١٩٨٧دا ھەڵوەشێنرانەوە و ھەموو کەرتەکانیان بەسترانەوە بە ناوەندی قەزای دووکانەوە.[٧]
سەردەمی حکوومەتی ھەرێم
دەستکاری- لە ماوەی ساڵانی(١٩٩١ - ١٩٩٢)دا:
لەم ماوەیەدا پارێزگای سلێمانی و پارێزگای ھەولێر و پارێزگای دھۆک لە لایەن بەرەی کوردستانیەوە بە ڕێوەدەبرا، کە لەسەر ھەمان سیستەمی یەکە کارگێڕییەکانی ساڵی ١٩٨٩ بەڕیوەدەبرا، لەبەرئەوەی گوندەکان تازە ئاوەدان دەکرانەوە، ھەروەھا لەڕووی کارگێڕییەوە ھەرێمی کوردستان دروست نەببوو تاوەکو لەساڵی ١٩٩٢ پەرلەمانی کوردستان پێکھێنرا. ئینجا یەکە کارگێڕییەکان دروستکرانەوە.
- لە ماوەی ساڵانی(١٩٩٢ - ٢٠٠٣)دا:
- لە دوای ڕاپەڕینی ١٩٩١، ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە پێی بڕیاری ژمارە(١٨) لە (٢٢ - ٩ - ١٩٩٢)دا ڕێگەی دا بە حکوومەتی ھەرێمی کوردستان ھەموو ئەو قەزا و ناحیەیانەی بە مەبەستی سیاسی ھەڵوەشێنراونەتەوە سەر لە نوێ پێکبھێنرێنەوە.[٨]
- قەزای دووکان دروستبووەوە و پێکھاتبوو لە (٤) ناحیە، ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان، ناحیەی سورداش، ناحیەی بنگرد و ناحیەی خەلەکان.
- دواتر لەساڵی ١٩٩٩ یەکێک لە دەسکەوتەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە سنوورەکەدا، خدران کرایەوە بە ناحیە، سەر بە قەزای دووکان. بە فەرمانی ئەنجومەنی وەزیران بەبریاری ٢٥٦ لە بەرواری ١٩٩٩/١٠/٢ ناحیەی خدران بریاری لەسەر درا کە سنووری گوندەکانی جیاکرایەوە بە ٢٣گوند بەڵام ناحیەکە لە ٢٠٠٢ دەست بەکاربوو. بەدابڕانی (٢٣) کەرت و گوند لە ناحیەی خەلەکان.
کارگێڕی
دەستکاریناحیەی خەلەکان لە ١٧ گوند پێکھاتووە:[٩]
ئەمانەش ببینە
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان. «دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) - ^ مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) - ^ https://www.openstreetmap.org/relation/10844096#map=10/36.0302/44.8283
- ^ https://www.geonames.org/99237/republic-of-iraq.html
- ^ http://www.mdraparin.org/index.php/sharawanyakan/m3/xdran ١١ی ئازاری ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ شەھید مامۆستا سوھەیل خورشید عەزیز - شەماڵ. «ئەتڵەسی باشووری کوردستان» (بە کوردی). لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) - ^ https://www.parliament.krd/media/6102/18.pdf
- ^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان 2009 لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
