ویکیپیدیا

مۆمیاکە (فیلمی ١٩٩٩)

مۆمیاکە (بە ئینگلیزی: The Mummy) فیلمێکی ئەکشنی سەرکێشیی ئەمریکییە، لە ساڵی ١٩٩٩ لە نووسین و دەرھێنانی ستیفن سۆمێرزە. دووبارە دروستکردنەوەی فیلمێکە لە ساڵی ١٩٣٢ بە ھەمان ناو، کە برێندان فرایزەر، ڕەیچڵ ڤایس، جۆن ھانا و ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ڕۆڵی سەرەکی وەک مۆمیای زیندووکراوە دەگێڕن. فیلمەکە بەدوای سەرگەردانی ڕیک ئۆکۆنێلدا دەگەڕێت کە لەگەڵ کتێبخانەوانێک و برا گەورەکەی گەشت دەکات بۆ ھاموناپترا (شاری مردووەکان)، لەوێ بە ھەڵە ئیمھۆتێپ، سەرۆک قەشە نەفرەت لێکراوێکی خاوەن ھێزی سەرووسروشتی لە خەو ھەڵدەستێنن.

مۆمیاکە
دەرھێنەرستیفن سۆمێرز
بەرھەمھێنەرجەیمز جاکی
شۆن دانێڵ
سەرچاوەی چیڕۆکستیفن سۆمێرز
لۆید فۆنڤیێل
کیڤن جار
چەشنی فیلمئەکشن - سەرکێشی
کاستبرێندان فرایزەر
ئارنۆڵد ڤۆسلۆ
ڕەیچڵ ڤایس
جۆن ھانا
جۆناتان ھاید
کێڤن ئۆکۆنۆر
مۆسیقاجێری گۆڵدسمیت
وێنەگری سینەماییئەدریان بیدڵ
دەستکاریبۆب دەکسەی
ستۆدیۆ(کان)ئەلفاڤێلا فیلمز[١]
کۆمپانیای بڵاوکەرەوەیوونیڤەرساڵ پیکچەرز
ڕێکەوتی دەرچوون٧ی ئایاری ١٩٩٩ (ئەمریکا)
ماوەی فیلم١٢٥ خولەک
وڵات ویلایەتە یەکگرتووەکان
زمانئینگلیزی[٢]
تێچوون٨٠ مایۆن دۆلار
داھات٤١٦٬٤ ملیۆن دۆلار[٣]

گەشەپێدان ساڵانێکی زۆری خایاند، چەندین سیناریۆ و دەرھێنەری تێدابوو. لە ساڵی ١٩٩٧ سۆمێرز بە سەرکەوتوویی وەشانێکی سەرگەردانتر و ڕۆمانسیتری ھێنا پێش چاو. وێنەگرتنی فیلمەکە لە مەغریب و بەریتانیا ئەنجامدرا، تیمەکە توانین وێنەی مار و زریان و خۆڵ و تۆزەکانی نێو بیابانەکان بگرن بۆ فیلمەکە. «ئیندستریال ئاند مەجیک» زۆرێک لە کاریگەرییە بینراوەکانی دابین کرد، بەتایبەت تێکەڵکردنی گرتە ڤیدیۆیییە ئەکشنە ڕاستەوخۆکان و وێنەی دروستکراوی کۆمپیوتەرییی بۆ دروستکردنی ئەھریمەنە تایبەتمەندەکە.

فیلمی مۆمیاکە لە ٧ی ئایاری ١٩٩٩ لە شانۆدا نمایشکرا، سەرەڕای پێداچوونەوەی ڕەخنەگرانی تێکەڵ، سەرکەوتنێکی بازرگانی بەدەستھێنا و داھاتی زیاتر لە ٤١٦٫٤ ملیۆن دۆلاری لە سەرانسەری جیھاندا بەدەستھێنا لە بەرامبەر بوودجەی بەرھەمھێنانی ٨٠ ملیۆن دۆلار. سەرکەوتنی فیلمەکە دوو بەدواداچوونی ڕاستەوخۆی لێکەوتەوە بە ناوەکانی گەڕانەوەی مۆمیاکە (٢٠٠١) و مۆمیاکە: گۆڕی ئیمپراتۆری ئەژدیھا (٢٠٠٨). ھەروەھا بووە ھۆی ئەوەی کە زنجیرەیەکی ئەنیمەیشنی و پێشبڕکێی فیلمی دووپشکە پاشاکە (٢٠٠٢) بەرھەم بھێنرێت، کە بەدواداچوونەکانی خۆی دروست کرد. ھەوڵەکان بۆ دووبارە دەستپێکردنەوەی موڵکەکە و دەستپێکردنی فیلمێکی نوێی میدیایی بووە ھۆی ئەوەی فیلمێکی ساڵی ٢٠١٧ بەم ناوە دروست بکرێت.

چیرۆک دەستکاری

چیرۆکی فیلمەکە بە ڕیک ئۆکۆنێل دەست پێدەکات، کە سەرگەردانێکی ئەمریکییە و تووشی شارێکی میسری کۆن دەبێت کە لەژێر ڕیشاڵی بیابانەکاندا نێژراوە. لەگەڵ کتێبخانەوانێک بە ناوی ئێڤلین و جۆناتانی براکەی، بە ھەڵە ئیمھۆتێپ، قەشەیەکی میسری کۆنە، کە دوای ئەوەی ھەوڵی زیندووکردنەوەی خۆشەویستەکەی دەدات، بۆ ھەتا ھەتایە نەفرەتی لێکراوە، لە خەو ھەڵدەستن. ئیمھۆتێپ ھەوڵدەدات خۆشەویستەکەی زیندوو بکاتەوە بە بەکارھێنانی جەستەی ئیڤلین وەکو دەفرێک. لەم نێوەندەدا ئۆکۆنێل و تیمەکەی دەبێت پێشبڕکێ لەگەڵ کاتدا بکەن بۆ ئەوەی ئیمھۆتێپ نەھێڵن نەفرەتێک ئازاد بکات کە دەتوانێت جیھان لەناو ببات. لە ڕێگادا ڕووبەڕووی چەندین بەربەست دەبنەوە، لەوانە شەڕ لەگەڵ جەنگاوەرە مۆمیاکراوەکان و جەنگاوەرەکانی تردا دەکەن. لەگەڵ پێشکەوتنیان لە گەشتەکەیاندا، زیاتر دەربارەی ڕابردووی ئیمھۆتێپ و چۆنییەتی نەفرەت لێکراوی دەدۆزنەوە. لە کۆتاییدا ئۆکۆنێل و تیمەکەی دەبێت ڕووبەڕووی ئیمھۆتێپ ببنەوە بۆ ئەوەی جیھان لە لەناوچوون ڕزگار بکەن. فیلمەکە پڕە لە زنجیرەی ئەکشن کە بە درێژایی فیلمەکە لە لێواری کورسییەکەتدا دەتھێڵێتەوە. کاریگەرییە تایبەتەکانی سەرسووڕھێنەرن و جیھانی کۆن و میسری کۆن لەبەردەم چاوماندا زیندوو دەکەنەوە. ئیمھۆتێپ دەیەوێت جەستەی ئێڤلین بەکاربێنێت بۆ ئەوەی خۆشەویستەکەی زیندوو بکاتەوە، تا بتوانن جارێکی تر بەیەکتری شاد ببنەوە، و یەکبگرنەوە؛ بۆیە بەگشتی چیرۆکەکەی بریتییە لەوەی کە ئەمریکییەک لە وڵاتی فەڕەنسا کاری شوێنەوارزانی دەکات، بە ڕێکەوت لەکاتی ھەڵکەندنی شای ھامونپاترا، مۆمیاکراوێک بە ئاگا دێنێتەوە لەشارێکی میسڕ.[٤]

ڕۆڵەکان دەستکاری

 
 
برێندان فرایزەر و ڕەیچڵ ڤایس دوو کەسایەتی سەرەکی نێو فیلمەکە.
  • برێندان فرایزەر وەک ڕیک ئۆکۆنێل
  • ڕەیچڵ ڤایس لە ڕۆڵی ئیڤلین کارناھان
  • جۆن ھانا وەک جۆناتان کارناھان
  • ئارنۆڵد ڤۆسلۆ وەک ئیمھۆتێپ
  • کێڤن ئۆکۆنۆر وەک بێنی گابۆر
  • جۆناتان ھاید وەک دکتۆر ئالن چەمبەرلین
  • ئۆدێد فیھر وەک ئاردیس بەی
  • ئێریک ئاڤاری وەک دکتۆر تێرێنس بەی
  • ستیڤن دانھام وەک ئیسحاق ھێندرسن
  • کۆری جۆنسن وەک دەیڤید دانیێڵز
  • توک واتکینز وەک بێرنارد بێرنزی
  • ئومێد دجەلیلی وەک واردن گاد حەسەن
  • ئاھارۆن ئیپالێ وەک فیرعەون سێتی یەکەم
  • بێرنارد فۆکس وەک کاپتن وینستن ھاڤلۆک
  • پاتریشیا ڤێلاسکێز وەک ئانک سونامون

بەرھەمھێنان دەستکاری

پەرەپێدان دەستکاری

 
ستۆدیۆی شێپەرتن کە زۆرێک لە وێنەگرتنی دیمەنەکانی نێو فیلمەکەی لێ گیراوە

لە کۆتایی ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا، بەرھەمھێنەران جەیمس جاکس و شۆن دانیال بڕیاریان دا فیلمی ڕەسەنی مۆمیای ساڵی ١٩٣٢ بۆ سەردەمی مۆدێرن نوێ بکەنەوە.[٥] یوونیڤەرساڵ پیکچەرز مۆڵەتی پێشکەوتنیانی پێدا، بەڵام تەنھا بەمەرجێک ئەگەر بوودجەکەیان لە دەوروبەری ١٠ ملیۆن دۆلاردا بھێڵنەوە.[٦] جاکس لەبیرییەتی کە ستۆدیۆکە «لە بنەڕەتدا زنجیرەفیلمێکی ترسناکی کەم بوودجەی دەویست». لە ساڵی ١٩٨٧ جۆرج ئەی ڕۆمێرۆ چارەسەرێکی بۆ ئەم فیلمە نووسی، و کە شایەنی دەرھێنان بوو. تیمەکان کێشەیان ھەبوو بۆ دۆزینەوەی دەرھێنەرێکی گونجاو بۆ پڕۆژەکە.[٧] لە ساڵی ١٩٩٢ ستیفن سۆمێرز واژووی لەسەر نووسین و دەرھێنانی فیلمەکە کرد. دووبارە کاری لەسەر سیناریۆکە کردووە بۆ ئەوەی زیاتر سەرنجی لەسەر توخمەکانی ئەکشن-سەرکێشی بێت و نوکتەی زیاد کردووە بۆ ئەوەی کێشی فیلمەکە کەمێک سووک بێت.[٨]

سۆمێرز ئیلھامێکی لە فیلمە کلاسیکییە سەرگەردانەکانی وەک "ھێرشبەرانی کەشتی ونبوو" و "گەنجینەکەی سیرا مادرێ" وەرگرتووە. کاستی فیلمی مۆمیاکە لە ساڵی ١٩٩٧ دەستی پێکرد و برێندان فرایزەر واژووی کرد بۆ ڕۆڵی ڕیک ئۆکۆنێل کە پاڵەوانی فیلمەکە بوو. ڕەچڵ وایس ڕۆڵی ئیڤلین کارناھانی تێدا گێڕاوە، کە میسڕناسە و یارمەتی ئۆکۆنێل دەدات بۆ دۆزینەوەی شوێنەوارە کۆنەکان. ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ڕۆڵی ئیمھۆتێپی گێڕاوە کە مۆمیایە خراپکارەکەیە.[٧] وێنەگرتنی فیلمەکە لە مەغریب و ئینگلتەرا لە ماوەی شەش مانگدا ئەنجامدرا. بە درێژایی فیلمەکە کاریگەری تایبەت بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارھێنرا، لەگەڵ پیشەسازی ڕووناکی و جادوو کاریگەری بینراوی بۆ چەند دیمەنێک دابین کرد.[٧]

فیلمی مۆمیاکە لە مانگی ئایاری ساڵی ١٩٩٩ بڵاوکرایەوە و سەرکەوتنی بازرگانی بەدەستھێنا و داھاتی زیاتر لە ٤٠٠ ملیۆن دۆلاری لە سەرانسەری جیھاندا بەدەستھێنا. لەلایەن ڕەخنەگرانەوە پێداچوونەوەی تێکەڵاوی وەرگرت بەڵام بەتایبەت تێکەڵکردنی توخمە ئەکشن-سەرکێشی و ترسناکەکانی سەرنجی بینەرانی ڕاکێشا.[٩]:30–31[١٠] سەرکەوتنی فیلمی مۆمیاکە بووە ھۆی دوو بەدواداچوونی فیلمەکانی وەک: گەڕانەوەی مۆمیاکە (٢٠٠١) و مۆمیا: گۆڕی ئیمپراتۆری ئەژدیھا (٢٠٠٨). دووبارە ھەڵکردنەوەیەک بە ناوی مۆمیاکە کە تۆم کروز ڕۆڵی سەرەکی تێدا دەگێڕێت لە ساڵی ٢٠١٧ بڵاوکرایەوە بەڵام لە ڕووی ڕەخنەگرانە و بازرگانییەوە شکستی ھێنا. لە کۆتاییدا پلانەکانی فیلمەکانی داھاتووی یوونیڤەرساڵ ھەڵوەشێنرانەوە دوای ئەوەی پێشوازییەکی خراپی لێکرا؛ بۆیە فیلمی مۆمیاکە وەک فیلمێکی سەرگەرمی خۆشەویست دەمێنێتەوە کە چەندین بەدواداچوونی لێکەوتووەتەوە و کاریگەری لەسەر فیلمەکانی دیکەی چەشنەکەی ھەبووە.[١١]

بیرۆکەی دووبارە دەستپێکردنەوەی فیلمی مۆمیاکە چەند ساڵێک بوو لە ھۆلیووددا خەریکبوون، پێش ئەوەی شۆن دانیال و جەیمس جاکس مافی سیناریۆیەک بە ناوی «نیل» لە کۆتایی ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا بەدەستبھێنن. سیناریۆکە لە سەرەتادا لە لەندەنی مۆدێرن دانراوە و شاژنێکی نەمری میسری وەک خراپەکارەکە نمایشکراوە.[١٢] دانیال و جاکس سەرەتا دەیانویست جۆرج ڕۆمیرۆ دەرھێنانی وەشانی خۆیان بۆ فیلمی مۆمیاکە بکات، بەڵام ئەو پڕۆژەکەی ڕەتکردەوە. دەرھێنەرانی دیکە کە لەبەرچاو گیرا بریتی بوون لە جۆ دانتێ، میک گاریس و ویس کراڤن. کاتێک ستیڤن سۆمێرز لە ساڵی ١٩٩٢ وەک نووسەر و دەرھێنەر ھاتە ناو کۆمپانیاکە، بڕیاریدا چیرۆکەکە بگەڕێنێتەوە بۆ ڕەگ و ڕیشەی خۆی لە میسری ساڵانی ١٩٢٠. ھەروەھا توخمەکانی زیاد کردووە کە لە فیلمەکانی ئیندیانا جۆنز و فیلمە کلاسیکەکانی ئەھریمەنەکانی یوونیڤەرساڵەوە ئیلھامیان وەرگرتووە. سۆمێرز لە ماوەی ھەشت ھەفتەدا یەکەم ڕەشنووسی سیناریۆی فیلمەکەی نووسی، بەڵام لە چەند ساڵی داھاتوودا بە چەندین پێداچوونەوەدا تێپەڕی.

لەکاتێکدا مارتن سکۆرسێزی وابەستەی دەرھێنانی وەشانی فیلمەکە بوو کە دەبوو لیام نیسۆن ڕۆڵی ڕیک ئۆکۆنێلی بگێڕایە. برێندان فرایزەر لە سەرەتادا بۆ ڕۆڵی ڕیک ئۆکۆنێل لەبەرچاو نەگیرا. ئەو ئەکتەرانەی دیکە کە دەوترێت بە ناوی سیلڤێستەر ستاڵۆن، ھاریسۆن فۆرد، بروس ویلیس، تۆم کروز، ماتیۆ مەککۆنۆ و بێن ئافلێک بوون.[١٣] ڕەچڵ وایس نزیک بوو لە ڕۆڵی ئیڤلین کارناھان بەشداری نەکات، چونکە بە «زۆر جوان» دادەنرا بۆ ئەو بەشە؛ بەڵام سۆمێرز دواتر ئەم کارەی بەتەواوەتی جێگیر کرد. ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ڕۆژانە چوار کاتژمێری بەسەر دەبرد بۆ ئەوەی بچێتە ناو ماکیاژ و دەستکردەکانەوە بۆ ئەوەی خۆی بگۆڕێت بۆ ئیمۆھتێپ. ھەروەھا ھەموو دێڕەکانی بە زمانی میسری کۆن فێربووە تا بتوانێت بە شێوەیەکی ڕەسەن بیگەیەنێت. بەشی زریان و خۆڵ لە سەرەتای فیلمەکەدا یەکێکە لە ئایکۆنیترین ساتەکانی. بە بەکارھێنانی کاریگەرییە بینراوەکان دروست کراوە کە ھاندەران تۆنێک خۆڵە جپسیان بە دەوری سێتێکدا دەفڕێنن کە لەسەر سەکۆیەکی دەنگی لە ئینگلتەرا دروست کراوە.

ڕۆڵگێڕان دەستکاری

لە کۆتاییدا برێندان فرایزەر ڕۆڵی ڕیک ئۆکۆنێلی وەرگرت دوای ئەوەی چەند ئەکتەرێکی دیکە لەبەرچاو گیران بۆ ڕۆڵەکە. فرایزەر پێشتر ڕۆڵی سەرەکی لە فیلمەکانی وەک "مان ئۆف ئێنسینۆ" و "جۆرج ئین جەنگڵ"ی بینیبوو، بەڵام فیلمی مۆمیاکە جیابوونەوەی لە ڕۆڵە کۆمیدییە ئاسایییەکانی بەدیکرد. سەرەتا ڕەیچڵ ڤایس بۆ ڕۆڵی ئیڤلین کارناھان لەبەرچاو نەگیرا، بەڵام ستیڤن سۆمێرز دوای بینینی شریتی ئاودیشنەکەی پێداگری لەسەر ڕۆڵگێڕانەکەی کرد.[١٤] پێشتر وایز لە فیلمەکانی وەک «چەین ڕیاکشن» و «لاند گێڕڵز» بەشداری کردبوو، بەڵام مۆمیاکە یارمەتی دا بۆ دامەزراندنی وەک ئەکتەری سەرەکی. ئارنۆڵد ڤۆسلۆ دوای ئەوەی کە تەمەشای شریتی ڕۆڵگێڕانەکانی کرا، ڕاستەوخۆ ڕۆڵی ئیمھۆتێپی وەرگرت.[١٥]

ڤۆسلۆ ئەکتەرێکی ئەفریقای باشوورە و پێشتر لە فیلمەکانی وەک ھارد تارگێت و بلۆد دایمۆند بەشداری کردووە. جۆن ھانا وەک جۆناتان برای ئیڤلین وەرگیرا دوای ئەوەی سۆمێرزی بە ڕۆڵگێڕانەکەی سەرسام کرد. ھانا ئەکتەری سکۆتلەندییە و بە درێژایی ژیانی ھونەری لە چەندین فیلم و بەرنامەی تەلەڤیزیۆنیدا بەشداری کردووە. ئۆدێد فەھر ڕۆڵی ئاردێت بەی سەرکردەی جەنگاوەرانی مێدجای وەرگرت. فەھر ئەکتەرێکی ئیسرائیلییە و پێشتر لە فیلمەکانی وەک "دیووس بیگالاو: مەیڵ گیگۆلۆ" و زنجیرە تەلەڤیزیۆنییەکانی وەک " ئاندەرکەڤەر" بەشداری کردووە.[١٦] ئەکتەرە دیارەکانی دیکە کە لە ڕۆڵی بچووک یان کامێرادا دەردەکەون بریتین لە کێڤن جەی ئۆکۆنۆر (کە ھەروەھا لەگەڵ سۆمێرز لە فیلمی دیپ ڕایزنگدا کاریان کردووە)، ئێریک ئاڤاری (کە دواتر لە فیلمی گەڕانەوەی مۆمیاکە و فیلمەکانی دیکەدا بەشداری دەکات) و پاتریشیا ڤێلاسکێز (کە ڕۆڵی ئەنک-سو-نامون دەگێڕێت). بۆیە ھەڵبژاردنی کاستی فیلمی مۆمیاکە یارمەتیدەر بوو بۆ دروستکردنی کۆمەڵەیەکی کارەکتەری لەبیرنەکراو کە بەشدارییان لە سەرکەوتنی فیلمەکەدا کرد.[١٧]

بۆ ڕۆڵی ڕیک ئۆکۆنێل، ئەکتەرەکانی وەک سیلڤێستەر ستاڵۆن، ھاریسۆن فۆرد، تۆم کرووز و مات دایمون لەبەرچاو گیرا پێش ئەوەی دواجار برێندان فرایزەر بخرێتە ناو فیلمەکەوە. ڕەچەڵ وایس لە سەرەتادا ھەڵبژاردەی یەکەم نەبوو بۆ ڕۆڵی ئیڤلین کارناھان. بەپێی زانیارییەکان، خانمەکتەرەکانی وەک دێمی مۆر و جوولیا ڕۆبەرتس لەبەرچاو گیراوە بۆ ئەو بەشە پێش ئەوەی ستیفن سۆمێرز پێداگری لەسەر کاستی وایس بکات دوای بینینی شریتی ڕۆڵەکانی. بۆ ڕۆڵی ئیمھۆتێپ، پێش ئەوەی ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ببینرێت، چەند ئەکتەرێک لەبەرچاو گیرا. لەوانە لیام نیسۆن، ڕالف فینێس و ئەنتۆنیۆ باندێراس. ئۆدێد فیھر سەرەتا ئاودیشنی بۆ ڕۆڵی ئیمھۆتێپ کرد بەڵام لە کۆتاییدا لەبری ئەوە ڕۆڵی ئاردیس بەی بینی.[١٨]

جۆناتان ھاید کە ڕۆڵی باوکی ئیڤلین و خراپەکارەکە لە فیلمی مۆمیاکە دەگێڕێت، لە بنەڕەتدا تەنھا مەبەست لێی ڕۆڵی یەک کارەکتەری بووە؛ بەڵام دوای ئەوەی لە کاتی ئاودیشنەکاندا بە مەودای کارکردنی سۆمێرز سەرسام کرد، ھەردوو ڕۆڵەکەی پێدرا. پاتریشیا ڤێلاسکێز پێش ئەوەی ڕۆڵی ئەنک-سو-نامون ببینرێت، ھیچ ئەزموونێکی پێشووی لە بواری نواندندا نەبووە. ئەو لەلایەن سۆمێرزەوە لە ئاھەنگێکدا لە لۆس ئانجلەس دۆزرایەوە و ئەوەندە سەرسامی کرد کە ئەو بەشەی پێشکەش کرا؛ بۆیە ھەڵبژاردنی کاستی فیلمی مۆمیاکە یارمەتیدەر بوو بۆ کۆکردنەوەی ئەنسەمبڵێکی بەتوانا کە یارمەتیدەر بوو بۆ ئەوەی فیلمەکە ببێتە جێگەی سەرنجی بینەران.

وێنەگرتن دەستکاری

وێنەگرتنی فیلمی «مۆمیاکە» لە ساڵی ١٩٩٩ بەرھەمێکی بەرفراوان بوو کە تێکەڵەیەک لە کاریگەرییە ڕێکخستنەکان و CGIی تێدابوو. فیلمەکە لە دەرھێنانی ستیفن سۆمێرز بووە و برێندان فرایزەر و ڕەیچڵ ڤایس و ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ڕۆڵی سەرەکیان تێدا گێڕاوە. چیرۆکی سەرگەردانێک دەگێڕێتەوە کە بەبێ ئەوەی بزانێت مۆمیایەکی کۆن لە خەو ھەڵدەستێت و دەبێت ڕێگری لێبکات لە ئازادکردنی کارەساتێکی سەروو سروشتی.[١٩][٢٠] یەکێک لە لایەنە سەرنجڕاکێشەکانی فیلمەکە دیزاینە ئاڵۆزەکانی سێت و کاریگەرییە بینراوەکان بوو. فیلمەکە لە شوێنی خۆی لە مەغریب و میسر وێنەیگیراوە و تیمی بەرھەمھێنان سێتی گەورەیان دروست کردووە بۆ ئەوەی کەشێکی غوڵامکەر و ڕەسەن دروست بکەن.[٢١] ھەروەھا فیلمەکە کۆمەڵێک کاریگەری پراکتیکی بەرفراوانیان تێدابوو، لەوانە کەرستەی دەستکرد و ئاگرکوژێنەوە، ئەمەش ھەستی بینینی فیلمەکەی زیاتر کرد.[٢٢]

جگە لە کاریگەرییە بینراوەکان، "مۆمیاکە " تەکنەلۆژیای پێشکەوتووی CGI ی بەکارھێناوە بۆ دروستکردنی ھەندێک لە ئایکۆنیترین ساتەکانی بینراوی خۆی.[٢٣] فیلمەکە یەکێک بوو لە یەکەم فیلمەکان کە تەکنەلۆژیای گرتنی جووڵەی بەکارھێنا بۆ دروستکردنی کارەکتەری واقیعی کە لەلایەن کۆمپیوتەرەوە دروستکرابوون، وەک فیلمی ئەھریمەنیی ئیمھۆتێپ.[٢٤] ھەروەھا فیلمەکە تەکنیکە پێشکەوتووەکانی پێکھاتەسازی بەکارھێناوە بۆ تێکەڵکردنی گرتە ڤیدیۆیییەکانی ئەکشنی ڕاستەوخۆ لەگەڵ توخمەکانی CGI بە شێوەیەکی بێ کێشە، جیھانێکی قەناعەتبەخش و غوڵامکەری دروست کردووە؛ بۆیە وێنەگرتنی فیلمی «مۆمیاکە» کارێکی گەورە بوو کە پێویستی بە ئاستێکی بەرزی لێھاتوویی تەکنیکی و داھێنەری ھەبوو.[٢٥] تێکەڵکردنی کاریگەرییە بینراوەکانی فیلمەکە و CGI یارمەتیدەر بوو بۆ دروستکردنی سەرگەرمییەکی ورووژێنەر و سەرسووڕھێنەری بینراو کە بووەتە کلاسیکێکی خۆشەویست لە چەشنی فیلمی ئەکشنی سەرکێشی.[٢٦]

کاریگەرییە تایبەتەکان دەستکاری

دەوترێت سینەماکاران ١٥ ملیۆن دۆلاریان لە بوودجەکە تەنھا بۆ کاریگەرییە تایبەتەکان خەرج کردووە. مۆمیاکان سەدان وێنەی تێدایە کە پێویستیان بە کاریگەری تایبەتی بینایی یان دیجیتاڵی ھەبوو لە پۆست-پرۆدەکشندا. کۆمپانیای "ئیندستڕیاڵ ڵایت ئاند مەجیک" بەشداری زیاتر لە ١٤٠ وێنە کردووە، لەگەڵ کاری زیادە کە لەلایەن "ساین سایت" (٦٠ وێنە) و "پاسیڤ تایتڵ" (٤٥ وێنە، و زنجیرەی ناونیشانی فیلمەکە) ئەنجامدراوە.[٢٧] ستیفن سۆمێرز لەکاتێکدا ھێشتا پەرەی بە سیناریۆکە دەدا، بەشداری لە ILM کرد، پێشتر لەگەڵ سەرپەرشتیاری کاریگەرییەکانی ILM جۆن ئەندرۆ بێرتۆن و جونیۆر لە "Deep Rising" کاریان کردووە.[٢٨][٢٩]

ئای ئێڵ ئێم بە جۆش و خرۆشەوە بوو بۆ ئەو تەحەدایەی کە فیلمەکە پێشکەشی کرد، و لە کۆتایی ساڵی ١٩٩٧ بەڵگەیەکی چەمکی بۆ کاریگەرییەکانی مۆمیای بەرھەمھێنا بۆ ئەوەی توانای دیدگای سۆمێرز بۆ کارگێڕان نیشان بدات.[٣٠][٣١] سینەماکاران ھەوڵیاندا شتێکی خێراتر و ترسناکتر بۆ بوونەوەری ناونیشانەکە دروست بکەن، بە بەکارھێنانی تەکنیکە پێشکەوتووەکان بۆ دروستکردنی شتێک کە پێشتر نەبینراوە. کۆمپانیای ئای ئێڵ ئێم سێ مانگ پێش دەستپێکردنی وێنەگرتن دەستی بە پەرەپێدانی دیمەنی مۆمیایەکە کرد.[٣٢][٣٣][٣٤][٣٥][٣٦] لە ماوەی چەن مانگێکدا، دیزاینەران کاریان لەسەر پەرەپێدانی چوار قۆناغی جیاواز بۆ مۆمیاکە کرد.[٩] قۆناغی یەکەم مۆمیای بوو کە زۆر شیبووبێتەوە، پارچە جل و بەرگ و پێستی بەسەر ئێسکەپەیکەرێکدا ھەڵواسرابێت. قۆناغی دووەم ناوچەی پێستی دووبارە دروستبووەوەیان بۆی زیاد کرد، قۆناغی سێیەم و چوارەم کە مۆمیاکە نزیکەی بە تەواوی کار لەسەر دووبارە دروستکردنەوەی مۆمیاکە کرا، تا کۆتایی پێ ھات.[٣٧]

ھونەرمەندان وێنەی ڕەش و سپییان پەرەپێدا، پاشان چوونە سەر چارەسەری ڕەنگەکان پێش ئەوەی ئەو بوونەوەرە لە کۆمپیوتەردا دروست بکەن، ھەروەھا مۆدێلەکان دروست کران بۆ ئەوەی وەک ئاماژەیەک بۆ ھونەرمەندە دیجیتاڵییەکان بەکاربھێنرێن. حاڵەتە سەرەتایییەکانی مۆمیاکە بە تەواوی لە ڕێگەی کۆمپیوتەرەوە دروستکراون، لەکاتێکدا قۆناغەکانی دواتر نمایشی ڕاستەوخۆی کرداریان تێکەڵ کردووە. بۆ تەواوکردنی ئەو دەستکرد و ماکیاژانەی کە لەسەر سێتەکە بەکاردەھێنران، گڵۆپی ڵێد و پارچە شریتەکان وەک خاڵەکانی شوێنپێھەڵگرتن کاریان دەکرد بۆ ئەوەی «بڕین»ی دیجیتاڵی بتوانرێت لە دەموچاو و جەستەی ڤۆسلۆ لە دوای بەرھەمھێناندا دابنرێت، ئارنۆڵد ڤۆسلۆ تێبینی ئەوەی کرد کە بە ڕۆیشتن بە دەوری سێتەکەدا وەک ڕۆیشتن بە دەوری داری کریسمس وابوو. بوونەوەری کۆتایی بە تێکەڵەیەک لە نواندنی لایڤ-ئەکشن لەگەڵ دەستکرد و وێنەی دیجیتاڵی دروست کراوە.[٣٨]

فیلمی «مۆمیاکە» لە ساڵی ١٩٩٩ بۆ ئەوەی چیرۆکە خەیاڵییەکەی بە ژیانەوە ببەستێت، زۆر پشتی بە کاریگەرییە تایبەتەکان بەستووە. ھەندێک لە کاریگەرییە تایبەتە سەرەکییەکان کە لە فیلمەکەدا بەکارھێنراون بریتین لە؛ مۆرفینگ: ئەم کاریگەرییە بەکارھاتووە بۆ نیشاندانی ئیمھۆتێپی مۆمیاکراو کە دەگۆڕێت بۆ بوونێکی زیندوو و ھەناسەدەر.[٢٨] کاریگەرییەکە لە ڕێگەی CGI بەدەست ھات، کە ڕێگەی بە سینەماکاران دا بە شێوەیەکی بێ کێشە توخمە جیاوازەکانی وەک پێست و پێچانی ئیمھۆتێپ تێکەڵ بکەن. دواتر زریانی خۆڵ: شوێنی بیابانی فیلمەکە پێویستی بە بەکارھێنانی زریانی خۆڵ ھەبوو بۆ دروستکردنی ھەستکردن بە مەترسی و نادڵنیایی. زریانی خۆڵ تێکەڵەیەک بوو لە کاریگەرییە ڕاستەقینەکانی خۆڵ و دیجیتاڵی کە لە پۆست-پرۆدەکشندا زیادکرابوون.[٣٩]

ھەروەھا شێوەی دیجیتاڵی، دیمەنی شەڕی لووتکەی فیلمەکە کۆمەڵێک شێوەی تێدابوو کە بە تەواوی لە ڕێگەی وێنەی دروستکراوی کۆمپیوتەرەوە دروستکراون. ئەمەش ڕێگەی بە سینەماکاران دا کە کۆنترۆڵی تەواویان بەسەر جووڵەی شێوەکان و کارلێککردن لەگەڵ ئەکتەرەکاندا ھەبێت. پاشان دیدگای باوباپیران: ئەم کاریگەرییە بۆ نیشاندانی دیدگاکانی باوباپیرانی ئیمھۆتێپ بەکارھاتووە، کە وەک فیگەری جنۆکە دەردەکەون. کاریگەرییەکە لە ڕێگەی تێکەڵەیەک لە ماکیاژێکی پراکتیکی و بەرزکردنەوەی دیجیتاڵی دروست کراوە.[٤٠] کاریگەری پراکتیکی: جگە لە کاریگەرییە دیجیتاڵییەکان، فیلمەکە کاریگەرییە پراکتیکییەکانی وەک بوونەوەری ئەنیماترۆنی و ماکیاژکردنی دەستکردی بەکارھێناوە. ئەمانە بۆ زیندووکردنەوەی کارەکتەرەکانی وەک بوونەوەری سوسکە نیوە مرۆڤ/نیوە سکاراب بەکاردەھێنران؛ بۆیە کاریگەرییە تایبەتەکانی فیلمی «مۆمیاکە»یارمەتیدەر بوون بۆ دروستکردنی فیلمێکی سەرسووڕھێنەر لە ڕووی بینراوەوە کە تا ئێستاش ھێشتا جێی خۆیەتی.[٤١]

مۆسیقا دەستکاری

 
جێری گۆڵدسمیت کە ئاوازی بۆ فیلمەکە داناوە

مۆسیقای فیلمی «مۆمیاکە» لەلایەن جێری گۆڵدسمیتەوە ئاوازی بۆ دانراوە. تێکەڵەیەک لە ستایلەکانی تێدابوو لەوانە مۆسیقای ئۆرکێسترایی و ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا، دەنگێکی ناوازە و سەرنجڕاکێشی دروست کرد کە بە تەواوی لەگەڵ شوێن و ھێڵی چیرۆکی فیلمەکەدا دەگونجێت.[٤٢] تەوەری سەرەکی "ئیمھۆتێپ"، بە ڕیتمە لێخوڕین و لێدانی تەپڵ و تارەکانی ئاوسانی، دەستبەجێ دەناسرێتەوە. بە تەواوی ئەو ھەستە سەرگەرمی و مەترسییە دەگرێتەوە کە فیلمەکەی گرتووەتەوە. تراکەکانی دیکە کە سەرنجڕاکێشن بریتین لە "ساند ڤۆڵکانۆ " کە ئامێرە نەریتییەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستی وەک عود و داربوکا لەخۆدەگرێت، ھەروەھا "کاراڤان " کە مۆسیقای ئۆرکێسترایی لەگەڵ مێلۆدییە نەریتییەکانی میسری تێکەڵ دەکات. یەکێک لە لایەنە ناوازەکانی نمرەکە بەکارھێنانی کۆڕێکە لەلایەن گۆڵدسمیتەوە، کە کوالیتییەکی ئەسیری و وەسوەسەئامێز بە چەند تراکێک دەبەخشێت.[٤٣]

ئەم نمرەیە لەلایەن ڕەخنەگرانەوە ستایشی زۆری لێکرا و پاڵێوراو بوو بۆ خەڵاتی گرامی بۆ باشترین ئەلبوومی دەنگی نمرەکان بۆ فیلمێکی جووڵاو، تەلەڤیزیۆن یان میدیای بینراوی تر؛ بۆیە مۆسیقای «مۆمیاکە» ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە دانانی تۆن و کەشوھەوای فیلمەکەدا.[٤٤] نمرەیەکی لەبیرنەکراو و ورووژێنەرە کە بە تەواوی تەواوکەری سەرگەرمی و بینینی فیلمەکەیە. جێری گۆڵدسمیت ئاوازدانەرێکی بەتوانا بوو کە پێشتر کاری لەسەر فیلمەکانی وەک «ھەسارەی مەیموونەکان»، «ستار ترێک: فیلمی جووڵاو» و «بوونەوەری بیانی» کردبوو. بۆ فیلمی «مۆمیاکە»، گۆڵدسمیت ئەرکی دروستکردنی نمرەی فیلمەکەی پێدرا کە یارمەتی گواستنەوەی بینەران بدات بۆ شوێنی نامۆ و جیھانێکی دیکەی فیلمەکە. بۆ بەدەستھێنانی ئەمە، گۆڵدسمیت مۆسیقای نەریتی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقای لەگەڵ شێوازی ئۆرکێسترایی خۆی تێکەڵ کرد.[٤٥]

کۆمەڵێک ئامێری بەرفراوانی بەکارھێناوە، لەوانە داربوکا، عود، نێی و قانون، بۆ دروستکردنی دەنگێک کە ھەم ڕەسەن و ھەم سینەمایییە. لایەنێکی سەرنجڕاکێشی نمرەکە ئەوەیە کە گۆڵدسمیت چۆن کۆڕەکە بەکاردەھێنێت.[٤٦] لە زۆرێک لە تراکەکاندا، کۆڕەکە کوالیتییەکی وەسوەسەئامێز و ئەسیری پێشکەش دەکات کە ھەستی عیرفانیی و مەترسی سەروو سروشتی فیلمەکە بەرز دەکاتەوە. جگە لە تراکە نامۆکان، چەندین پارچە مۆسیقای تێدایە کە لە سروشتدا زیاتر نەریتیین. ئەم تراکانە وەک «ھیرۆگلیفەکان» کە زیاتر لە سروشتی ئۆرکێسترایین و ھەستێکی گەورەیی ئیپیکی بە فیلمەکە دەبەخشن.

بڵاوکردنەوە دەستکاری

فیلمی مۆمیاکە لە ساڵی ١٩٩٩ بڵاوکرایەوە و بە خێرایی بوو بە سەرکەوتنێکی بازرگانی و ڕەخنەگران. فیلمەکە لە دەرھێنانی ستیفن سۆمێرز بووە و برێندان فرایزەر و ڕەیچڵ ڤایس و ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ڕۆڵی سەرەکیان تێدا گێڕاوە.[٤٧] دووبارە دروستکردنەوەیەک بوو بۆ فیلمی ساڵی ١٩٣٢ بە ھەمان ناو و بووە بەشێک لە فرەنچایزێکی گەورەتر کە بەدواداچوون و وەرچەرخان و پێشبڕکێی لەخۆگرتبوو.[٤٨] فیلمەکە لە ٧ی ئایاری ١٩٩٩ لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا نمایشکرا و لەلایەن ھەردوو ڕەخنەگران و بینەرانەوە پێشوازییەکی ئەرێنی لێکرا. تەنھا لە کۆتایی ھەفتەی یەکەمی فیلمەکەدا زیاتر لە ٤٣ ملیۆن دۆلاری بەدەستھێناوە و دواتر لە ئەمریکا زیاتر لە ١٥٥ ملیۆن دۆلار و لە سەرانسەری جیھاندا ٤١٥ ملیۆن دۆلاری بەدەستھێناوە. فیلمی "مۆمیاکە " بە سەرکەوتنێکی بۆکس ئۆفیس دادەنرا و یارمەتی دامەزراندنی برێندان فرایزەری دا وەک پیاوێکی پێشەنگ لە ھۆڵیوود. فیلمەکە بەھۆی زنجیرە ئەکشنە سەرنجڕاکێشەکانی و کاریگەرییە بینراوەکانی سەرنجڕاکێش و بەکارھێنانی نوکتە ستایشی کرا. زۆرێک لە ڕەخنەگران و بینەران تێکەڵەی سەرگەرمی و ترسناک و کۆمیدی فیلمەکەیان بەرز نرخاند، ئەمەش وای کرد کە فیلمەکە سەرنجی بینەرانی بەرفراوان ڕابکێشێت؛ بۆیە فیلمی "مۆمیاکە" سەرکەوتنێکی بازرگانی و ڕەخنەگرانە و تا ئەمڕۆش وەک فیلمێکی خۆشەویست ماوەتەوە. سەرکەوتنەکانی بووە ھۆی کۆمەڵێک بەدواداچوون و وەرچەرخانی فیلمەکان، لەوانە "مۆمیاکە دەگەڕێتەوە" (٢٠٠١)، "دووپشکی پاشا" (٢٠٠٢) و "مۆمیاکە: گۆڕی ئیمپراتۆری ئەژدیھا" (٢٠٠٨).[٤٩]

پێشوازی دەستکاری

مۆمیایەکە لەلایەن ڕەخنەگرانەوە پێداچوونەوەی جیاوازی لێکرا. لەسەر ڕاتن تۆمەیتۆز فیلمەکە خاوەنی ڕیزبەندی پەسەندکردنی ٦٠٪یە بە پشتبەستن بە ١٠١ پێداچوونەوە و تێکڕای ڕیزبەندی ٦٫٠٠/١٠.[٥٠] لەسەر مێتاکریتیک فیلمەکە نمرەی ٤٨ لە کۆی ١٠٠ بەدەستھێناوە بە پشتبەستن بە ٣٤ ڕەخنەگر، ئەمەش ئاماژەیە بۆ پێداچوونەوەی تێکەڵ یان مامناوەند.[٥١] بینەران کە لەلایەن سینەماسکۆرەوە ڕاپرسییان لەسەر کراوە، تێکڕای نمرەی "B"یان بە فیلمەکە داوە لەسەر پێوەرەکانی A+ بۆ F.[٥٢] ڕۆجەر ئیبێرت لە ڕۆژنامەی شیکاگۆ سەن تایمز پێداچوونەوەی ئەرێنی بۆ فیلمەکە کرد و نووسیویەتی «بەزەحمەت شتێک ھەیە کە بتوانم لە بەرژەوەندی ئەو فیلمەدا بڵێم، تەنھا ئەوە نەبێت کە نزیکەی ھەموو خولەکێکی فیلمەکە دڵخۆش بووم».[٥٣]

کیس فیپس لە ئەی ڤی کڵەب نووسیویەتی کە ھەوڵی فیلمەکە بۆ دروستکردنی فیلمێکی ئەکشنی گەورە و ئیلھامبەخشی ئیندیانا جۆنز ھەستی بە «ناچاری» کردووە و ئەنجامەکەی جێگەی ڕەزامەندی نەبووە.[٥٤] پێداچوونەوەکانی دیکە گلەیییان لە چیرۆکێکی زۆر پڕکراو یان توخمەکانی دووبارە-درووستکردنەوەی کراو لە فیلمە باشترەکاندا دەکرد. پێداچوونەوەکاران کە فیلمەکەیان بەراورد دەکرد بە فیلمە ئەسڵییەکەی ساڵی ١٩٣٢ ھەندێکجار لایەنگری فیلمە ئەسڵییەکە بوون لەسەر کەشوھەوا و ترس، ھەرچەندە ھەندێکی تر پێشوازییان لە گۆڕانکارییەکە کرد بۆ فیلمێکی وزەبەخشتر لە جۆری ئیندیانا جۆنز.[٤٨]

ھەندێک لە ڕەخنەگران ھەستیان بەوە کرد کە فیلمەکە کەمێک زۆر وەرگیراو و بەشێوەیەک بووە، کە زۆر پشتی بە چەشنەکانی وەک ئەکشنی سەرکێشی بەستووە.[٥٥] ھەندێک ھەستیان بەوە دەکرد کە فیلمەکە شایەنی سەرکەوتنی بازرگانییە.[٥٦] سەرەڕای ئەم ڕەخنانە، فیلمی "مۆمیاکە " سەرکەوتوو بوو لە بۆکس ئۆفیس و داھاتی زیاتر لە ١٥٥ ملیۆن دۆلاری لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و ٤١٥ ملیۆن دۆلار لە سەرانسەری جیھاندا بەدەستھێنا.[٥٧][٥٨][٥٩] فیلمەکە یارمەتی دامەزراندنی برێندان فرایزەری دا وەک پیاوێکی پێشەنگ لە ھۆلیوود و بەھۆی کاریگەرییە بینراوەکانی سەرنجڕاکێشەوە ناسرا، پاڵێوراو بوو بۆ خەڵاتی ئۆسکار بۆ باشترین کاریگەرییە بینراوەکان؛ بۆیە فیلمی "مۆمیاکە " فیلمێکی سەرکەوتوو بوو کە تا ئێستاش وەک کلاسیکێکی خۆشەویست لە ژانرەکەیدا دەمێنێتەوە. سەرکەوتنەکانی بووە ھۆی کۆمەڵێک بەدواداچوون و وەرچەرخانی فیلمەکان، ئەمەش جێگەی خۆی لە چاندی باودا چەسپاند.[٦٠]

دەستخۆشییەکان دەستکاری

خەڵات پۆل وەرگر ئەنجام Ref.
خەڵاتەکانی ئۆسکار باشترین دەنگ لیزڵ شاتز، کریس کارپێنتەر، ڕیک کلاین، و کریس موونرۆ پاڵێوراو [٦١]
خەڵاتەکانی فیلمی ئەکادیمیای بەریتانی باشترین کاریگەری بینراوی تایبەت جۆن بێرتۆن، دانێڵ جێنێتا، بێن سنۆو، و کریس کۆربۆڵد پاڵێوراو [٦٢]
خەڵاتەکانی بلۆکبەستەر ئینتەرتەیمێنت ئەکتەری دڵخواز - ئەکتەر برێندان فرەیسەر پاڵێوراو [٦٣]
خانمەکتەری دڵخواز - ئەکتەر ڕەچڵ وایز پاڵێوراو [٦٣]
ئەکتەری پاڵپشتی دڵخواز - ئەکتەر جۆن ھانا پاڵێوراو [٦٣]
خراپکاری دڵخواز ئاڕنۆڵد ڤۆسلۆ پاڵێوراو [٦٣]
خەڵاتەکانی فیلم و تەلەڤیزیۆنیی بی ئێم ئای خەڵاتی مۆسیقای فیلمی بی ئێم ئای جێری گۆڵدسمیت براوە [٦٤]
خەڵاتەکانی فیلم و تەلەڤیزیۆنیی ئێم تی ڤی باشترین زنجیرەی ئەکشن دیمەنی ئەھریمەنی خۆڵ پاڵێوراو [٦٥]
خەڵاتەکان کەیوان باشترین فیلمی فەنتازی پاڵێوراو [٦٦]
باشترین دەرھێنەر ستیفن سۆمێرز پاڵێوراو [٦٦]
باشترین نووسەر ستیفن سۆمێرز پاڵێوراو [٦٦]
باشترین ئەکتەر برێندان فرەیسەر پاڵێوراو [٦٦]
باشترین خانمەئەکتەر ڕەچڵ وابز پاڵێوراو [٦٦]
باشترین مۆسیقا جێری گۆڵدسمیت پاڵێوراو [٦٦]
باشترین دیزاین جۆن بلومفیڵد پاڵێوراو [٦٦]
باشترین مەیک ئەپ نیک دودمان و ئالین سێتن براوە [٦٦]
باشترین کاریگەرییە تایبەتەکان جۆن بێرتن، دانێڵ جێنێتە، بێن سنۆو، و کریس کۆربوڵد پاڵێوراو [٦٦]

میدیای ماڵەوە دەستکاری

فیلمی مۆمیاکە دوای ماوەیەکی کەم لە نمایشکردنی لە شانۆدا لە فۆرماتەکانی میدیای ناوخۆییدا بڵاوکرایەوە. فیلمەکە لە دەرھێنانی ستیڤن سۆمێرز بووە و برێندان فرایزەر و ڕەچەڵ وایس و ئارنۆڵد ڤۆسلۆ ڕۆڵی سەرەکی تێدا گێڕاوە.[٦٧] دووبارە دروستکردنەوەیەک بوو بۆ فیلمی ساڵی ١٩٣٢ بە ھەمان ناو و بووە بەشێک لە فرەنچایزێکی گەورەتر کە بەدواداچوون و وەرچەرخان و پێشبڕکێی لەخۆگرتبوو. فیلمەکە سەرەتا لە ساڵی ١٩٩٩ بە شێوەی ڤی ئێچ ئێس و دیڤیدی بڵاوکرایەوە، چاپی دی ڤی دی کوالیتی بەرزتر لە ساڵی ٢٠٠١ بڵاوکرایەوە، چاپی دیڤیدی تایبەتمەندی بۆنوسەکانی وەک فیلمی دیکۆمێنتاری پشت پەردە و دیمەنە سڕاوەکان و شرۆڤەی دەرھێنەر و کاستەکانی لەخۆگرتبوو.[٦٨] [٦٩] [٧٠][٧١] لە ساڵی ٢٠٠٨ فیلمەکە لەسەر دیسکی بلوڕەی بڵاوکرایەوە، کە ئەزموونێکی بینینی ڕوونی بەرز و باشترکردنی کوالێتی دەنگی بۆ بینەران دابینکرد.[٧٢]

ھەروەھا ئەم چاپە تایبەتمەندییە بۆنوسەکانی چاپی دیڤیدی لەخۆگرتبوو، ھەروەھا ناوەڕۆکی نوێی بۆنوسەکانی وەک کۆپییەکی دیجیتاڵی فیلمەکە و یارییەکی کارلێککارانە لەسەر تەوەرەی مۆمیا. «مۆمیاکە» لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا بە فۆرماتە جیاوازەکانی ڤیدیۆی ماڵەوە بڵاوکراوەتەوە، وەک دابەزاندنی دیجیتاڵی، و خزمەتگوزارییەکانی ستریمینگ.[٧٣] تا ئێستاش وەک فیلمێکی بەناوبانگی ھەوادارانی دەمێنێتەوە و بە شێوەیەکی بەرفراوان لە ڤیدیۆی ماڵەوە بەردەستە بۆ ئەوەی بینەران چێژیان لێ وەربگرن؛ بۆیە بڵاوکراوەکانی میدیای ناوخۆیی فیلمی «مۆمیاکە» بژاردەی ئەزموونکردنی فیلمەکەیان لە ئاسوودەیی ماڵەکانی خۆیاندا بۆ بینەران دابینکردووە و تایبەتمەندی بۆنوسی زیادکراویان لەخۆگرتووە کە دیمەنێکی ناوەوەی دروستکردنی فیلمەکە دەدات.[٧٤]

داھاتوو دەستکاری

سەرکەوتنی فیلمەکە بووە ھۆی وەرگێڕانی چەندین جار لە فۆرمەکانی میدیای جیاوازدا، لەوانە: دوو بەدواداچوون: «مۆمیاکە دەگەڕێتەوە» (٢٠٠١) و «مۆمیاکە: گۆڕی ئیمپراتۆری ئەژدیھا» (٢٠٠٨).[٧٥] ئەم فیلمانە دوای سەرگەرمییەکانی ڕیک ئۆکۆنێل و خێزانەکەی بوون کە بەردەوامن لە ڕووبەڕووبوونەوەی ھەڕەشەی سەروو سروشتی. زنجیرە ئەنیمەیشنێک: «مۆمیاکە: زنجیرەی کۆمپیوتەریی» (٢٠٠١–٢٠٠٣) فیلمێکی کارتۆنی وەرگیراو بوو لە فیلمەکەی ساڵی ١٩٩٩، دوای سەرگەرمییەکانی ڕیک ئۆکۆنێل و خێزانەکەی کاتێک شەڕی ھێزە سەروو سروشتییەکان دەکەن.[٧٦][٧٧] دواتر کایەی ڤیدیۆیی: چەندین یاری ڤیدیۆیی بە پشتبەستن بە فرەنچایزی فیلمەکە بڵاوکرانەوە، لەوانە فیلمی گەرانەوەی مۆمیاکە و مۆمیاکە: گۆڕی ئیمپراتۆری ئەژدیھا.[٧٨] پاشان کتێب: چەندین کتێب بە پشتبەستن بە فیلمەکە چاپکراون، لەوانە ڕۆمانسازیی فیلمەکان، ھەروەھا ڕۆمانی ڕەسەن و کتێبی کۆمیک؛ بۆیە فرەنچایزی «مۆمیاکە» بووەتە کلاسیکێکی خۆشەویست لە چەشنەکانی ترسناک و ئەکشن سەرکێشی، بە کارەکتەرە ئایکۆنییەکانی و سەرگەرمییە ورووژێنەرەکانی پڕ لە ئەکشن کە بۆ دەیان ساڵە بینەرانیان سەرسام کردووە.[٧٩][٨٠][٨١]

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ McNary, Dave (January 20, 2014). "'The Mummy,' 'Dazed and Confused' Producer James Jacks Dies in Los Angeles". Variety. Variety Media, LLC. Retrieved December 10, 2020.
  2. ^ "Release". BFI Film & Television Database. London: British Film Institute. Archived from the original on January 3, 2014. Retrieved May 8, 2013. ٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  3. ^ "The Mummy (1999)". The Numbers. Retrieved July 5, 2020.
  4. ^ Hunter, David (May 3, 1999). "'The Mummy': THR's 1999 Review". The Hollywood Reporter. Retrieved July 21, 2021.
  5. ^ "The Mummy That Wasn't". Cinescape. May 3, 1999.
  6. ^ Hobson, Louis B (May 1, 1999). "Universal rolls out new, improved Mummy". Calgary Sun.
  7. ^ ئ ا ب Slotek, Jim (May 2, 1999). "Unwrapping The Mummy". Toronto Sun.
  8. ^ Resorts World Sentosa (December 26, 2008). "Premier Rides tapped to build Mummy ride for Universal Singapore". CoasterBuzz. Retrieved November 18, 2012.
  9. ^ ئ ا Fordham, Joe (June 1999). "The Mummy, Resurrected". Cinefantastique. 31 (6): 22–31. ISSN 0145-6032.
  10. ^ Chase, Donald (May 3, 1999). "What Have They Unearthed?". Los Angeles Times. Retrieved September 4, 2019.
  11. ^ Snead, Elizabeth (May 7, 1999). "Updating A Well-Preserved Villain". USA Today.
  12. ^ Bonin, Liane (May 7, 1999). "That's a Wrap". Entertainment Weekly. Archived from the original on December 20, 2008. Retrieved April 1, 2008.
  13. ^ Argent, Daniel (1999). "Unwrapping The Mummy: An Interview with Stephen Sommers". Creative Screenwriting.
  14. ^ Staff (May 14, 1999). "Show Me The Mummy". Entertainment Weekly. Archived from the original on December 20, 2008. Retrieved April 1, 2008.
  15. ^ Braund, Simon (July 1999). "Equally Cursed and Blessed". Empire.
  16. ^ Doran, Sarah (November 23, 2016). "Did Howard Carter and Evelyn Carnarvon have a romantic relationship?". Radio Times. Immediate Media Company. Retrieved March 14, 2019.
  17. ^ Jones, Alison (June 26, 1999). "Great Excavations". The Birmingham Post.
  18. ^ Roger Ebert (2003). Roger Ebert's Movie Yearbook 2004. Andrews McMeel Publishing. p. 451. ISBN 978-0-7407-3834-0. Retrieved March 11, 2010. vosloo mummy.
  19. ^ Newman, Kim (June 1, 1999). "Sight and Sound: The Mummy". British Film Institute. Archived from the original on April 10, 2008. Retrieved April 4, 2008. ١٧ی ئایاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  20. ^ Wloszczyna, Susan (May 7, 1999). "Effects New Curse of The Mummy". USA Today.
  21. ^ Portman, Jamie (May 5, 1999). "Mummy Unearths Horror, Humour". Ottawa Citizen.
  22. ^ Stefansky, Emma (May 7, 2019). "'The Mummy' Is the Only Perfect Movie". Thrillist. Retrieved May 11, 2019.
  23. ^ Capel, Chloé (2013). "Jebel Mudawwar: une montagne fortifiée au Sahara. Site étatique ou site communautaire ?". In Bourrouilh, Antoine; Pierre-Emmanuel, Paris; Haidar Vela, Nairusz (eds.). Appréhension et qualification des espaces au sein du site archéologique. Archéo.doct (بە فەڕەنسی). Paris: Sorbonne. pp. 101–122. ISBN 979-1-03-510009-4.
  24. ^ Grebey, James (May 7, 2019). "5 Reasons The Mummy Became the Indiana Jones for a New Generation". Rotten Tomatoes. Fandango Media. Retrieved September 1, 2019.
  25. ^ "Behind the Scenes". The Mummy Official Site. Universal Studios. 1999. Archived from the original on June 2, 2007. Retrieved May 24, 2007.
  26. ^ "The Mummy (1999)". Kent Film Office. Archived from the original on October 14, 2013.
  27. ^ Slotek, Jim (May 9, 1999). "Mummy Unwraps a New Fraser "Cartoon" Character". Toronto Sun.
  28. ^ ئ ا Magid, Ron (August 1999). "Visual Effects Review; Raging Rags and Bones". American Cinematographer. pp. 60–64. ISSN 0002-7928.
  29. ^ Santilli, Morgana (June 19, 2019). "How The Mummy changed action movies and nobody noticed". Looper.com (بە ئینگلیزی). Retrieved December 9, 2019.
  30. ^ Trussell, Jacob (2022-10-31). "Brendan Fraser is So Much More Than An Indiana Jones Clone in 'The Mummy'". Film School Rejects (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-05-05.
  31. ^ "60 Essential Adventure Movies" (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-05-05.
  32. ^ Mancuso, Vinnie (May 9, 2019). "20 Years After 'The Mummy', There Still Hasn't Been an Action Hero Like Brendan Fraser". Collider. Retrieved May 11, 2019.
  33. ^ Donaldson, Kayleigh (May 8, 2019). "Brendan Fraser in The Mummy: The hottest action hero of the '90s". Syfy Wire. Retrieved May 11, 2019. ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  34. ^ "Sorry, Tom Cruise: 1999's 'The Mummy' Is the Best Action Film of All Time". Complex (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-05-05.
  35. ^ "Why 'The Mummy' is still an endlessly rewatchable summer movie". SYFY Official Site (بە ئینگلیزی). 2022-05-10. Retrieved 2023-05-05.
  36. ^ Santilli, Morgana (2019-06-19). "How The Mummy Changed Action Movies And Nobody Noticed". Looper (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-05-05.
  37. ^ Shay, Estelle (April 1999). "Thoroughly Modern Mummy". Cinefex. 1 (77): 100–119. ISSN 0198-1056.
  38. ^ Collis, Clark (August 13, 2019). "Snakes, sandstorms, and strangulation: The making of 1999's The Mummy". Entertainment Weekly. Archived from the original on August 24, 2019. Retrieved July 10, 2021.
  39. ^ Raftery, Brian (2020). Best. Movie. Year. Ever. : How 1999 Blew Up the Big Screen. Simon and Schuster. ISBN 978-1-5011-7539-8.
  40. ^ Teng, Rick (May 1999). "The Art of 'The Mummy'". Starlog. 1 (262): 33–38. ISSN 0191-4626.
  41. ^ Counts, Kyle (June 1999). "Sarcophagus Rising". Starlog. 1 (263): 52–56. ISSN 0191-4626.
  42. ^ Bond, Jeff (2018). The Mummy Original Motion Picture Soundtrack (liner notes). Intrada Records. ISC402.
  43. ^ "The Mummy (Jerry Goldsmith) Soundtrack Review". ScoreReviews. Archived from the original on February 15, 2008. Retrieved January 1, 2008. ١٥ی شوباتی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  44. ^ "The Mummy [1999] [Original Motion Picture Soundtrack]". AllMusic. Retrieved February 12, 2008.
  45. ^ Coleman, Christopher (2000). "The Mummy by Jerry Goldsmith". TrackSounds. Archived from the original on May 22, 2008. Retrieved February 21, 2008.
  46. ^ "The Mummy: Editorial Review". FilmTracks. Archived from the original on February 28, 2008. Retrieved February 21, 2008.
  47. ^ "Variety's Summer Cup: Milestones". Daily Variety. September 8, 1999. p. A1.
  48. ^ ئ ا Welkos, Robert W. (May 11, 1999). "'Mummy' Brings Sunshine to Universal". Los Angeles Times. Archived from the original on December 22, 2014. Retrieved December 9, 2014.
  49. ^ "Variety's Summer Cup: Milestones". Daily Variety. September 8, 1999. p. A1.
  50. ^ "The Mummy (1999)". Rotten Tomatoes. Fandango Media. Retrieved February 2, 2023.
  51. ^ "The Mummy (1999) Reviews". Metacritic. CBS Interactive. Retrieved September 1, 2019.
  52. ^ "CinemaScore". cinemascore.com. Retrieved March 14, 2019.
  53. ^ Haflidason, Almar (May 4, 2001). "The Mummy (1999)". BBC. Retrieved July 21, 2021.
  54. ^ Ebert, Roger (May 7, 1999). "The Mummy Movie Review & Film Summary (1999)". RogerEbert.com. Retrieved September 1, 2019.
  55. ^ Larsen, Ernest (July 2000). "The Mummy: traffic in mummies". Jump Cut (43): 12–15, 128. Archived from the original on December 18, 2008. Retrieved April 9, 2008.
  56. ^ Graham, Bob (May 7, 1999). "'Mummy' -- It's Alive / Fraser unwraps the laughs in comic remake of horror classic". San Francisco Chronicle. Retrieved September 1, 2019.
  57. ^ Gleiberman, Owen (May 7, 1999). "The Mummy". Entertainment Weekly. Archived from the original on December 20, 2008. Retrieved December 19, 2006.
  58. ^ Holden, Stephen (May 7, 1999). "Sarcophagus, Be Gone: Night of the Living Undead". The New York Times. Retrieved January 27, 2021.
  59. ^ Turan, Kenneth (May 7, 1999). "Modern 'Mummy' Has Its Boyish Features". Los Angeles Times. Retrieved July 21, 2021.
  60. ^ Phipps, Keith (May 7, 1999). "The Mummy". The A.V. Club. Retrieved July 21, 2021.
  61. ^ "Nominees & Winners for the 72nd Academy Awards". Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Retrieved March 23, 2022.
  62. ^ "BAFTA Awards Search | The Mummy". British Academy Film Awards. Retrieved March 23, 2022.
  63. ^ ئ ا ب پ "Nominees Announced for 'Sixth Annual Blockbuster Entertainment Awards(R)' To Air in June on FOX" (Press release). Blockbuster. February 8, 2000. Archived from the original on January 12, 2014. Retrieved November 9, 2018 – via PR Newswire.
  64. ^ "BMI Honors Top Film and TV Composers". BMI Film & TV Awards. May 15, 2000. Retrieved March 23, 2022.
  65. ^ "MTV Movie Awards: 2000 Awards". IMDb. Retrieved August 14, 2022.
  66. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ "Saturn Awards: 2000 Awards". IMDb. Retrieved August 14, 2022.
  67. ^ Fitzpatrick, Eileen (September 11, 1999). "The Mummy". Billboard. Vol. 111, no. 37. p. 49.
  68. ^ "The Mummy". IGN. January 5, 2001. Retrieved July 12, 2020.
  69. ^ "The Mummy (Game Boy Advance)". Metacritic. CBS Interactive. Retrieved December 6, 2020.
  70. ^ "The Mummy (GBC)". GameSpot. Archived from the original on December 9, 2008. Retrieved February 21, 2008.
  71. ^ Douglass, Todd (July 15, 2008). "The Mummy (1999)". DVD Talk. Retrieved July 21, 2021.
  72. ^ Fitzpatrick, Eileen (December 25, 1999). "'Mummy' shoots Universal's sales over $1 bil. ; retailers win with sight and sound". Billboard. Vol. 111/112, no. 52/1. p. 63.
  73. ^ IGN Staff (کانوونی دووەم 9, 2001). "The Mummy: Ultimate Edition". IGN. Archived from the original on November 18, 2022. Retrieved April 22, 2023.
  74. ^ "The Mummy 4K Blu-ray (4K Ultra HD + Blu-ray)".
  75. ^ Travers, Peter (May 9, 2001). "The Mummy Returns". Rolling Stone. Archived from the original on December 3, 2007. Retrieved April 1, 2008.
  76. ^ Kroll, Justin; Snieder, Jeff (April 4, 2012). "U sets 'Mummy' reboot with Spaihts". Variety. Penske Media Corporation. Archived from the original on April 7, 2012. Retrieved March 14, 2019.
  77. ^ Holden, Stephen (April 19, 2002). "Film Review; In a Prequel to the 'Mummy' Series, a Mountain of Muscle Makes a Parody". The New York Times. p. E20. Retrieved December 7, 2020.
  78. ^ Trumbore, Dave (July 25, 2020). "'The Mummy' Animated Series Exists, But Should It?". Collider. Retrieved December 7, 2020.
  79. ^ Kroll, Justin (January 21, 2016). "Tom Cruise's 'The Mummy' Gets New Release Date". Variety. Archived from the original on January 22, 2016. Retrieved January 22, 2016.
  80. ^ Garrett, Diane; Fleming, Michael (April 11, 2007). "Fraser returns for 'Mummy 3'". Variety. Archived from the original on April 15, 2007. Retrieved April 12, 2007.
  81. ^ Fleming, Michael (May 13, 2007). "Bello replaces Weisz in 'Mummy'". Variety. Penske Media Corporation. Archived from the original on May 16, 2007. Retrieved May 13, 2007.

بەستەرە دەرەکییەکان دەستکاری

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=مۆمیاکە_(فیلمی_١٩٩٩)&oldid=1199815»