مەغریب
مەغریب، بە فەرمی شانشینی مەغریب (بە عەرەبی: المملکة المغربیة) وڵاتێکە لە کیشوەری ئەفریقا. پایتەختی ئەم وڵاتە شاری ڕەباتە.
| Kingdom of Morocco المملكة المغربية (عەرەبی) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| دروشم: الله، الوطن، الملك Allāh, al-Waṭan, al-Malik "God, Homeland, King" |
||||||
| سروود: النشيد الوطني المغربي "Cherifian Anthem" |
||||||
.svg) |
||||||
| پایتەخت | ڕەبات 34°02′N 6°51′W / 34.033°N 6.850°W | |||||
| گەورەترین شار | کازابلانکا | |||||
| زمانە فەرمییەکان | عەرەبی | |||||
| گرووپە ڕەگەزییەکان | 99.1% عەرەب 0.7% ئەوانی تر 0.2% یەھوود [١] |
|||||
| دەوڵەت | دەولەتا ئونیتەر، دەمۆکراسیا نوونەری، پادیشاهیا دەستووری | |||||
| - | پادشا | محەممەد شەشەم | ||||
| - | سەرۆک وەزیران | عز الدين العثماني | ||||
| پاشایەتی | ||||||
| ڕووبەر | ||||||
| - | سەرجەم | ٧١٦،٥٥٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە ١٧٢،٤٨٧ مایلی چوارگۆشە |
||||
| - | ئاو (%) | 250 km² (0,056%) | ||||
| ژمارەی دانیشتوان | ||||||
| - | بەراوردی 2021 | 37،208،000 | ||||
| - | سەرژمێریی 2004 | 29،680،069 | ||||
| - | چڕی | 71.6 کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (122nd) ١٨٥٫٥کەس لە مایلی چوارگۆشە |
||||
| GDP (PPP) | بەراوردی 2011 | |||||
| - | سەرجەم | $163.181 billion[٢] | ||||
| - | سەرانە | $5,069.783[٢] | ||||
| GDP (nominal) | بەراوردی 2011 | |||||
| - | سەرجەم | $101.767 billion[٢] | ||||
| - | سەرانە | $3,161.728[٢] | ||||
| HDI (2010) |  0.567 (medium) (١١٤th) |
|||||
| دراو | Moroccan dirham (MAD) |
|||||
| ناوچەی کاتی | WET (UTC+0) | |||||
| - | ھاوین (DST) | WEST (UTC+1) | ||||
| لای لێخوڕین | right | |||||
| پاوانی ئینتەرنێت | .ma | |||||
| کۆدی تەلەفۆن | +212 | |||||
ئاییندەستکاری
ناوناندەستکاری
لە سەدەی یەکەمی پێش زایین، بەربەرەکان شانشینێکیان لە کەناراوەکانی دەریای ناوەڕاست دامەزراند، کە بە شانشینی مۆریس ناسرابوو، لە پێوەندی لەگەڵ وشەی ماورۆس ( بە یۆنانی : Μαύρος)، کە بە واتای ڕەش دێت. ئەم شانشیینە ساڵی ٤٠ دابەش بوو بەسەر تانجەری مۆریتانیا لە باکووری مەغریب و مۆریتانیای قەیسەری لە باکووری جەزائیر، [٤] ئێستا ئەم ناوە بۆ کۆماری ئیسلامی مۆریتانیا بەکاردەھێنرێت. [٥]
دواتر ئەم وڵاتە بە عەرەبی بە مەغریبی ئەقسا ناونرا [٦] چونکە خەڵکی جیهانی کۆن پێیان وابوو خۆر لە ژاپۆنەوە هەڵدێت ( بە زمانی چینی نیهۆن: شوێنی خۆرهەڵاتن ) [٧] و لە شانشینی مەغریب ئاوا دەبێت ( بە عەرەبی بەناوی المغریب واتە: شوێنی خۆرئاوابوون ). [٨] لە کاتێکدا وڵاتەکە ناوەکەی بە زمانە ئەورووپییەکان لە وشەی لاتینی Morroch ( بە لاتینی : Morroch) وەرگرتووە، کە وەرگێڕانی ناوی Marrakesh. [٩]
ھەندێک جار بە ناوێکی پەیوەست بە پایتەختەکەیەوە ئاماژە بە وڵاتەکە دەکرا: وەک “ تەنجەری مۆریتانیا ”، کە پایتەختەکەی تەنجەر بووە, هەروەها “شانشینی مەراکش” و “شانشینی فەز” لە پەیوەندی لەگەڵ پایتەختە ناسراوەکانی ئەو کاتەدا, و پەیماننامە و بەیاننامە نێودەوڵەتییەکان لەلایەن سوڵتانەکانی مەغریبەوە واژۆ دەکران، ھەندێکجار بە ناوی سوڵتانی مەراکش و ھەندێکجاریش بە ناوی سوڵتانی فەز.
هاوتەریب لەگەڵ ئەوەدا و بۆ ئاماژەدان بە ناوچەی مەغریب بە گشتی، مێژوونووسانی عەرەب لە سەدەکانی ناوەڕاستدا دەستەواژەی “ وڵاتانی مەغریب ”یان بەکارهێناوە [٦] لە کاتێکدا ئەوروپییەکان دەستەواژەی “ کەناری بەربەری ”یان بەکارهێناوە [١٠] [١١] بۆ ئاماژەدان بە سێ ناوچە: مەغریبی خوارەوە ( ئیفریقییە یان تونسی ئێستا)، مەغریب ئەلئەوسەت ( جەزائیری ئێستا)، و مەغریب ئەقسا (شانشینی مەغریبی ئێستایە).
مێژوودەستکاری
زۆرێک لە پاشماوەی مرۆڤ لە ساڵی ١٩٩١ لە چیای ئیگود دۆزرایەوە، و دوای ئەوەی مێژووەکەیان بە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای مۆدێرن لە ساڵی ٢٠١٧ دۆزرایەوە، کە تەمەنیان بە لانیکەم ٣٠٠ هەزار ساڵە، ئەمەش وایکردووە کە کۆنترین شوێنەواری دۆزراوی هۆمۆ ساپیێنس بن لە جیھاندا. [١٢]
پێش مێژوودەستکاری
مەغریب لە سەردەمی پێش مێژوودا ( ئەو سەردەمەی پێش داهێنانی نووسین ) یەک لە دوای یەکبوونی چەند شارستانیەتێکی زانیبوو ، کە بەم شێوەیەن: شارستانیەتی ئەچێولی ( ٧٠٠ هەزار ساڵ پێش زایین)، شارستانیەتی مۆستێری ( ١٢٠ هەزار ساڵ پێش زایین)، شارستانیەتی ئاتێریا ( ٤٠ هەزار ساڵ پێش زایین)، شارستانیەتی ئێبەرمۆری (٢١ هەزار ساڵ پێش زایین). [١٣]
لە سەردەمی بەردی ناوەڕاستدا لە نێوان ساڵانی ٢٠ هەزار بۆ ٥ هەزار پێش زایین ، جوگرافیای مەغریب زیاتر لە ساڤانا دەچوو نەک سروشتی وشکی ئەمڕۆ. [١٤] لە کاتێکدا زۆر شت لەبارەی نیشینگەکان لە مەغریب لەو ماوەیەدا نازانرێت، هەڵکۆڵینەکان لە شوێنەکانی دیکەی مەغریب ئاماژەن بۆ زۆری دارستانەکان ، کە گونجاون بۆ ڕاوچییەکان و کۆکەرەوەکانی بەرووبووم لە سەردەمی بەردی ناوەڕاست ، وەک کولتوری قیبتییەکان . [١٥]
لە سەردەمی بەردینی نوێدا له ساڤانا نیشتەجێ بوو و کولتوری ڕاوچی و شوانەکان گەشەی کرد تا ناوچەکە لە ساڵی ٥٠٠٠ پێش زایین لە ئەنجامی گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا دەستی بە وشکبوونەوە کرد. ناوچە کەنارییەکانی مەغریب لە سەردەمی بەردینی نوێدا بەشداربوون لە دروستکردنی گۆزە ، کە لەو کاتەدا لە سەرانسەری دەریای ناوەڕاستدا باو بوو. ھەڵکۆڵینە شوێنەوارییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ماڵیکردنی مانگا و کشتوکاڵ و ھەروەھا دروێنەکردن لەم ماوەیەدا دەستیپێکردووە. [١٦] [١٧]
سەرچاوەکاندەستکاری
- ^ "Ethnic groups". World Factbook. Central Intelligence Agency. Retrieved 2009-10-03. ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ ئ ا ب پ "Morocco". International Monetary Fund. Retrieved 2011-05-06.
- ^ نەسیری, موژگان (2016). جوگرافیا. تاران: ئەنجامی کتێب. ISBN 978-964-415-206-1.
- ^ Richard J.A. Talberts, Barrington Atlas of the Greek and Roman World - p. 457
- ^ انظر ويكي مصدر: دستور موريتانيا
- ^ ئ ا Morocco in the Sixteenth Century. Longman. 1981. p. 18.
- ^ Nussbaum, Louis Frédéric et al. (2005).
- ^ "موضع غروب الشمس.
- ^ "Regions of Morocco". Retrieved 2007-09-07.
- ^ "'The general belief of the world': Barbary as genre and discourse in Mediterranean history". European Review of History: Revue européenne d'histoire. 19 (1). 2012. doi:10.1080/13507486.2012.643607.
- ^ "Die „Seeräuberei der Barbareskenstaaten" im Lichte des europäischen und islamischen Völkerrechts". Verfassung und Recht in Übersee / Law and Politics in Africa, Asia and Latin America. 39 (1). 2006. JSTOR 43239304.
- ^ Ghosh, Pallab (7 June 2017). "'First of our kind' found in Morocco".
- ^ موقع الحكومة المغربية
- ^ 1984 D. Lubell.
- ^ D. Rubella, Environmentalism and Pi Paleolithic economies in the Maghreb (c. 20,000 to 5000 B.P.), in, J.D. Clark & S.A. Brandt (eds.
- ^ تاريخ المغرب تحيين وتركيب - محمد القبلي (بە عەرەبی). Archived from the original on 9 يناير 2020.
{{cite book}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ^ Texier, Jean-Pierre (1989-01-01). "Découverte d'Acheuléen ancien dans la carrière Thomas I à Casablanca et problème de l'ancienneté de la présence humaine au Maroc". Comptes Rendus de l Académie des Sciences - Series II. 308.
{{cite journal}}: Missing|author1=(help)
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە مەغریب تێدایە. |