ئەفریقا

دووەم گەورەترین کیشوەری جیھان لە ڕووی ڕووبەر و ژمارەی دانیشتووان

ئەفریقا، لە دوای ئاسیاوە لە ڕووی گەورەیی و ئاپۆرەوە دووھەمین کیشوەری جیھانە. ئەگەر دوورگە دراوسێیەکانیشی ھەژمار بکەین بە نزیکەی ٣٠٫٢ ملیۆن کیلۆمەتر چوارگۆشە، ٦٪ی گشت ڕووبەری زەوین و٢٣٪ی گشت ڕووبەری وشکایییەکانی داپۆشیوە.[١]

کیشوەری ئەفریقا

کیشوەری ئەفریقا لە یەک ڕوانگەدا ژمارەی دەوڵەتەکان: ٥١ دەوڵەتی سەربەخۆ

ڕووبەر: ٣٠٬٣٧٠٬٠٠٠ کم٢

ژمارەی دانیشتووان: بەپێی دووەم سەرژمێری ساڵی ٢٠١٦ نزیکەی ١٬٢٢٥٬٠٨٠٬٥١٠ کەسە

چڕی دانیشتووان: ٣٦٫٤/کم٢

بەرزترین لووتکە: کلیمانگارۆ لە تانزانیا (٥٨٩٥ م)

درێژترین ڕووبار: ڕووباری نیل (٦٦٩٥ کم)

گەورەترین وڵاتی لە ڕووبەردا: سوودان (٨١٣٬٥٠٥٬٢ کم٢)

گەورەترین وڵاتی لە دانیشتوواندا: نێجیریا(١٣٠)ملیون

گەورەترین شار: قاھیرە (١٢ ملیۆن کەس)

گەورەترین وڵاتی لە ناردنی نەوتدا: لیبیا

گرنگترین بەرھەمە کشتوکاڵییەکان: گەنم، گەنمەشامی، زەیتون، ترێ، قامیشی شەکر، خورما، ترشەمەنییەکان، پاقلەی سوودانی، مۆز، لۆکە و لاستیک.

سەروەتە کانزایی و کانییەکان: بەترۆل، خەڵوز، ئاسن، مس، ئاڵتوون، ئەڵماس، فۆسفات، کۆباڵت، کڕۆم و تەنەکە.

ھەرێمی ئاو و ھەوا:

  1. ھەرێمی کەمەرەیی
  2. ھەرێمی خولگەیی
  3. ھەرێمی بیابانی گەرم
  4. ھەرێمی دەریای ناوەڕاست
  5. ھەرێمی ئاووھەوای دەریای شێدار
  6. ھەرێمی ئەسیوبی (حەبەشە)

وڵاتەکان

دەستکاری
وڵات
(کم٢)
دانیشتوان ساڵ چڕی
(لە ھەر کم٢)
پایتەخت
باکووری ئەفریقا
  جەزائیر ٢٬٣٨١٬٧٤٠ ٣٤٬١٧٨٬١٨٨ ٢٠٠٩ ١٤ جەزائیر
  Canary Islands (Spain) ٧٬٤٩٢ ٢٬١١٨٬٥١٩ ٢٠١٠ ٢٢٦ Las Palmas de Gran Canaria,
Santa Cruz de Tenerife
  Ceuta (Spain) ٢٠ ٧١٬٥٠٥ ٢٠٠١ ٣٬٥٧٥
  میسر ١٬٠٠١٬٤٥٠ ٨٢٬٨٦٨٬٠٠٠ ٢٠١٢ ٨٣ قاھیرە
  لیبیا ١٬٧٥٩٬٥٤٠ ٦٬٣١٠٬٤٣٤ ٢٠٠٩ ٤ تەرابلوس
  Madeira (Portugal) ٧٩٧ ٢٤٥٬٠٠٠ ٢٠٠١ ٣٠٧ Funchal
  Melilla (Spain) ١٢ ٦٦٬٤١١ ٢٠٠١ ٥٬٥٣٤
  مەغریب ٤٤٦٬٥٥٠ ٣٤٬٨٥٩٬٣٦٤ ٢٠٠٩ ٧٨ ڕەبات
  سوودان ١٬٨٦١٬٤٨٤ ٣٠٬٨٩٤٬٠٠٠ ٢٠٠٨ ١٧ Khartoum
  توونس ١٦٣٬٦١٠ ١٠٬٤٨٦٬٣٣٩ ٢٠٠٩ ٦٤ توونس
  Western Sahara ٢٦٦٬٠٠٠ ٤٠٥٬٢١٠ ٢٠٠٩ ٢ El Aaiún
Horn of Africa
  جیبووتی ٢٣٬٠٠٠ ٩٤٢٬٣٣٣ ٢٠١٦ ٢٢ Djibouti
  ئێریتریا ١٢١٬٣٢٠ ٥٬٦٤٧٬١٦٨ ٢٠١٦ ٤٧ Asmara
  ئیتیۆپیا ١٬١٢٧٬١٢٧ ١٠٢٬٤٠٣٬١٩٦ ٢٠١٦ ٧٥ Addis Ababa
  سۆماڵیا ٦٣٧٬٦٥٧ ١٤٬٣١٧٬٩٩٦ ٢٠١٧ ١٥ Mogadishu
ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا
  بوروندی ٢٧٬٨٣٠ ٨٬٩٨٨٬٠٩١ ٢٠٠٩ ٣٢٣ Bujumbura
  دوورگەکانی قەمەر ٢٬١٧٠ ٧٥٢٬٤٣٨ ٢٠٠٩ ٣٤٧ Moroni
  کینیا ٥٨٢٬٦٥٠ ٣٩٬٠٠٢٬٧٧٢ ٢٠٠٩ ٦٦ Nairobi
  ماداگاسکار ٥٨٧٬٠٤٠ ٢٠٬٦٥٣٬٥٥٦ ٢٠٠٩ ٣٥ Antananarivo
  مالاوی ١١٨٬٤٨٠ ١٤٬٢٦٨٬٧١١ ٢٠٠٩ ١٢٠ Lilongwe
  مۆریس ٢٬٠٤٠ ١٬٢٨٤٬٢٦٤ ٢٠٠٩ ٦٣٠ Port Louis
  Mayotte (France) ٣٧٤ ٢٢٣٬٧٦٥ ٢٠٠٩ ٤٩٠ Mamoudzou
  مۆزامبیک ٨٠١٬٥٩٠ ٢١٬٦٦٩٬٢٧٨ ٢٠٠٩ ٢٧ Maputo
  Réunion (France) ٢٬٥١٢ ٧٤٣٬٩٨١ ٢٠٠٢ ٢٩٦ Saint-Denis
  ڕواندا ٢٦٬٣٣٨ ١٠٬٤٧٣٬٢٨٢ ٢٠٠٩ ٣٩٨ Kigali
  سیشێل ٤٥٥ ٨٧٬٤٧٦ ٢٠٠٩ ١٩٢ Victoria
  سوودانی باشوور ٦١٩٬٧٤٥ ٨٬٢٦٠٬٤٩٠ ٢٠٠٨ ١٣ Juba
  تانزانیا ٩٤٥٬٠٨٧ ٤٤٬٩٢٩٬٠٠٢ ٢٠٠٩ ٤٣ Dodoma
  ئووگاندا ٢٣٦٬٠٤٠ ٣٢٬٣٦٩٬٥٥٨ ٢٠٠٩ ١٣٧ Kampala
  زامبیا ٧٥٢٬٦١٤ ١١٬٨٦٢٬٧٤٠ ٢٠٠٩ ١٦ Lusaka
  زیمبابوی ٣٩٠٬٥٨٠ ١١٬٣٩٢٬٦٢٩ ٢٠٠٩ ٢٩ Harare
ئەفریقای ناوەند
  ئەنگۆلا ١٬٢٤٦٬٧٠٠ ١٢٬٧٩٩٬٢٩٣ ٢٠٠٩ ١٠ Luanda
  کامیروون ٤٧٥٬٤٤٠ ١٨٬٨٧٩٬٣٠١ ٢٠٠٩ ٤٠ Yaoundé
  کۆماری ئەفریقای ناوەندی ٦٢٢٬٩٨٤ ٤٬٥١١٬٤٨٨ ٢٠٠٩ ٧ Bangui
  چاد ١٬٢٨٤٬٠٠٠ ١٠٬٣٢٩٬٢٠٨ ٢٠٠٩ ٨ N'Djamena
  کۆماری کۆنگۆ ٣٤٢٬٠٠٠ ٤٬٠١٢٬٨٠٩ ٢٠٠٩ ١٢ Brazzaville
  کۆماری دیموکراتیی کۆنگۆ ٢٬٣٤٥٬٤١٠ ٦٩٬٥٧٥٬٠٠٠ ٢٠١٢ ٣٠ Kinshasa
  گینێی ئیستوایی ٢٨٬٠٥١ ٦٣٣٬٤٤١ ٢٠٠٩ ٢٣ Malabo
  گابۆن ٢٦٧٬٦٦٧ ١٬٥١٤٬٩٩٣ ٢٠٠٩ ٦ Libreville
  ساوتۆمێ و پرینسیپی ١٬٠٠١ ٢١٢٬٦٧٩ ٢٠٠٩ ٢١٢ São Tomé
باشووری ئەفریقا
  بۆتسوانا ٦٠٠٬٣٧٠ ١٬٩٩٠٬٨٧٦ ٢٠٠٩ ٣ Gaborone
  لیسۆتۆ ٣٠٬٣٥٥ ٢٬١٣٠٬٨١٩ ٢٠٠٩ ٧٠ Maseru
  نامیبیا ٨٢٥٬٤١٨ ٢٬١٠٨٬٦٦٥ ٢٠٠٩ ٣ Windhoek
  ئەفریقای باشوور ١٬٢١٩٬٩١٢ ٥١٬٧٧٠٬٥٦٠ ٢٠١١ ٤٢ Bloemfontein, Cape Town, Pretoria
  ئێسواتینی ١٧٬٣٦٣ ١٬١٢٣٬٩١٣ ٢٠٠٩ ٦٥ Mbabane
ڕۆژاوای ئەفریقا
  بێنین ١١٢٬٦٢٠ ٨٬٧٩١٬٨٣٢ ٢٠٠٩ ٧٨ Porto-Novo
  بورکینافاسۆ ٢٧٤٬٢٠٠ ١٥٬٧٤٦٬٢٣٢ ٢٠٠٩ ٥٧ Ouagadougou
  کەیپڤەرد ٤٬٠٣٣ ٤٢٩٬٤٧٤ ٢٠٠٩ ١٠٧ Praia
  کۆتدیڤوار ٣٢٢٬٤٦٠ ٢٠٬٦١٧٬٠٦٨ ٢٠٠٩ ٦٤ Abidjan, Yamoussoukro
  گامبیا ١١٬٣٠٠ ١٬٧٨٢٬٨٩٣ ٢٠٠٩ ١٥٨ Banjul
  گانا ٢٣٩٬٤٦٠ ٢٣٬٨٣٢٬٤٩٥ ٢٠٠٩ ١٠٠ Accra
  گینێ ٢٤٥٬٨٥٧ ١٠٬٠٥٧٬٩٧٥ ٢٠٠٩ ٤١ Conakry
  گینێ بیساو ٣٦٬١٢٠ ١٬٥٣٣٬٩٦٤ ٢٠٠٩ ٤٣ Bissau
  لیبێریا ١١١٬٣٧٠ ٣٬٤٤١٬٧٩٠ ٢٠٠٩ ٣١ Monrovia
  مالی ١٬٢٤٠٬٠٠٠ ١٢٬٦٦٦٬٩٨٧ ٢٠٠٩ ١٠ Bamako
  مۆریتانیا ١٬٠٣٠٬٧٠٠ ٣٬١٢٩٬٤٨٦ ٢٠٠٩ ٣ Nouakchott
  نیجەر ١٬٢٦٧٬٠٠٠ ١٥٬٣٠٦٬٢٥٢ ٢٠٠٩ ١٢ Niamey
  نێجیریا ٩٢٣٬٧٦٨ ١٦٦٬٦٢٩٬٠٠٠ ٢٠١٢ ١٨٠ Abuja
  Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha (United Kingdom) ٤٢٠ ٧٬٧٢٨ ٢٠١٢ ١٣ Jamestown
  سێنیگال ١٩٦٬١٩٠ ١٣٬٧١١٬٥٩٧ ٢٠٠٩ ٧٠ داکار
  سیەرالیۆن ٧١٬٧٤٠ ٦٬٤٤٠٬٠٥٣ ٢٠٠٩ ٩٠ فریتاون
  تۆگۆ ٥٦٬٧٨٥ ٦٬٠١٩٬٨٧٧ ٢٠٠٩ ١٠٦ لۆمێ
  Africa Total ٣٠٬٣٦٨٬٦٠٩ ١٬٠٠١٬٣٢٠٬٢٨١ ٢٠٠٩ ٣٣

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ «Africa | History, People, Countries, Regions, Map, & Facts | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). 2024-07-18. لە 2024-07-21 ھێنراوە.