گینێی ئیستوایی
پۆتانەکان: 1°30′N 10°00′E / 1.500°N 10.000°Eگینێی ئیستوایی، بە ڕەسمی کۆماری گینێی ئیستوایی (بە فەڕەنسی: République de Guinée Équatoriale) وڵاتێکی چکۆلەیە لە کیشوەری ئەفریقا. بە پانی ٢٨ ھەزار کیلۆمەتر چوارگۆشە، پایتەختی ئەم وڵاتە شاری مالابۆیە.[١]
| گینێی ئیستوایی | |
|---|---|
| بە فەرەنسی: Guinée équatoriale | |
 | |
| بەشێکە لە | ئەفریقای ناوەندی، European colonies in Africa، ئیمپڕاتۆریەتی پورتوگالی، ئیمپراتۆریەتیی ئیسپانی، Portuguese-speaking African countries |
| دامەزران | ١٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨ |
| ناو بە زمانی فەرمی | República de Guinea Ecuatorial، République de Guinée équatoriale، República da Guiné Equatorial |
| کورتەناو | 🇬🇶، 赤几، 赤幾 |
| خوێندنەوەی ئای پی ئەی | ɛkʋɑtu'ɾɪɑːlgɪneːɑ |
| ناونراوە لەدوای | Gulf of Guinea، ھێڵی کەمەرەیی |
| زمانی فەرمی | زمانی ئیسپانی، زمانی فەڕەنسی، زمانی پورتوگالی |
| سروودی نیشتمانی | Caminemos pisando las sendas de nuestra inmensa felicidad |
| Culture | culture of Equatorial Guinea |
| دروشم بە کوردی | Unity, Peace, Justice |
| دروشم | Unidad, Paz, Justicia |
| کیشوەر | ئەفریقا |
| وڵات | گینێی ئیستوایی |
| پایتەخت | مالابۆ |
| ناوچەی کاتی | UTC+01:00 |
| ناوچەی جوگرافی | ئەفریقای ناوەندی |
| پۆتانی شوێن | ١°٣٠′٠″N ١٠°٠′٠″E |
| Coordinates of easternmost point | ١°٣٥′٢٢″N ١١°٣٠′٠″E |
| Coordinates of northernmost point | ٣°٤٦′٤٨″N ٨°٤٣′١٢″E |
| Coordinates of southernmost point | ١°٢٨′٢٥″S ٥°٣٨′٣٢″E |
| Coordinates of westernmost point | ١°٢٤′٤٩″S ٥°٣٧′٠″E |
| بەرزترین خاڵ | Pico Basilé |
| Lowest point | ئۆقیانووسی ئاتلانتیک |
| Office held by head of state | President of Equatorial Guinea |
| سەرۆکی حکوومەت | Teodoro Obiang |
| نووسینگەی بەڕێوەبردن | Prime Minister of Equatorial Guinea |
| سەرۆک | Manuela Roka |
| Has cabinet | Equatorial Guinea Council of Ministers |
| Executive body | Government of Equatorial Guinea |
| ئەنجومەنی یاسادانەر | Parliament of Equatorial Guinea |
| Central bank | Bank of Central African States |
| دانیشتووان | ١٬٢٦٧٬٦٨٩ |
| دراو | Central African CFA franc |
| ھاوسنوورە لەگەڵ | کامیروون، گابۆن |
| Driving side | right |
| Electrical plug type | Europlug، Type E |
| جێگەی دەگرێتەوە | Spanish Guinea |
| ڕووبەر | ٢٨٬٠٥١±١ کیلۆمەتر چوارگۆشە |
| وێبگە | https://www.guineaecuatorialpress.com/ |
| ھاشتاگ | EquatorialGuinea |
| پاوانی ئینتەرنێتی | .gq |
| وەسفی ئاڵا | flag of Equatorial Guinea |
| وەسفی نیشان | coat of arms of Equatorial Guinea |
| Geography of topic | geography of Equatorial Guinea |
| ئابووری بابەت | economy of Equatorial Guinea |
| دیمۆگرافیای بابەت | demographics of Equatorial Guinea |
| کۆدی مۆبایلی وڵات | 627 |
| کۆدی تەلەفۆنی وڵات | +240 |
| Emergency phone number | 112، 115، 113، 114 |
| Maritime identification digits | 631 |
 | |
دوای ئازادبوون و سەربەخۆ بوونی لە ئیسپانیا لە ساڵی ١٩٦٨، وڵاتەکە لەلایەن سەرۆک فرانسیسکۆ ماسیاس بۆ ھەمیشە سەرۆکایییەتی دەکرا تا لە ١٩٧٩ بە کوودەتایییەک لەلایەن برازاکەی (تیۆدۆرۆ ئۆبیانگ) لە سەرۆکایییەتی دووخرایەوە، کە لەوکاتەوە وەک سەرۆکی وڵاتەکە خزمەت دەکات لەوەتەی ناوەندەکانی دەیەی ١٩٩٠ گینێی ئیستوانی وەک یەکێک لە گەورەترین بەرھەمھێنەرانی نەوت مامەڵە دەکەت[٢] و بەم دواییانە بوەتە یەکێک لە دەوڵەمەندترین وڵاتەکانی ئەفریقا[٣] ھەرچۆنێک بێت ڕێژەی دابەشکردنی سامان و ڕێژەی قازانج بۆ خەڵک بە شێوەیەکی بەرچاو باڵانسی نییە و ڕێژەیەکی کەم لە خەڵکی سوود لە نەوتی بەرھەمھێنراوی وڵاتەکە دەبینن، بەمەشەوە وڵاتەکە دەچێتە ١٤٤مین لەڕووی پێشکەوتن و گەشەسەندنی مرۆڤ بۆ ساڵی ٢٠١٩[٤] بەمەشەوە کەمتر لە نیوەی دانیشتووان دەتوانن دەستیان بگات بە ئاوی خاوێنی لە وڵاتەکە ئەمەش بەشێوەیییەکی ڕێژەیی دەبێتە ھۆی گیانلەدەستدانی یەک لە دوازدە مناڵ لە وڵاتەکە پێش ئەوەی بگەنە تەمەنی پێنج ساڵی.[٥][٦]
گینێی ئیستوانی توانی سەربەخۆیی لە ئیسپانیا وەربگرێت لە ١٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٨، بەڵام زمانی ئیسپانی بەیەکەوە لەگەڵ زمانی فەڕەنسی وەک زمانێکی فەرمی لە وڵاتەکە بەکاردێت (لەوەتەی ٢٠١٠) و بەم دواییانەش زمانی پورتوگالی[٧] و لە ئێستاشدا تاکە وڵاتە لە ئەفریقا کە زمانی ئیسپانی تێیدا زمانێکی فەرمییە[٨]ھەورەھا باوترین زمانە لەڕووی قسەکردنەوە (بە ھەژمارکردنی ھەردوو زمانە فەرمییەکەی تریشەوە) بەپێی لێکۆلینەوەی پەیمانگای کێرڤانتێس %٨٧٬٧ ی دانیشتووانی وڵاتەکە دەتوانن بە شێوەیەکی چاک بە زمانی ئیسپانی بدوێن.[٩]
حکوومەتی گینێی ئیستوانی خراپترین تۆماری مافەکانی مرۆڤی ھەیە لە جیھاندا، لە ئێستادا بەبەردەوامی ناونیشانی «خراپترینی خراپەکان»ی ھەیە لە ڕاپرسی سیاسەت و مافەکانی سیڤیلی ئەنجومەنی ئازادی.[١٠]
مێژوو
دەستکاریئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
ئایین
دەستکاریئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ بەختیاری، سەعی (١٣٩٣ هەتاوی). جوگرافیا. تاران: ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. pp. ١٠٨. ISBN 978-964-342-431-2.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|year=(یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ساڵ (بەستەر) - ^ Appel، Hannah (13 December 2019). The Licit Life of Capitalism. Duke University Press. doi:10.1515/9781478004578. ISBN 978-1-4780-0457-8.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی) - ^ GDP – per capita (PPP) – Country Comparison. Indexmundi.com. Retrieved on 5 May 2013.
- ^ «2019 Human Development Index Ranking | Human Development Reports». hdr.undp.org. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئازاری ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئازاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch; 2017-03-22 suggested (یارمەتی) - ^ «Mortality rate, under-5 (per 1,000 live births) | Data». data.worldbank.org.
- ^ «Equatorial Guinea profile». BBC. ٢١ی ئازاری ٢٠١٤. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ «Guiné Equatorial oficializa português - Portugal - DN». ١٩ی ئابی ٢٠١١. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئابی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە – via web.archive.org.
- ^ «Guinea Ecuatorial se convierte en el valedor del español en África». La Vanguardia (بە ئیسپانی). لە ١١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ Gloria Nistal Rosique: El caso del español en Guinea ecuatorial, Instituto Cervantes.
- ^ Worst of the Worst 2010. The World's Most Repressive Societies. freedomhouse.org
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە گینێی ئیستوایی تێدایە. |