ئەنیمەیشن

ئەنیمەیشن
ئەنیمەیشن
لقی	بەرھەمھێنانی فیلم
زانا	Charles-Émile Reynaud
کاتی دۆزینەوە	٣٠ی تشرینی دووەمی ١٨٨٨
بەرھەمەکان و ماددەکان	animated film، زنجیرەی ئەنیمەیشن، animated art
ھاشتاگ	animation
جێبەجێکار	animation director، ئەنیمەیشن ساز
بەستەر	http://data.thenextweb.com/tnw/entity/animation
تاگی "ستەک ئێکسچەینج"	https://stackoverflow.com/tags/animation
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

ئەنیمەیشن یان وێنەی جووڵاو (بە ئینگلیزی: Animation) شێوازێکی ھونەرییە بۆ بەرھەمھێنانی فیلم، کە تێیدا دەرھێنەری فیلمەکە ھەڵدەستێت بە ئامادەکردنی ھەندێک وێنە بۆ جووڵە و بزاوتن، نەک تۆمارکردنی بە ئامێری وێنەگرتن ھەروەک لە ڕاستیدا وا دەردەکەوێ بەرھەمھێنانی فیلمێکی وێنەی جووڵاو پێویست بەمە دەکات کە زنجیرەیەک لە وێنە و شتومەکەکان، یەک لە دوای یەک وێنەیان بۆ بگرێ بە جۆرێک کە ھەر ئەندازەیێک لە فیلمەکە، وێنەێک لەم وێنانە لە خۆی بگرێ، جا گۆڕانکاریێکی کەم لە شوێنی دیمەنەکە، یان ئەم شتەی کەوێنەی بۆ گیراوە ڕوودەدات بازنە بە بازنە، جاکاتێک کە کاسێتە ڤیدیۆیییەکە ئەخرێتە کارەوە، لەسەر ئامێری پێشکەشکردنی سینەمایی، شتەکان وا دەردەکەون، وەک ئەوەی کەبجوڵین زۆر ڕوو دەکرێتە تەکنیکی وێنەی جووڵاو، لە دەرھێنانی وێنە گاڵتە ئامێزەکاندا ھونەرمەندانی ڕیکلامی، بۆ ڕیکلامکردنی لەسەر تەلەڤیزیۆن بەکاری دەھێنن. ھەروەھا بەرھەمھێنەرانی فیلمە فێرکارییەکان پشت دەبەستن بە جۆرێکی تایبەت لەوێنە جووڵاوەکان، بۆ ھاریکاریان بۆ ڕوون کردنەوەی بیرو بۆچوونە سەختەکان یان ئەم بابەتانەی کە ناتوانرێ ڕوون بکرێنەوە، بەدیمەنی ڕاستەقینە، ھەروەھا دەتوانرێ وێنە جووڵاوەکان و، دیمەنە جووڵاوەکان، کە بە شێوەیێکی سینەمایی وێنەیان دەگیرێ یەکبخرێن.

جۆرەکانی وێنەی جووڵاو

دەتوانرێ جۆریک لەجۆرەکانی وێنەی جووڵاو، بەدەست بھێنرێ و، دروست بکرێ بێ ھیچ ھۆکارێکی تەکنیکی، ئەمیش لە ڕێگەی پشت بەستن بە ھۆکارێکی سادە کە ناوئەبرێ بە: پەڕاوی سەیرکردنی خێرا، کە کۆمەڵێک وێنەی ھێڵکارییە (الاستکشات)، لە چەند لاپەڕەیەکی یەک لە دوای یەکدا، ھەریەک لەدوای ئەویتردا لە شێوەی زنجیرەیێکی ڕووندا جا لە کاتی ھەڵدانەوەی پەڕاوەکان بەشێوەیێکی خێرا، وا دەردەکەوێ کە دەجوڵێ. بەر لە ئامادەکاری وێنەی جووڵاو، دەبێ داڕشتن و، چیڕۆکێک ھەبێ ھونەرمەندێکی دیمەن نووس دایرشتبێ، جا ئەم شتە ئامادە دەکات کەپێی ئەوترێ: تابلۆی زنجیرەی دیمەنەکان، کەلە شوێن و لەبری سیناریۆی فیلمەکەیە، بەڵام لە کاسێتێکی گەورەی ڤیدیۆیی وێنەی گاڵتە ئامێز دەچێ، پێک ھاتووە لە وێنەی ھێلکاری دیمەنە یەک لە دوای یەکەکانی چیڕۆکەکە، کە ڕستەی گفتوگۆێ دایەلۆگەکانی تایبەت بە ھەردیمەنێکی، لەسەر چاپکراوە.

لە دوای ڕەزامەندی دەرھێنەر و ھونەرمەندانی تر لەسەر ناواخنی تابلۆی دیمەنەکان، دەست دەکرێ بەتۆمارکردنی میوزیکی وێنە گرتنەکە، بەیەک لەدوای یەکدا ھاتنی زنجیرەی دیمەنەکان بە وردی، بۆ یەکبوونی ئاوازە میوزیکییەکان و، پارچە زنجیرەی جووڵەیی فیلمەکە. ڕێگایێکی تریش ھەیە کە دەرھێنەری فیلمەکان ئەیگرنە بەر ئەویش ڕێگای بەکارھێنانی شریتی پیشاندان (شریط العرض) کە شریتی وێنەکانە و، بەھۆیەوە ژمارەی چوارچێوەی فیلمەکان دیاری دەکرێ، کەھەر وشەیێک لەدایەلۆگە تۆمارکراوەکە دەردەبڕدرێ. لەدوای ئەم ھەنگاوە پێش دەستیانەیش، ھونەرمەندان دەست دەکەن بەتەواوکردنی فیلمی وێنە جووڵاوەکان بە یەکێک لە شێوازەکانی ئەم کارە.

وێنەی جووڵاو کاغەزی سلیلۆز، باوترین جۆرە کە بەھۆیەوە وێنە جووڵاوەکانی پێ دروست بکرێ، لەوانەشە بەرھەمھێنانی فیلمێکی ڕێکوپێکی وێنە جووڵاوەکان بەدرێژی، ھەزارەھا وێنەی جیاکراوەی بوێ و، سێ ساڵیش بخایەنی، ھەروەھا پسپۆڕی تایبەتمەندی زۆرێک لە تاکەکانی بوێ، بۆیە فیلمی بەفری سپی و حەوت کورتەباڵاکان لە ساڵی ١٩٣٧ز و، فیلمی پینۆکیۆ لە ساڵی ١٩٤٠ز، بەم شێوەیە بەرھەم ھێنران، جگە لەوەش زۆرینەی فیلمە وێنە جووڵاوەکانی تایبەت بە منداڵان لەسەر تەلەڤیزیۆن، بەم جۆرە بەرھەم ھێنراون. دەرھێنەری فیلمێک پێویستی بە ھونەرمەندێکی بەش بەشکردنی دیمەنەکان دەبێت بۆجێبەجێکردنی گشتی دیارکردنی جووڵانی کەسایەتییەکان و، ڕووکارە گشتییەکان، ئەمەجگە لە بڕینی فیلمەکە بۆ دیمەنی جیاجیا. لەدوای ئەم قۆناغەش، ھونەرمەندی دابەشکاری دیمەنەکان، ھەڵئەستێ بە ئامادەکردنی ھێما ڕێنمایییەکان، بۆ دوو کۆمەڵی ھونەرمەندان، ئەمانیش: وێنەکێشی باکگراوەندەکان، و وێنەکیشی بزاوتەکان.

وێنەکێشی باکگراوەندەکان ھەڵئەستێت بە وێنەکێشانی ئەم دیمەنانەی کە ھەموو پێکھێنەرە پێویستەکان دەگرێتەوە، جگە لەکەسایەتییەکان، وێنەکێشی بزاوتنەکانیش، ھەڵئەستێ بەجێبەجێکردنی ئەم تابلۆیانەی کە تایبەتن بە کەسایەتییەکان، بەئەندازەیێکی دیارکراو، بە گوێرەی پێویستی جووڵە دایەلۆگییەکان و، شریتی پێشاندان، بۆ نموونە لەکاتی وەڵامدانەوەی یەکێک لە کەسایەتییەکان لەسەر تەلەفۆن، کە ئەڵی: بەڵی، لەشریتی پێشاندانەکە وادیارئەکەوێ کە ئەم وشەیە، بۆ نموونە پێویستی بەھەشت ئەندازە و چوارچێوە دەبێ لە شریتی فیلمەکەدا. جا لەم کاتەدا وێنەکێشی بزاوتنەکان، دەبێ وێنەی جووڵەی لێو، لەھەشت زنجیرە و تابلۆدا دروست بکات، بەوێنەی شێوەی لێو لەکاتی وتنی ئەم وتەیەدا و، لەگەڵ ئەم جووڵە و کردارانەی کەکەسایەتییەکە ئەیکات لەکاتی وەڵامدانەوەکەیداو، وێنەی بۆ دەکێشرێت.

لە دوای تەواوکردنی قۆناغی ئامادەکردنی وێنەکان، کۆمەڵێک وێنەکێشی تر ھەڵئەستن بە کۆپیکردنی وێنەکان لەسەر تابلۆی کاغەزی تەنک (ڕلاستیت) کە بە (سیلز) دەناسرێ: کە لە توخمی (سلیلۆز)ەوە وەردەگیرێ، ھەرئەو توخمەی کە لە ھەنگاوە سەرەتایییەکان بەکارئەھێنرێ، لە داوی ئەمانیش بەشی ڕەنگکردن ھەڵئەستن بەڕەنگکردنی تابلۆ کۆپی کراوەکان، لەڕووی پشتەوە و، بەڕەنگی داواکراو. ھێندێک لە کارگەکانی وێنەگرتنی وێنە جووڵاوەکان، کۆمپیوتەر بەکارئەھێنن، بۆجێبەجێکردنی کرداری ڕەنگکردنی کاغەزە سلیلۆزەکان. لە پاشان ھونەرمەندان دەست دەکەن بە کۆکردنەوە و، دابەشکردنی تابلۆکان بەسەردیمەنەکان. ئینجا تابلۆی بزاووتنی سلیلۆز و، تابلۆی دیمەنە جێگیرەکان (باکگڕاوەند) دەبرێن بۆ بەشی وێنەگرتن و، دەست دەکرێ بەوێنەگرتنی تابلۆ جووڵاوەکان، بازنە لەدوای بازنە، لەسەر تابلۆی باکگڕاوەندە ڕاستەکان و، ھاوشان لە نێوان تابلۆی بزاووتن، تابلۆی باکگراوەند لە دوای کۆتایی ھاتنی وێنە گرتنەکەش، دەست دەکرێ بە تۆمارکردنی دەنگەکەی لەسەر کاسێت، لە دواییشدا دەست دەکرێ بە چاپکردنی کۆپی کراوەکان و، ئامادەکردنی بۆ پێشاندان.

جۆرەکانی تری وێنەی جووڵاو

جووڵاندن بە بووکەڵۆکە.
جووڵاندن بە قوڕی دەستکرد.
جووڵاندن بە خاڵی ڕووناکی ئەلیکترۆنی.
جووڵاندن بە دەرزی.
جووڵان بە کۆمپیوتەر.

جووڵاندن بە بووکەڵۆکە

پشت دەبەستێ بە بەکارھێنانی گیان بە بەردارکراوی خاوەن سێ دووری، بۆ کەسایەتی و شتەکان؛ کە زیاتر لە فیلمە کورتەکان، بەکارئەھێنرێ ھەروەھا لە فیلمە درێژەکانیش، وەک فیلمی: شەڕی ئەستێرەکان ١٩٧٧ز و، بکوژی ئەژدیھا ١٩٨١ز، گیاندارێک لەدەورەوەی (ئی تی)١٩٨٢ز. دوو جۆری وێنەگرتنیش ھەن کە دەناسرێن بە، بڕینی جووڵە و، ئاسایکردنی جووڵە و کارئاسانیان کردووە بۆ جێبەجێکردنی فیلمەکانی بووکەڵە جووڵاوەکان. چونکە شێوازی بڕینی پشت دەبەستێ بەو ئامێری وێنەگرتنەی کە دەستکاری و چاککردنی بۆ دەکرێ، تا پارچەی کاتی لێک دوور تۆماربکرێ و، بەھۆیەوە تەکنیککاران بتوانن، چاکسازی کەم بکەن بەسەر کەسایەتییە گیانبەبەرداکراوەکان و، شتومەکەکان لە نێوان بەش و پارچەکان جا کاتێ بازنەی فیلمەکان ئەخوولێتەوە بەخێرای لە ئامێری پێشاندان گیان بەبەرداکراوەکان وادەرئەکەون کە ئەجووڵێن. لەدوای ئەمیش شێوازێکی ئاسایکردنی جووڵە، چاکسازی دەکەن بەسەر جووڵەی بینراوەکان کە بە ھۆیەوە زۆر ئاسایی و دیارئەکەوێ. چونکە تەکنیککاران پشت دەبەستن بەرێ و شوێنی تایبەتی، کە ھەڵئەستێ بە جووڵاندنی ئامێرەکانی وێنەگرتن و، گیان بەبەرداکراوەکان، لەکاتی وێنەگرتندا، کە دەبێتە ھۆی نەمانی ناڕێکی لە گیان بەبەرداکراوە جووڵاوەکان و، زیاتر زیندووێتی و، ڕازیکردنی دەبەخشن.

جووڵاندن بە قوڕی دەستکرد

وێنەیەکی جووڵاو کە بە قوڕی دەستکرد دروست کراوە.

یەکێکە لە شێوازەکانی بەرھەمھێنانی بووکەڵۆکەی جووڵاو؛ کە نموونەکان لە قوڕی دەستکرد ئامادە دەکرێن، لەڕیکلامەکانی تەلەڤیزیۆن و، فیلمە بووکەڵۆکە جووڵاوە کورتەکان بەکارئەھێنرێت.

جووڵاندن بەخاڵی ڕووناکی ئەلیکترۆنی

یەکێکە لە شێوازەکانی بەدەرخستنی فیلمی جووڵاوە کەتیایدا ئەکتەران چاکسازی دەکەن بۆ جووڵەکانیان بەکەمی ھەرکاتێک ئامێری وێنەگرتن ڕابوەستێ، کە شێوەو ڕوخسارێکی دەستکرد دەبەخشێتە لاشەی مرۆڤ.

جووڵاندن بە دەرزی

کردارێکە کە تێیدا تابلۆیێکی گەورەی سپی بەکارئەھێنرێ، کەزیاتر لە ملیۆنێک کونی بچووکی تێدابێ، جا تەکنیککارانی جووڵان پڕی دەکەن لە دەرزی بێسەر، پاشان لە تەنیشتێکەوە ڕووناکی بەسەردا دەدەن، بەجۆرێک کە سێبەری وابداتەوە کە شێوە بەکارھێنراوەکان وێنەی جووڵاوبن. ھەروەھا تەکنیککاران ھەڵئەستن بە گۆڕینی دەرزییەکان، بۆ گۆڕانی شێوەو جۆرەکانی.

جووڵان بە کۆمپیوتەر

وێنەی جووڵاوی گۆی زەوی کە بە کۆمپیوتەر دروست کراوە

تێیدا کۆمپیوتەر بەکارئەھێنرێ، بۆ ڕەنگکردن و، سێبەرکرن، جووڵاندنی ئەم شێوانەی کە ھونەرمەندان وێنەیان کێشاوە، لەسەر تابلۆی پێشاندان، ئەمیش ھێندێک جار، ڕیگایێکی خێراترە لە وێنەکێشانی بەدەست. چونکە کۆمپیوتەر دەتوانی شێوەو وێنە زۆر بەوردی و، تەواوکارییەکانەوە بەرھەم بھێنیت، ھەر بۆیەش زۆر بەکار دەھێنرێ، لە جێبەجێکردنی پارچەکانی وێنە جووڵاوەکانی فیلمە فێرکارییەکان. ھەروەھا جووڵاندن بە کۆمپیوتەر، بەکارئەھێنرێ بۆڕیکلامەکانی تەلەڤیزیۆن و، فیلمی ڕۆمانی، ھەندێک لە تەکنیککارانی جووڵاندن پشت بە کۆمپیوتەر دەبەستن بۆ خێراترکردنی ھەندێ قۆناغی ئامادەکاری، کە لە شێوەی وێنەکردن بەسەر تابلۆی سلیلۆزی تەنک تەواو دەبێ.

کورتەیێکی مێژوویی

بووکەڵۆکەی جووڵاندن لەسەرەتادا، شێوەی یاری جووڵاوەی لەخۆ دەگرت، پاشان لەسەردەمی نۆزدەھەمی زایینی پەرەی پێدرا، لەوانە، ئەم ئامێرەی کەناوی دەبرێ بە دیدالیوم، کە ولیەم جۆرج ھونەر، لە ساڵی ١٨٣٤ز دای ھێنا. دواتر ئەم دیدالیۆمە ناونرا (زۆترۆب)یان ڕەوڕەوەی ژیان؛ کە پێکھاتەیێکی شێوە قەوانەیییە و، ھەموو دیمەنەکان بە کاغەز یەک لەدوای یەک بەشێوەی زنجیرە، لەسەری لوول ئەدرێ، پاشان کە دیمەنەکانی قەوانەکە ئەسوڕێ و، لە ڕێگە کەلێنەکانی، کە لە سەرەوەی بۆی دروست کراوە، دەبینرێ، شێوە وێنە کراوەکان وا دیارئەکەون، وەک ئەوەی کە بجوڵێن، جا ئەم ئامێرەش یارمەتی زۆری دا بۆ پێشدەستی داھێنانی وێنەی جووڵاو.

ھەوڵە سەرەتایییەکانی وێنەی جووڵاو

ئارپەرملبۆرن کوبەری بەریتانی یەکێک بوو لەوانەی کە ھەڵسان، بەداھێنی چەند فیلمێکی وێنەی جووڵاو. کاتێک کە ملبۆڕن لە ساڵی ١٨٩٩ز، ھەڵسا بەوێنەگرتنی زنجیرەیێک لە دەنکە شخارتەی ڕێکخراو، بەشێوە و بازنەی جیا لە کاسیێتی فیلمەکە، بۆ ڕیکلامکردن بۆ کەلوپەلێک، ھەروەھا وێنەکێشی ڕۆژنامەوانی ئەمریکی جێمس ستیوارت بلاکستن، یەکەم کەس بوو کە ھەڵسا بە وێنەگرتن بۆ وێنە دەستکردەکان، لە ئەندازە و چوارچێوەی فیلمی بەیەکەوە نووساو. ئەو لە ساڵی ١٩٠٦ز ھەڵسا بە ئامادەکردنی کاسێتەکەی بەناوی: لایەنە گاڵتە ئامێزییەکانی ڕوخسارە پێکەنیناوییەکان، بەوێنەگرتنی چەند وێنەیەکی دەستی بە گەچ لەسەر تەختەڕەش، بەچەند قۆناغی جیاواز، بەناوبانگترین شارەزایان لەم بوارەدا (ئێمێل کۆل)ی فەڕەنسییە کە ٢٠٠ فیلمی وێنەی جووڵاوی کورتی تەواوکرد، لەنێوان ساڵانی (١٩٠٨ز، ١٩١٨ز) کەبە فیلمی: فانتازماجوری دەستی پێکرد.

لە ساڵی ١٩١١ز، نیگارکێشی وێنەی جووڵاوی بەناوبانگی ئەمریکی ونسۆرماکی، ھەڵسا بە پێشاندانی یەکەم فیلمی وێنەی جووڵاوی خۆی، بەناوی: نیمۆی بچووک، لەشاری نیویۆرک، بەناوبانگترین فیلمی وێنەی جووڵاویشی لە سالی ١٩١٤ز وەدەرکەوت، بەناوی: داینەسوری گێرتی ماکی سەرکەوتنی بەدەست ھێنا لە بەرھەمھێنانی فیلمی ڕێک و باش کەسایەتییەکان، لە سەرخۆبوون لە جووڵە و شێوازی ھەڵسوکەوتیان کە بوو بەھۆی دروستبوونی شێوازی تەکنیکی و، ھۆکارەکانی ھێنانە سەرباری ھەستی، بەھۆی بوونی پێوانەی ڕێک و دیاریکردن لە فیلمەکانی وێنە جووڵاوەکان و، کارەکانی کاریگەربوون بەسەر بەرھەمھێنانی فیلمی وێنەی جووڵاو، چونکە ناوبانگی دەرکردبوو، بەرێکی جووڵە و، ئاستی وێنە باشەکان کە ھەستی یەکگرتنی تێدایە، ئەمەجگە لە ئاکاری خۆیەتی نایابی کەسایەتییەکان لە فیلمەکاندا.
لە ساڵی ١٩١٤ز ھونەرمەندی وێنەی جووڵاوی ئەمریکی جۆن ڕاندۆڵف بریی ھەڵسا بەکرداری ڕێکخستن بەسەرکاری ئامادەکردنی وێنەی جووڵاو؛ کە بەھۆیەوە کارگەکانی وێنەگرتن بە ڕێ و شوێنێکی دەستکرد (الی) کاریان دەکرد بۆ دروست کراوە نوێیەکان، کە بوو بەھۆی خێراتربوونی بەرھەم و، کەمی تێچوونی بەرھەمی فیلمی وێنە جووڵاوەکان. پاشان بریی، لەگەڵ ھونەرمەندی وێنەی جووڵاوی ئەمریکی ئایرل ھیرد، داھێنەری شێوازی تابلۆی سلیلۆز، کاری کرد بۆ یەکگرتنی بەرھەم و ماندووبونیان، کە لەراستیشدا یەکگرتنەکەیشیان بازێکی گەورەی ھاوێشت لەبواری تەکنیکی وێنە جووڵاوەکان.
لەگەڵ ھاتنی ساڵی ١٩١٥ز، کارگەکانی وێنە گرتنی سینەمایی ئەمریکی دەستیان کرد بە بەرھەمھێنانی کۆمەڵێک زنجیرە فیلمی وێنەی جووڵاو، کەڕۆڵی پاڵەوانی ھەر زنجیرەیێک دەبەسترایەوە بە کەسایەتیێکی خوو پێوەگرتوو. وێنەکێشی گاڵتە ئامێزی خانەنشینکراوی ئەمریکی ماکس فیلیچەر، ھەڵسا بە داھێنانی چەند کەسایەتیێکی وەک: کوکوی ئازاو، بیتی بوب و، دەریاوان بوب ئای، بەھەمان شێوەش وێنەکێشێکی تری خانەنشینکراو، کەناوی بات سۆلیڤان بوو، زنجیرەی: فیلیکسی پشیلەی داھێنا. ھەروەھا کەسایەتی کۆڵنێل ھیزا لایر و، کریزی کات و، مات و جیف، دەنگیان دایەوە، وەکو کەسایەتی گاڵتە ئامێزی وێنەیی، ھێندێکیشیان لە لاپەڕەی وێنە گاڵتە ئامێزەکانی ڕۆژنامەکان و دەردەکەوتن.

لەم کاتەی کە ھەندێک ھونەرمەندی وێنەی جووڵاوی ئەمریکی ڕوویان لە دیارکردنی کەسایەتییەکان کردبوو، ھێندێکی تر ڕوویان لە نوێکاری لەلایەنی تەکنیکی و چاککردنی لە وڵاتانی تر کردبوو. بۆ نموونە ھونەرمەندی ڕووسی لادیسلاس ئەستاریفچ، ھەڵسا بەدەست کاریکردنی بووکەڵۆکەی جووڵاو، لەساڵانی بیستەکانی سەدەی بیستەمی زایینی ھەروەھا لۆت ڕینیگری ئەڵمانی، ھەڵسا بە دەست کاریکردنی شێوە (مەسلەوتە)ی ڕەش، بەباکگڕاوندی ڕووناک لە فیلمە کورتەکانی ھەروەھا ھەندێک ھونەرمەندی ئەورووپی، ھەڵسان بەدەست کاریکردنی شێوەی تەنیا، لە فیلمەکانیان بەمەبەستی تاقیکردنەوە، وەک فولترڕۆتمانی ئەڵمانی، ئۆسکار فیشینگەر، کە دوو وێنەکێش و دەرھێنەری سینەمایی بوون و، ھەڵسان بە بەرھەمھێنانی فیلمی کورتی وێنەی جووڵاو، بەپشت بەستن بەئەندازەکاری تەنیا، لەسەرەتای ساڵانی سییەکانی سەدەی بیستەمی زایینی، ئەلیکسەندەر ئەلیکسێنی ڕوسی بە بنەچەک و کچە ھونەرمەندی ئەمریکی کلیر پارکەر، ھەڵسان بە پەرەپێدانی جووڵاندن بە شێوازی جووڵاندن بەدەرزی لە فەڕەنسا.

لۆگۆی کۆمپانیای واڵت دیزنی

کۆمپانیای واڵت دیزنی، بە یەکێک لە زۆرترین بەرھەمھێنەرانی فیلمی وێنە جووڵاوە بەناوبانگەکان دەژمێردرێت و، ڕاھێنانی زۆربەی کەسایەتییە بەناوبانگەکانی فیلمی کارتۆنی بۆ ئەو دەگەڕێتەوە، وەک کەسایەتی، میکی ماوس، دۆنالدک و، گۆفی و، بلۆتۆ ھەولی زۆریشیدا لە نێوان ساڵانی (١٩٢٨ز و، ١٩٣٨ز). بۆپەرەپێدانی لایەنی کەسایەتی لە فیلمە جووڵاوەکان، کەشوێن پێی خۆی جێ ھێڵا لە چیرۆک ھێنانەوە و، ڕێکخستن و، بۆچوونی تەکنیکی لەھەموو بوارەکانی بەرھەمھێنانی سینەمایی فیلمەکانی وێنە جووڵاوەکان.

ستیمبون ویلی ساڵی(١٩٢٨ز)یەکەم کاسێتی دەنگدار بوو، لە فیلمەکانی وێنە جووڵاوەکان، کە لە پاڵەوانییەتی میکی ماوس بوو، دیزی لە نێوان ماوەی ساڵانی (١٩٢٩ز، ١٩٣٩ز) ھەڵسا بەبەرھەمھێنانی زنجیرەیێک لە فیلمی کارتۆنی لە ژێرناوی سەمفۆنیای گێژان. ھەروەھا دەستی کرد بەبەرھەمھێنانی: بەفریسپی و، حەوت کورتەباڵاکان، لە ساڵی ١٩٢٧ز، کە یەکەم فیلمی درێژی کارتۆنی بوون و، ئەمانەن: پینۆکیۆ ١٩٤٠ز و، فانتازیا ١٩٤٠ز و، دەمبو ١٩٤١ز و، بامبی ١٩٤٢ز و، خاتوونەکە و دەرکراوەکە ١٩٥٥ز.

وێنەی جووڵاو لە نیوەی سەدەی بیستەمی زایینی

زۆرێک لە کارگەکانی وێنە گرتنی سینەمایی سەرەکی، جگە لە کۆمپانیای واڵت دیزنی، ھەڵسان بە کۆنترۆڵکردن بەسەر بەرھەمی فیلمەکانی وێنە جووڵاوەکانی ساڵانی سییەکان و، چلەکانی سەدەی بیستەمی زایینی، ھەریەک لە ولیەم حەننا، جۆزێف باربێرا، لە کۆمپانیای میتر و جوولەن مایەر، ھەڵسان بە بەرھەمھێنانی زنجیرەیێک لە فیلمی کورتی وێنەی جووڵاو، بەپاڵەوانییەتی دوانەی تۆم و جێری کە مشک و پشیلەیێکن و، ۆلتەر لانتز لە کۆمپانیای یونیڤەرساڵ، ھێندێک فیلمی کورتی بەرھەم ھێناوە بە پاڵەوانییەتی کەروێشک ئۆزوۆڵد.

دواتر لانتز ھەڵسا بە پێشکەشکردنی فیلمی وۆدی و ۆدبیکەری باڵندە. ھەروەھا کۆمپانیای وارنەر برۆس، بە ھەر یەکێک لە تەکس ئیفرێ و، چک جۆنز و، فریتز فریلنجی سپارد، کە ھەندێک فیلمی وێنەی جووڵاوی کورت دەرھێنن، بە پاڵەوانییەتی: باگزبەنی و، دەفی داک و، شیلمەر فەد و، بۆرکی بەج. لەم ماوەیەشدا نۆرمان ماکلارین، ھێندێک فیلمی وێنەی جووڵاوی بەرھەم ھێنا، کە تا ڕاددەێک بەباشی دانرا، بۆ دەستەی گەل بۆ سینەما لە کەنەدا و، ناو بانگی ماکلارین دەنگی دایەوە، بەھۆی شێوازی ڕەنگکردنی ڕاستەوخۆی تابلۆکانی وێنە جووڵاوەکان و، کارەکانیش لەم بوارەدا ئەمانە دەگرێتەوە فیلمەکانی فیدل دیدی ١٩٤٧ز و، با خەمەکان بڕۆن ١٩٤٩ز و، دراوسێ ١٩٥٢ز کە ئەم فیلمەیان بەھۆی جووڵاندنی خاڵی ڕووناکی ئەلیکترۆنییەوەیە.

لە سەرەتای ساڵانی چلەکانی سەدەی بیستەمی زایینی، کۆمەڵێک ھونەرمەندی وێنەی جووڵاو، لە کارگەکانی وێنەگرتنی دیزی جیابوونەوە و، کۆمەڵێکیان دروست کرد بەناوی (یەکێتی خاوەن بەرھەمانی ئەمریکی) شێوازی واقعی سروشتی واڵت دیزنییان ڕەت دەکردەوە و، سەرنجی جێپەنجەی بەھێزو ڕووبەرە ڕەنگییە ئاشکرا باوەکانی لایەنە شێوەکارییە نوێیەکانیان بە باشتر دەزانی، ھەروەھا کەمی تێچوونی بەرھەمەکانیان بۆ ڕوونبووەوە بەم شێوازە، بە بەراورد لەگەڵ شێوازەکانی دیزنی بۆ بەرھەمھێنان.

پاشان کاریگەرییەکەی پێچەوانە بوەوە بەسەر جێبەجێکردن لەکارگەکانی وێنەگرتنی وێنەجووڵاوەکان لە ھەموو پارچەکانی دونیا، ھەروەھا کەمی تێچوون بوو بەھۆی سەرکەوتنی بەرھەمە تەلەڤیزیۆنییەکانی وێنە جووڵاوەکانی پرۆگرامی منداڵان. پاشان کۆمەڵەیێکی تر لە ھونەرمەندانی وێنەی جووڵاو، جیابوونەوە و، لە یەکێتی ئەمریکی، کۆمپانیای تایبەت بە خۆیان دانا، لەنێو ئەمانەدا جۆن ھەبلی، کە خاوەنی بەھرەیێکی نایاب بوو و ھاوسەرەکەی ڤیپ بوون، کەھەڵسان بەجێبەجێکردنی ھەندێ کاری ھونەری، کە کاری درامی و، شێوازی دیارکردنی کەسایەتی لە فیلمی وێنە جووڵاوەکان لە خۆ دەگرێ، کەدیارترینیان ئەمانەن: باڵندەی مانگ ١٩٥٩ز، ڕۆژیکی ڕەشەبا ١٩٦٧، کۆکاودی ١٩٧٣ز.

لە ناوەڕاستی ساڵانی پەنجاکانی سەدەی بیستەمی زایینیدا، تاقیکردنەوە دەستی پێکرد بۆ جێبەجێکردنی وێنەی جووڵاو، بەسەر کۆمپیوتەری ژمارەیی، لەگەڵ سەرەتای بڵاو بوونەوەی، لەناوەڕاستی ساڵانی حەفتاکانی سەدەی بیستەمی زایینیدا، زیاتر پشت بەسترا بە کۆمپیوتەر، بۆ جێَبەجێکردنی فیلمەکانی وێنەی جووڵاوی درێژو ڕیکلامی تەلەڤیزیۆنی.

ئەمرۆی وێنەی جووڵاو

فیلمە کارتۆنییە گاڵتە ئامێزە جووڵاوە درێژەکان، جارێکی تر شوێنی خۆیان وەرگرتەوە، لەماوەی نێوان ساڵانی ھەشتاکانی سەدەی بیستەمی زایینی، ئەمەیش کاتێک کە بەشی وێنەی جووڵاو، لە کارگەکانی وێنەگرتنی واڵت دیزنی، پلانی خۆی ئاشکرا کرد، کە ساڵانە فیلمێکی درێژ بەرھەم دەھێنێ، بەڵام توندوتۆڵی لە بەرھەمھێناندا دواکەوت، بەھۆی کۆچی دوایکردنی واڵت دیزنی لە ساڵی ١٩٦٦ز.

دەرھێنەری سینەمایی ستیڤن سبیلیرج ھەڵسا بە پێشاندانی فیلمی یەکەمی، لە فیلمی وێنەی جووڵاو، بەناوی (ئەمرکان تێڵ) ١٩٨٦ز. ھەروەھا سبیلبیرج ھەڵسا بەیارمەتیدانی ستۆدیۆکانی واڵت دیزنی لەجێبەجێکردنی فیلمی (کێ بوو ئەو کەسەی کە ھەستا بە تووشکردنی ڕۆجەری کەرۆیشک ١٩٨٨ز) کە فیلمێکە سەرکەوتنی بەدەست ھێناوە، لە بە یەکەوە گرێدانی بەسەرھاتی فیلمە درامییەکان و، وێنە جووڵاوەکان. فیلمی وێنە جووڵاوەکان ئێستا بەرھەمھێنانیان زۆر بووە لە ھەموو جیھان، چونکە بەھەزاران ھونەرمەند کار دەکەن، لە بنکەکانی بەرھەمھێنانی فیلمەکان لە ھەندێک لە وڵاتان وەک: کۆریای باشوور و، یابان. ھەروەھا بەناوبانگترین سەرچاوەکانی بەرھەمھێنان لە ڕۆژھەڵاتی ئەورووپان، کە دەکەوێتە چیکۆسلۆڤاکیای کۆن و، ناوبانگی بە فیلمەکانی جیری ترینکا دەرکردووە، کە پشتی بەستووە بە بووکەڵۆکەی جووڵاو و داھێنانیکی زۆری ئەم فیلمانەیشی سەریان ھەڵدا، لەھەر یەکێک لە یۆگۆسلافیا و، مەجەر.

پشت بەستنیش بەتەکنیکی نوێ، وەک جێبەجێکردنی وێنەکان، بە کۆمپیوتەر لە کۆتایییەکانی سەدەی بیستەم وای کردووە کە ڕێگر نەمێنێ لە نێوان فیلمی واقیعی و، زیندو و، درامی، لەگەڵ وێنەی جووڵاو، بێگومان ئەم پێشکەوتنانەش سەرئەکێشێ بۆ داھێنانی تری پەی پێ نەبراو، لە بوارەکانی دروستکردنی وێنەدا.