کۆریای باشوور
کۆریای باشوور بە فەرمی کۆماری کۆریا (بە کۆری: 대한민국) وڵاتێکە لە ڕۆژھەڵاتی کیشوەری ئاسیا. پایتەخت و گەورەترین شارەکی ئەم وڵاتە سێئولە. کۆریای باشوور تەنیا ھاوسنوورە لەگەڵ وڵاتی کۆریای باکوور[٥] و سنوورەکانی دیکەشی لەگەڵ زەریاکانە. بەپێی ئامارەکانی ٢٠١٤ ژماری دانیشتوانی وڵاتەکە ٥١٫٣ ملیۆن کەس بووە.[٦]
| کۆماری کۆریا 대한민국 |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| دروشم: 홍익인간 (دێفاکتۆ) ھۆنگیک ئینگان "بە قازانجی جیھانی مرۆڤی"[١] |
||||||
| سروود: 애국가 ئەیگووکگا "سروودی نیشتمانی" |
||||||
ھێمای نیشتمانی |
||||||
.svg) سەوزی تۆخ: مەڵبەندی ژێر دەسەڵاتی کۆماری کۆریا
سەوزی ڕووناک: مەڵبەندی داواکراو بەڵام لەژێر دەسەڵاتی کۆریای باکوور |
||||||
| پایتەخت | سێئول 37°33′N 126°58′E / 37.550°N 126.967°E | |||||
| گەورەترین شار | پایتەخت | |||||
| زمانە فەرمییەکان | کۆری (باشووری) زمانی ئاماژەی کۆری[٢] |
|||||
| نووسینی فەرمی | ھانگول | |||||
| گرووپە ڕەگەزییەکان (٢٠١٩) |
|
|||||
| ناوی هاووڵاتی | ||||||
| دەوڵەت | کۆماری سەرۆکایەتیی یەکگرتوو | |||||
| - | سەرۆک کۆمار | یوون سووک یوول | ||||
| - | سەرۆک وەزیران | کیم بوو-کیووم | ||||
| یاسادانەر | ئەنجومەنی نیشتمانی | |||||
| مێژووی دامەزراندن | ||||||
| - | یەکەمین شانشینی کۆریا | نز. ٢٣٣٣ پ.ز | ||||
| - | ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی | ١ی ئازاری ١٩١٩ | ||||
| - | حکوومەتی کاتی | ١١ی نیسانی ١٩١٩ | ||||
| - | سەرکەوتن بەسەر ژاپۆن | ١٥ی ئابی ١٩٤٥ | ||||
| - | بەڕێوەبەریی ویلایەتە یەکگرتووەکان لە کۆریای باشوور | ٨ی ئەیلوولی ١٩٤٥ | ||||
| - | کۆماری کۆریای باشوور دامەزرا | ١٥ی ئابی ١٩٤٨ | ||||
| - | یاسای بنەڕەتیی ھەنووکە | ٢٥ی شوباتی ١٩٨٨ | ||||
| - | وەرگیرا لە نەتەوە یەکگرتووەکان | ١٧ی ئەیلوولی ١٩٩١ | ||||
| ڕووبەر | ||||||
| - | سەرجەم | ١٠٠٫٣٦٣ کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٠٧ەم) ٣٨٫٧٥٠ مایلی چوارگۆشە |
||||
| - | ئاو (%) | ٠.٣ (301 km2 / 116 mi2) | ||||
| ژمارەی دانیشتوان | ||||||
| - | بەراوردی ٢٠١٩ |  ٥١،٧٠٩،٠٩٨[٣] (٢٧ەم) |
||||
| - | چڕی | ٥٠٧ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٣ەم) ھەڵەی دەربڕین: پیتێکی نەناسراو ھەیە "٥"کەس لە مایلی چوارگۆشە |
||||
| GDP (PPP) | بەراوردی ٢٠٢١ | |||||
| - | سەرجەم |  ٢.٤٣٦$ ترلیۆن[٤] (١٤ەم) |
||||
| - | سەرانە | ٤٧.٠٢٧$[٤] (٢٨ەم) |
||||
| GDP (nominal) | بەراوردی ٢٠٢١ | |||||
| - | سەرجەم | ١.٨٠٦$ ترلیۆن[٤] (١٠ەم) |
||||
| - | سەرانە | ٣٤.٨٦٦$[٤] (٢٨ەم) |
||||
| Gini (٢٠١٨) | ٣٤.٥ | |||||
| HDI (٢٠١٩) | ٠.٩١٦ (٢٣ەم) | |||||
| دراو | وۆنی کۆماری کۆریا (₩) (KRW) |
|||||
| ناوچەی کاتی | کاتی ستانداردی کۆریا (UTC+٩) | |||||
| شێوازەکانی ڕێکەوتنووسین |
|
|||||
| لای لێخوڕین | ڕاست | |||||
| پاوانی ئینتەرنێت | ||||||
| کۆدی تەلەفۆن | +٨٢ | |||||
کۆریای باشوور وڵاتێکی پێشکەوتووە و لە پلەی حەوتەم دێت لە بنەمای پەرەسەندنی مرۆڤی (HDI) لە ناوچەی ئاسیای ئۆقیانووسی. ئەندامە لە گرووپی گرووپی ٢٠ و یانەی پاریس. ئابوورییەکەی لە پلەی دەیەم دایە بەپێی تێکڕای بەرھەمی ناوخۆیی. ھاوڵاتییانی سوودمەندن لە یەکێک لە خێراترین ھێڵەکانی ئینتەرنێت و چڕترین ھێڵی خێرای شەمەندەفەر. کۆریای باشوور لە ساڵی ٢٠١٧ حەوتەم گەورەترین سەرچاوەی دوان ئۆکسیدی کاربۆن بووە لە جیھان.[٧][٨]
دانیشتوواندەستکاری
بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠١٤ ژمارەی دانیشتوانی کۆریای باشوور ٤٩٬٥١٢٬٠٢٦ کەس بووە کە دەکاتە ٠٫٦٨ لەسەدی ڕێژەی خەڵکی جیھان. تەمەنی مامناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٣٩٫٩ ساڵە. ھەروەھا ٨٤ لەسەدی دانیشتوانی وڵات لە شارەکان دەژین.[٩]
مێژوودەستکاری
جیابوونەوە لە کۆریای باکووردەستکاری
کۆریای باشوور و کۆریای باکوور لەمیانەی شەڕی جیھانیی دووەم لەڕۆژی ١٥ی ئابی ١٩٤٨ دوو وڵاتەکە لەیەکدی جیابوونەوە[١٠]
حکومەتدەستکاری
وەرزش لە کۆریادەستکاری
تایکواندۆ کە ھونەرێکی جەنگی کۆریایییە، دەرکەوتوو بەر لە ٢٠٠٠ ساڵ پێش زاین. یەکێکە لە پڕ بینەرترین وەرزشەکان، و گرنگییەکی زۆری پێ دەدریت.
کەی پۆپدەستکاری
پۆپی کۆری لە ئێستادا ناوبانگێکی زوری ھەیە و داھاتێکی زۆر بۆ کوریای باشوور پەیدا دەکات، سەرەتاکەی بۆ ساڵی نەوەدەکان دەگەڕێتەوە.[ژێدەر پێویستە]
سەرچاوەکاندەستکاری
- ^ "A New Way of Seeing Country Social Responsibility" (PDF). Faculty of Philosophy and Social-Political Sciences: 6. Archived from the original (PDF) on 25 September 2013. Retrieved 16 January 2014.
- ^ [시행 2016.8.4.] [법률 제13978호, 2016.2.3., 제정] [Enforcement 2016.8.4. Law No. 13978, enacted on February 3, 2016] (بە كۆری). 2016. Retrieved 26 July 2017.
- ^ Kosis 100대 지표.
- ^ ئ ا ب پ "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. Retrieved 14 October 2020.
- ^ "Map of South Korea". www.lonelyplanet.com. Retrieved 2021-03-13.
- ^ "List of countries and dependencies by population", Wikipedia, 2021-03-12, retrieved 2021-03-13
- ^ Yong Jin, Dal (2011). "Hallyu 2.0: The New Korean Wave in the Creative Industry". International Institute Journal. 2 (1).
- ^ Chow, Kat. "How The South Korean Government Made K-Pop A Thing". npr.org. National Public Radio. Retrieved 4 September 2021.
- ^ Countries in the world (ranked by 2014 population) (ئینگلیسی). ماڵپەڕی Worldometers. سەردان لە ڕێکەوتی ٥ی ئایاری ٢٠١٥.
- ^ Ph. D., History; J. D., University of Washington School of Law; B. A., History. "How Korea Split Into North Korea and South Korea". ThoughtCo. Retrieved 2021-03-13.
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
