غوڵامڕەزا حەسەنی
غوڵامڕەزا حەسەنی (بە فارسی: غلامرضا حسنی؛ ٢١ی تەمموزی ١٩٢٧ – ٢١ی ئایاری ٢٠١٨)[١] پێشنوێژی ھەینی و یەکەم ئیمامی مزگەوتی جامیعی ورمێ لە دوای شۆڕشی ١٩٧٩ بوو. ئەو ھەروەھا نوێنەری ورمێ لە ئەنجومەنی ڕاوێژی ئیسلامی لە خولی یەکەمدا و نوێنەری ڕێبەری باڵای شۆڕشی ئیسلامی لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوا بوو.[٢]
غوڵامڕەزا حەسەنی بۆزۆرگ ئاباد | |
|---|---|
غلامرضا حسنی بزرگ‌آباد | |
_and_Ruhollah_Khomeini.jpg) غوڵامڕەزا حەسەنی (لای چەپ) لەگەڵ ڕێبەری پێشووی کۆماری ئیسلامیی ئێران، ڕووحوڵڵا خومەینی (لای ڕاست) | |
| Personal | |
| لەدایکبوون | ٢١ی تەممووزی ١٩٢٧ |
| مردن | ٢١ی ئایاری ٢٠١٨ (٩٠ ساڵ ژیاوە) |
| ئایین | ئیسلام |
| نەتەوە | ئێرانی |
| ھەرێم | ئێران |
| مەزھەب | شیعەی دوازدە ئیمام |
| چالاکبوون | ١٩٥٥–١٩٧٩: ڕێبەری بزووتنەوەی میلیشیای ئیسلامیی دژی شانشینی پەھلەوی ١٩٧٠–٢٠١٤: پێشنوێژی ھەینیی شاری ورمێ ١٩٧٩–٢٠١٤: نوێنەری ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ورمێ |
| پاش | ئایەتوڵڵا قوڕەیشی |
حەسەنی بە یەکێک لە کۆنەپەرستترین دەنگەکان لە ئێران و جیھانی ئیسلامی شیعە ناسراوە.[٣] ئەو بەھۆی ھەڵوێستە ئایینی و سیاسییە توندەکانی و دژایەتیکردنی خەلافەت و سوننە ناسراوە کە بانگەشەی لە وتەکانی ھەینیدا بۆ دەکردن و بەپێی زانیارییەکان ڕەخنەی زۆر کەسی لێکەوتووەتەوە. سەرکردە سوننەکان، چاکسازیخوازانی ئێرانی، پان تورکەکان، ڕێکخراوە چەپە توندڕەوەکان، ناسیۆنالیستە کوردە سوننەکان و ھەندێک لایەنی دیکە تۆمەتبار کراوە.[٤] ھەروەھا ئەو زۆر جاران وەکوو کەسێکی دژە مەسیحی، دژە سوننە و دژە کورد دەناسرێت و دەگوترێت کە ڕۆڵی سەرەکی لە کۆمەڵکوژیی قاڕنێدا ھەبووە.[٥][٦] لە دوای شۆڕشی ١٩٧٩ لە ئێران، سەرکردایەتیی میلیشیای جەوانمەردان لە شەڕی دژی کورد دەکات و ناوی لەگەڵ تاوانبارانی کۆمەڵکوژیی قاڕنێ تێکەڵاوە.[٧] دوای ئەوەی ھەوڵێکی تیرۆرکردنی حەسەنی لە ساڵی ١٩٨١ سەرنەکەوت، بە فڕۆکە بۆ چارەسەرکردن ڕەوانەی ئیرلەند کرا.[٧] حەسەنی لە ساڵی ١٩٨٣، دەسەڵاتداران لە حەشارگەی کوڕەکەی بەناوی ڕەشید،[٨] کە ئەندامی ڕێکخراوەی چریکەکانی فیداییی گەلی ئێران بوو ئاگادار دەکاتەوە، کە دواتر بە ڕەزامەندی حەسەنی بە تەقەکردن لە سێدارە درا.[٤] لە قسەکانی حەسەنی بە ڕۆژنامەنووسێکی ئەمریکی دەڵێت؛ «ئیبراھیم کوڕەکەی نەکردە قوربانی، بەڵام من کردم، ئەمڕۆش پەشیمان نیم».[٣]
لە ساڵی ٢٠٠١، بابەتگەلێک لە میدیاکانی زمانی ئینگلیزیدا سەبارەت بە وتاری ھەینی دەرکەوتن کە حەسەنی خاوەندارێتی و ڕاگرتنی سەگی بچووکی وەک کارێکی نائیسلامی ئیدانە کرد.[٩] نیویۆرک تایمز لە ڕایگەیاند کە حەسەنی دەڵێت: «سپاسی پۆلیس و دادوەرە بەڕێزەکان و ھەموو ئەو کەسانە دەکەم کە کاریان کردووە بۆ دەستگیرکردنی سەگدۆستان و دەستبەسەرداگرتنی سەگە لاق کورتەکان لەم شارەدا»،[١٠] دوای چەند ساڵێک لە تاران سەرکوتکردنی سەگ و خاوەن سەگەکان دەستیپێکرد.[١١] ھەروەھا لە زاری ناوبراوەوە ھاتووە کە «ئەو ژنانەی ڕێز لە حیجاب و مێردەکانیان ناگرن شایەنی مردنن. ئەم ژنانە و مێردەکانیان و باوکیان دەبێت بمرن».[٢][٧]
لە ساڵی ٢٠١١، میدالیای ئازایەتیی لەلایەن سەرۆک کۆمار مەحموود ئەحمەدینەژاد پێبەخشرا، کە یەکێک لە گرنگترین میدالیا فەرمییەکانە کە لە ئێراندا بەخشراوە.[٤] دەگوترێت ئەو میدالیایە بەھۆی خۆڕاگری لە دژی حکوومەتی پەھلەوی لە پێش شۆڕشی ١٩٧٩، دژایەتیی بەرامبەر ئۆپۆزسیۆنی کوردی لە ساڵانی یەکەمی دوای شۆڕش و بەشداریکردنی لە شەڕی ئێران و عێراقدا پێبەخشرا.[٤] لە شوباتی ٢٠١٤، وەکوو نوێنەری عەلی خامنەیی بەھۆی زۆربوونی تەمەن و نەخۆشی لە پۆستەکەی دوورخرایەوە.[٧]
ھەتا کانوونی دووەمی ساڵی ٢٠١٤، حەسەنی خاوەنی دوو ژنی زیندوو بوو.[١٢] ئەو خاوەنی حەوت کوڕ و چوار کچ بوو.[٣] غوڵامڕەزا حەسەنی لە ٢١ی ئایاری ٢٠١٨ لە تەمەنی ٩٠ ساڵیدا بەھۆی تەشەنای گورچیلە کۆچی دواییی کرد.[١٣]
منداڵەکانی حەسەنی بوونەتە کەسایەتی ناسراو لە بوارە جیاجیاکاندا بە بیروڕای سیاسیی دژبەیەکەوە. لەم ساڵانەدا نەوە کچەکەی، ئانا دایمۆند بەھۆی چالاکی مافەکانی مرۆڤ لە شانشینی یەکگرتوو لە دوای بەبێ تاوان دادگاییکردن، زیندانیکردن و ئازادکردنی لەلایەن حکوومەتی ئێران ناوبانگی دەرکرد.[١٤]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «شیخ حسنی امام جمعه سابق ارومیه دارفانی را وداع گفت». ٢١ی ئایاری ٢٠١٨.
- ^ ئ ا "Iran: Top cleric says women without veils must die" 7 December 2018 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. | adnkronos.com | 19 December 2009
- ^ ئ ا ب "Praying for a Century That Is Not the American One" By John F. Burns | nytimes.com | 1 January 2000
- ^ ئ ا ب پ "Qarna Massacre Mullah Awarded with ‘Medal of Bravery’ in Iran" 25 March 2012 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە. | insideofiran.org | 5 April 2011
- ^ «غوڵامڕەزا حەسەنی لە تەمەنی 91 ساڵی لە ورمێ کۆچی دواییکرد». تۆڕی میدیاییی ڕووداو. ٢٢ی ئایاری ٢٠١٨.
- ^ «مردنی یەکێکی دیکە لە بکوژانی خەڵکی کورد، لە ورمێ». کوردستان و کورد. ٢٢ی ئایاری ٢٠١٨.
- ^ ئ ا ب پ «Controversial Iranian Cleric Behind Qarna Massacre Loses Job». rudaw.net. لە ١ی ئایاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ "The Biography Of Great Martyr Br. Rashid Hasani" | referl.org | 14 September 2008
- ^ "Iranian cleric denounces dog owners" | news.bbc.co.uk | 14 October 2002
- ^ "Tehran Journal; Dog Lovers of Iran, Beware Growling Ayatollahs" By Neil MacFarquhar | nytimes.com | 24 August 2001
- ^ "Iran: Tehran Officials Begin Crackdown On Pet Dogs" | referl.org | 14 September 2007
- ^ «حجت الاسلام قریشی به امامت جمعه ارومیه و نماینده ولی فقیه در آذربایجان غربی منصوب شد/ تقدیر از مجاهدت و خدمات حجت الاسلام حسنی». Supreme Leader Website. لە 6 August 2015 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) - ^ «غلامرضا حسنی، امام جمعه سابق ارومیه درگذشت». ٢١ی ئایاری ٢٠١٨.
- ^ «Nazanin's daughter deserves to have her mother next to her». ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە غوڵامڕەزا حەسەنی تێدایە. |
| Political offices | ||
|---|---|---|
| لە پێش: پۆستەکە نەبووە |
پێشنوێژی ھەینیی ورمێ و نوێنەری ڕێبەر ١٩٨٠—٢٠١٤ |
لە دوا:  سەید مەھدی قوڕەیشی
|
