زەینەب جەلالیان
زەینەب جەلالیان (لەدایکبووی ١٩٨٢ لە ماکۆ) زیندانییەکی سیاسیی کوردە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان کە بە کۆنترین زیندانی سیاسیی ژن لە ئێران پێناسە دەکرێت؛ ھەروەھا قورسترین سزاشی لەنێویاندا ھەیە. تۆمەتی ئەندامییەتی پژاک و بەزاندنی نایاسایی سنوور خراوەتە پاڵ زەینەب و سەرەتا بە ساڵێک زیندان و سێدارە مەحکووم بوو کە دواتر بۆ زیندانی ھەتاھەتایی کەم بۆوە. زەینەب تاوەکوو ئێستا مافی مەرەخەسی پێ نەدراوە.[١][٢]
زەینەب جەلالیان زێنەب جەلالیان | |
|---|---|
| لەدایکبوون | ١٩٨٢ی زایینی |
| نەتەوە | کورد |
| تۆمەتی تاوانباری | ئەندامییەتی پژاک |
| سزای تاوانباری | زیندانی ھەتاھەتایی |
ژیاننامە
دەستکاریزەینەب جەلالیان کچی عەلی ساڵی ١٣٦١ی کۆچی ھەتاوی لە دێھاتێکی شاری ماکۆ لە دایک بووە و لە تەمەنێکی کەمدا پەیوەستی ڕیزی گەریلاکانی پەکەکە بووە.[٣]
دەستبەسەر بوون
دەستکاریزەینەب ٢٠ی ڕەشەممەی ساڵی ١٣٨٦ – ١٠ی ئازاری ٢٠٠٨ لە ڕێگای کرماشان - سنە نزیک کامیاران، لە خاڵی پشکنینی قازانچی کرماشان لەلایەن ھێزەکانی ئیتلاعاتی ئێرانەوە کە چەکدار بوون و جلی مەدەنییان لەبەردا بووە قۆڵبەست کراوە و دەوری ئۆتۆمبێلەکەیان داوە و بە زەبری لێدان ھێناویانەتە خوار و لە سندووقی ماشێنێکی تریان ھاویشتووە و بۆ گرتووخانەی ئیتلاعاتی کرماشان کە بە زیندانی مەیدان نەفت ناوبانگی ھەیە؛ گوازراوەتەوە.[٤] دوای سێ ھەفتان بنەماڵەی زێنەبیان ئاگادار کردەووە و خۆیشی ھەفتەیەک دواتر لە پەیوەندییەکدا ھەواڵی گیرانەکەی پشتڕاست کردەوە.
حوکم
دەستکاریزەینەب جەلالیان سەرماوەزی ساڵی ١٣٨٧ لەلایەن لقی یەکی دادگای شۆڕشی کرماشان بە تۆمەتی چوونەدەری نایاسایی لە سنوور بە ساڵێک زیندان و بە تۆمەتی ھاوکاری و ئەندامییەتی پژاک و چالاکی چەکداری دژ بە کۆماری ئیسلامیی ئێران بە واتایەکی تر محاربە و دژایەتی لەگەڵ خودا بە سێدارە مەحکووم بووە؛ ئەو دادگایە بە بێ حازر بوونی پارێزەر و لە چەند خولەکدا بەڕێوە چووە؛ زێنەب ئەو تۆمەتانەی ڕەت کردووەتەوە و وتوویەتی تەنیا بە شێوەی مەدەنی و بێ چەک ھاوکاریی پەکەکەی کردووە. ئەم حوکمە بانەمەڕی ١٣٨٨ لەلایەن ئەنجومەنی باڵا پشتڕاست و پەسەند کراوە. بەھۆی ناڕەزایەتی زۆر لە ناوخۆ و دەرەوی ئێران، خەزەڵوەری ١٣٩٠ زێنەب وەبەر لێبووردنی خامەنەیی کەوتووە و حوکمەکەی لێ بووەتە زیندانی ھەتاھەتایی.[٥] زێبەب لە نامەیەکی ھاوبەشدا لەگەڵ کچەکوردی زیندانی، سۆھەیلا حیجاب ئاشکرا وتوویەتی داوای ئازادی و لێبوردن و مەرەخەسی ناکەم چون ھیچ ھەڵەیەکم نەکردووە.[٦]
گرتووخانەکان
دەستکاری- زەینەب ھەر لە کاتی دەستبسەر بوونییەوە ھەتاکوو سەرماوەزی ١٣٩٣ لە زیندانی دێزالاوای کرماشان بوو.[٧]
- بۆ ماوەی پێنج مانگ ساڵی ١٣٨٨ بۆ بەندی ٢٠٩ی زیندانی ئێڤین ڕاگوێزرا و دوایە دیسان بردراوە کرماشان.
- ساڵی ١٣٩٣ دوای بەدواداچوونێکی زۆر ھێشتیان بچێتە گرتووخانەی شاری خۆی.
- ٩ی بانەمەڕی ١٣٩٩ – ٤ی نیسانی ٢٠٢٠، زەینەب بە ھۆکارگەلێکی نادیار ڕاگوێزرا و دوایە ڕوون بۆوە لە گرتووخانەی کرماشانە.[٨]
- چوار ڕۆژ دواتر زەینەبیان بردە بەندی دابڕگەی زیندانی قەرچەکی وەرامین کە خرابترین زیندانە بۆ ژنان لە ئێران.[٩][١٠]
- ٥ی پووشپەڕ لە قەرچەکەوە بۆ نەندی تاکەکەسی گرتووخانەی ژنانی کرمان ڕاگوێزراوە. ٩ی گەلاوێژی ھەمان ساڵ لەوێڕا پەیوەندی بە ماڵەکەیانەوە گرت و بە فارسی قسەی کرد و وتی ئیزنی ئەوەم پێ نادەن بە کوردی بتاندۆنم.[١١][١٢]
- ٣١ی جۆزەردانی ١٣٩٩ – ٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ زەینەب بۆ گەڕاندنەوەی بۆ زیندانی خۆی و نەچوونەوە بۆ ئێڤین مانی لە خواردن گرت.[١٣]
- ٣ی ڕەزبەری ١٣٩٩ – ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ لەسەرڕاوە لە کرمانەوە بۆ دێزیلاوای کرماشان نێردراوە، حاڵی زێنەب وەندە خراپ بووە کە لەوێ بە زۆری بەرپرسیارەتییان قەبوول کردووە.[١٤]
- ٢٠ی خەزەڵوەری ١٣٩٩–١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ زەینەبیان ناردە گرتووخانەی یەزد،[١٥] ڕۆژێک پێشتر پێیان ڕاگەیاندنوو دەینێرنەوە پارێزگای خۆی بەڵام ڕاست نەبوو و تا گەیشتبوو ئەوێش لە ڕێگا زۆریان لێ دابوو. بۆ ئازاری ڕەوانی زیاتر ئاواھی لە شاری خۆی دوور دەخرێتەوە.[١٦]
نەخۆشییەکان
دەستکاری- زەینەب لە ماوەی ئەو چەند ساڵ زیندانییە بەھۆی ئەشکەنجە بۆ دانپێدانانی زۆرەملی تووشی نەخۆشی جۆراوجۆر بووە: دڵ و ڕیخۆلە و گورچیلەکانی کێشەیان پەیدا کردووە، لای ڕاستی جەستەی بێھەستە بەڵام پشکنینی بۆ نەکراوە و ھۆکارەکەی ڕوون نییە، لەبەر سترێس و ئەو فشارانە کە بۆی دێنن تووشی تە‌وژمی خوێنی بە‌رز و نزمیش بووە، زمانی کێشەی بۆ ساز بووە و قووتدان بۆی ئەستەمە، ددانەکانی ساغ نەماون و ئەگەری لەدەستدانی سۆمای چاوەکانیشی ھەیە.[١٧] ئیزنی پشکنین یان نەشتەرگەری و چارەسەریی پزشکی لە دەرەوەی زیندان بە زەینەب نادرێت مەگەر بەو مەرجەی بە درۆ دان بەو شتە دابنێت کە ئەوان دەیانھەوێت کە زەێنەب نایکات و تەنانەت بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی، لە داودەرمانی ناو زیندانیش خۆی پاڕاستووە.[١٨][١٩][٢٠]
- حوزەیرانی ٢٠٢٠ زێنەب لە زیندانی وەرامین ڤایرۆسی کۆرۆنا گرت و ھەناسەی تووند بوو کە دواتر تووشی ئاسمی کرد. زەیبەب بە ماڵێیانی ڕاگەیاند بۆ چارەسەری نەیانبردووەتە دەرەوەی گرتووخانە و لەگەڵ چەند کەسێکی دیکەی تووشبوو پێکەوە لە کەرەنتینە دان.[٢١][٢٢][٢٣]
ئەشکەنجە
دەستکاریزێنەب تا ھەشت مانگ مافی گرتنی پارێزەری نەبووە. لە ژوورەکانی تاکەکەسیدا ڕاگیراوە. بە شێوەی جۆراوجۆر وەکوو: سەر لە دیواردان، ھەڕەشەی دەستدرێژی، شەق و مست لە زگ و شەلاخکاری لاقەکانی، قەدەغە کردنی ئاودەست و پشوو، حیجابی زۆرەملی تەنانەت لە بەندی ژنانەش، پشکنین و لەناو بردنی کەلوپەلەکانی و لەژێر چاوەدێر خستنی ھەموو ھەڵسوکەوت و وتوێژەکانی ئەشکەنجە دراوە تاوەکوو لە پێش کامێرا و بۆ بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنی دان بە کاری نەکردوو دابنێت.[٢٤][٢٥][٢٦]
کاردانەوەکان
دەستکاری- ڕێکخراوەی لێبوردنی نێونەتەوەیی خەرمانانی ١٣٩٩ لە ڕاگەیەندراوەیەکدا ڕایگەیاند کەمتەرخەمی لە ھەمبەر نەخوشیی زێنەب ئەشکەنجەیە و ھەموو بۆ ئەوەیە ناچار بە دان پێدانانی بکەن.[٢٧]
- نەتەوە یەکگرتووەکان ساڵی ٢٠١٦ داوای لە ئێران کرد بە زووترین کات زەینەب جەلالیان ئازاد بکرێت و قەرەبووی ئەو چەند ساڵ زیندان و ئەشکەنجانەی بۆ بکرێتەوە.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «زێنەب جەلالیان، کۆنترین زیندانی سیاسیی ژن لە گرتووخانەکانی ئێراندا». ڕۆژپڕێس | Rojpress (بە کوردی). ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ concerning Zeinab Jalalian
- ^ «ژیاننامەی زێنەب جەلالیان، گیراوی سیاسی بە بۆنەی ڕۆژی جیھانی ژن: چاوی گەل». لە ڕەسەنەکە لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «زەینەب جەلالیان؛ ڕزگاربووی بەردەم پەتی سێدارە، لەزینداندا ململانێ لەگەڵ نەخۆشیدا دەکات». hawlati.co (بە ئینگلیزی).
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «زەینەب جەلالیان بۆ بەندیخانەی کرماشان گوازرایەوە – Renas News». لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ «زێنەب جەلالیان و سوھەیلا حیجاب نامەیەکییان بڵاو کردەوە – خۆڕاگری».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ KHRN (١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠). «Four Times Transfer and Exile in Six Months; Zeynab Jalalian Transferred to Yazd Prison». KHRN (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «ڕاگواستنی زەینەب جەلالیان بۆ شوێنێکی نادیار». Hengaw (بە Kurdish (Arabic script)). لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «زەینەب جەلالیان گوازراوەتەوە بۆ زیندانی وەرامین». Aryen News. ٢ی ئایاری ٢٠٢٠. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ KHRN (٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٠). «Concerns Over the Fate of Zeynab Jalalian in the Quarantine of Qarchak Prison». KHRN (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ IranWire https://iranwire.com/fa/special-features/39895.
{{cite web}}: سەردێڕی ونی|ناونیشان=(یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «Exclusive: Zeinab Jalalian in bad condition in prison». Iran International (بە ئینگلیزی). ١ی ئابی ٢٠٢٠. لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «زەینەب جەلالیان لە زندانی قرچەکی وەرامین مانی لە خواردن گرت». komarixwaz.com. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «"زەینەب جەلالیان" بۆ زیندانی دێزڵاوای کرماشان ڕاگوێزرا». Kurdpa (بە Kurdish (Arabic script)). لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ KHRN (١٤ی ئایاری ٢٠٢١). «Political prisoner Zeynab Jalalian in critical condition in Yazd». KHRN (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ KHRN (١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠). «Four Times Transfer and Exile in Six Months; Zeynab Jalalian Transferred to Yazd Prison». KHRN (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ١١ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «ئەگەری لەدەستدانی چاوی زەینەب جەلالیان». زاگرۆس پۆست. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ Association، Kurdistan Human Rights (١٥ی شوباتی ٢٠١٨). «زیندانی خۆی / مەترسی ھەیە زەینەب جەلالیان بینایی چاوەکانی لە دەست دابێت». کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستان. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «ڕەوشی تەندروستی زێنەب جەلالیان نالەبارە». مەسعوود مەناف|Masoud Manaf (بە کوردی).
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ IRANIAN KURDISH WOMAN DENIED MEDICAL CARE ٢٧ی شوباتی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Corporation، Nalia. «ئێران.. زەینەب جەلالیان زیندانی سیاسی کورد تووشی کۆرۆنا بوو». www.nrttv.com. لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «فاتمە کەریمی: زەینەب جەلالیان لە ڕێگای باوکییەوە پشت ڕاستکراوە کە تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بووە». VOA (بە کوردی). لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «Kurdish Political Prisoner Contracts Coronavirus in Iran's Qarchak Prison». Iran HRM (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ٧ی حوزەیرانی ٢٠٢٠. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «Document». www.amnesty.org (بە ئینگلیزی). لە ١٠ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «Report On Torture And Illegal Imprisonment Of Kurdish Political Prisoner Zeinab Jalalian». The Rojava Report (بە ئینگلیزی). ٣١ی ئابی ٢٠١٥. لە ١٢ی ئایاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «Iranian Judicial Officials Suggest Kurdish Prisoner Will Get Temporary Leave if She Agrees to Televised "Confession"». Center for Human Rights in Iran. ٩ی شوباتی ٢٠١٦.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «تداوم حبس زینب جلالیان، زندانی سیاسی در سلول انفرادی زندان کرمان». حقوق بشر در ایران (بە فارسی). ٣٠ی تەممووزی ٢٠٢٠.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر)
