شێخ نافیع مەزھەر
شێخ نافیع مەزھەر ناسراو بە شپرزە (١٩١٣ لە سەقز، ئێران – ١٩٩٩) شاعیر و وەرگێڕێکی خەڵکی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بوو.[١]
شێخ نافیع مەزھەر | |
|---|---|
| لەدایکبوون | ١٩١٣ |
| مەرگ | ١٩٩٩ |
| نەتەوە | کورد |
| پیشە | شاعیر و وەرگێڕ |
| کار | شپرزە |
| ئایین | ئیسلام، سوننە |
| مناڵ(ەکان) | موفیدە مەزھەر |
ژیان
دەستکارینافیع مەزھەر کوڕی حاجی شێخ مەحموود و کوڕەزای حاجی شێخ ئیبراھیمی خەڵکی کەسنەزان بوو. لە ساڵی ١٢٩٢ی کۆچی لە شاری سەقز لەدایک بوو و خوێندنی سەرەتایی لای چەند مامۆستای ئایینی تەواو کرد.[٢]
لە گوندی تاڵەجەڕ سەر بەناوچەی سەرشیو لە سەقز لە ساڵی ١٣١٣ ھەتاوی لای مامۆستا شێخ محەممەد مەردووخ قزڵبڵاخی دەرسی خوێندووە و سەرەتای شاعیری شیخ مەزھەر لێرەوە دەستی پێ کرد. ھەر لەو ساڵەدا کۆچی کرد بۆ سلێمانی لە باشووری کوردستان و، لەوێ زۆربەی شاعیران کوردستان وەک پیرەمێرد، قانع و موفتی پێنجوێنیی مولاقات کرد. لە ساڵی ١٩٣٦ زایینی بوو بە سەربازی سوپای ئێراق و لەوێ دامەزرا، بەڵام لە ساڵی ١٣٢٠ ھەتاوی گەڕایەوە کوردستانی ڕۆژھەڵات و ماوەیێک زیندان کرا. پاشان بووە فەرمانبەری ئیدارەی شێر و خورشید. شێخ نافێع مەزھەر پشتیوان و ھاندەری شاعیران و شێعر و ئەدەبی کوردی بوو و، بۆ ئەم مەبەستە زۆر جار گیان و ماڵی خۆی خستە زەخت و خەتەرەوە.[٣]
شێخ نافێع لە ڕۆژی چواری بەفرانباری ١٣٧٧ ھەتاوی لە شاری سەقز و لە تەمەنی ٨٥ ساڵاندا کۆچی دواییی کرد.
بەرھەمەکان
دەستکاری- دیوانە شێعرێ «گرد و کۆ»، چاپدراوی سوید، ١٩٩٥
- وەرگێرانی کتێبی «سل و ترسی سەقز» بەرھەمی مستەفا تەیموورزادە لە فارسییەوە بە کوردی[٤]
موفیدە مەزھەر کچی شێخ نافێع ئەم کتێبەی لە دوای کۆچی دوایی باوکی لە چاپدا و بڵاوی کردەوە.
نموونە شیعر
دەستکاری| ئەڵا ئەی مەولەوی دەستم بە دامانت لەمەولاوە | ئەتۆ شەمس و منیش وەک تۆ موریدم بەرکە بەم لاوە | |
| لەتیشکی نووری خورشیدی جەماڵی عیشقە سووتاوم | ھەموو شاھان و دەزگا چوون و نەیرووی عیشقە ھەر ماوە | |
| ئەمن پیر بووم و یار پیر بوو کوڕی یار پیرەمەردێکە | بەڵام ھەر مەسنەوی تۆیە ئەڵەی ھەردوێنێکە وتراوە | |
| ئەگەر دونیا ببێتە ئاو و ئاگر عالەمێ بگرێ | چ باکیکێ ھەیە شەخسێ کە وا حەیران و شێواوە | |
| شپرزەم ئیفتغارم ھەر نەزانین و نەفامیمە | خۆشا بۆ ئەو کەسەی وەک من لە عیلم و عەقڵی لاداوە |
لە کۆتایی دیوانی گرد و کۆدا، ئەم سێ بەیتە فارسییەی بۆ کێڵی گۆڕەکەی نووسیوە:[٥]
| گر گیاهی رفت زیر پا چه غم صحرا سلامت | قطره ای چند ار ز دریا کم شود، دریا سلامت | |
| رخت بست ار پیر جاهلی زینجا چه بهتر | خیل دانایان عالی همت کوشا سلامت | |
| خاک شد گر جسم نافع اندرین عالم چه مانع | روح عالی قدر او در عالم بالا سلامت |
لە کتێبی "گرد و کۆ"دا ئەم شێعرەی بۆ شاری مەھاباد نووسیوە[٦]
| سڵامی من لەسەر شاری مەھاباد | لەسەر ئەو شارە کوردەی خۆشی ئازاد | |
| ئەتۆ ساوجبڵاغ یا سابڵاغ بووی | بەھۆی زەردەشتەوە بوویتە مەھاباد | |
| ئەزانی شارەکەی زەردەشتە سەردەشت | غروور و ئیفتخارە بۆ گرۆی ماد | |
| دڵم وەک ئاگری زەردەشت ئەسووتێ | لەبۆ مەڵبەندی شیرین بوومە فەرھاد | |
| بەیادی عیشقی پاکی بابەتاھیر | ز دست دیدە و دل ھر دو فریاد | |
| بەڕاسی ھیممەتی لاوانی ئێوە | نیشانەی بەرزییە بۆ قەومی ئەکڕاد | |
| ئەزانیم داکی پاکی نیشتیمانیش | دڵی خۆشە بە تێکۆشانی ئەولاد | |
| بە سەربەرزی ببن وەک داری عەڕعەڕ | بە ئازادی بژین وەک سەروی ئازاد | |
| وەکوو من شەممی شادی کەن شەو و ڕۆژ | سەرئەفراز بن بەوێنەی شاخی شمشاد | |
| لەنێو کوردا شوکر فەوتاوە ئێستا | نەفامی و خوێن مژین و زوڵم و بێداد | |
| بنێشتە خۆشەیە سەقز لەبۆ کورد | لە ئەم شاری شپرزەی خۆ بکە یاد! |
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ زندگینامە نافع مظهر[بەستەری مردوو]، عومەر فارووقی، ماڵپەری شاری من، ٢٠٢٠
- ^ ھەواڵنێری خوێندکارانی ئێران (ئیرنا): نگاهی به يکی از بزرگان علم وادب کردستان؛ ٢٠١٥.
- ^ شێخ نافێعی مەزھەر(شپرزە) ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.، شارنیوز، ٢٠٠٩
- ^ دو کتاب مهم در باره تاریخ و فولکلور منطقه سقز به چاپ رسید ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.، شارنیوز، ٢٠١٥
- ^ «دریا سلامت». books.vejin.net (بە کوردی). لە ٢٠ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ https://books.vejin.net/ck/search?c=%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86[بەستەری مردوو]
