سوپای ئیسپانیا
سوپای ئیسپانیا (بە ئیسپانی: Ejército de Tierra)واتا سوپای زەمینی ھێزە چەکدارەکانی ئیسپانیا کە بەرپرسیارە لە ئۆپەراسیۆنە سەربازییە وشکانییەکان. یەکێکە لە کۆنترین سوپای چالاک –مێژووەەکانکەی دەگەڕێتەوە بۆ کۆتایی سەدەی ١٥.
| سوپای ئیسپانیا | |
|---|---|
| Ejército de Tierra | |
 ئارمی سوپای ئیسپانیا | |
| دامەزراندن | سەدەی ١٥ |
| وڵات |  ئیسپانیا |
| جۆر | سوپا |
| ڕۆڵ | ھێزی وشکانی |
| قەبارە | ٧٥،٨٢٢ سەرباز (٢٠١٨)[١] |
| بەشێکە لە |  ھێز چەکداری ئیسپانیا |
| بنکە | Buenavista Palace, مەدرید |
| بووکەڵە | ھەڵۆی بەربڵاوی تاج لەسەر لەگەڵ خاچی سانت جەیمس |
| فەرماندەکان | |
| Commander in Chief |  شا فیلیپی شەشەم |
| Chief of Staff of the Army |  ژەنەڕاڵێ سوپا Amador Fernando Enseñat y Berea[٢] |
| هێماکان | |
| Flag patch | .svg) |
| Aircraft flown | |
| هێلیکۆپتەری هێرشکەر | Tiger |
| Reconnaissance | Airbus EC-665 Tiger |
| فڕۆکەی مەشق | Colibrí EC135 |
| گواستنەوە | Chinook Cougar NH90 |
سوپای ئیسپانیا لە سەردەمی شا فێردیناند و شاژن ئیزابێلا (کۆتایی سەدەی پازدەھەم)ەوە بە بەردەوامی بوونی ھەبووە. کۆنترین و گەورەترینی سێ خزمەتگوزارییەکە بوو، ئەرکەکەی بەرگریکردن بوو لە نیمچە دوورگەی ئیسپانیا و دوورگەکانی بالیاریک و دوورگەکانی کەناری و مێلیلا و سیوتا و دوورگە و بەردەکانی ئیسپانیا لە کەناراوەکانی باکووری ئەفریقا.
مێژوو
دەستکاری
لە ماوەی سەدەی ١٦دا، ئیسپانیا ھابسبورگ گەشەیەکی بەردەوامی لە ھێزی سەربازی خۆیدا بەخۆیەوە بینی. جەنگەکانی ئیتالیا (١٤٩٤–١٥٥٩) سەرکەوتنی کۆتایی ئیسپانیا و ھەژموونی لە باکووری ئیتالیا بە دەرکردنی فەرەنسییەکان بەدوای خۆیدا ھێنا. لە کاتی جەنگدا، سوپای ئیسپانیا ڕێکخستن و تاکتیکەکانی خۆی گۆڕی، لە ھێزێکی ھەڵگری پایک و ھالبەردەوە پەرەی سەند بۆ یەکەم پێکھاتنی پایک و تەقەی بازرگانی ئارکی و پایکمەن. لە ماوەی سەدەی ١٦دا ئەم پێکھاتەیە پەرەی سەند و بوو بە پێکھاتەی پیادەی تێرسیۆ.
بە پشتیوانی ئەو سەرچاوە داراییانەی کە لە ئەمریکاوە وەرگیراون،[٣] ئیسپانیا شەڕەکانی دژی دوژمنەکانی کرد، وەک ڕاپەڕینی درێژخایەنی ھۆڵەندی (١٥٦٨–١٦٠٩)، بەرگری لە ئەورووپای مەسیحی کرد لە ھێرش و داگیرکارییەکانی عوسمانی، پشتگیری لە دۆزی کاسۆلیکی کرد لە فەرەنسییەکان شەڕەکانی ناوخۆ و شەڕی ئینگلتەرا لە کاتی جەنگی ئینگلیز-ئیسپانیا (١٥٨٥–١٦٠٤). قەبارەی سوپای ئیسپانیا لە نزیکەی ٢٠ ھەزار سەربازەوە لە ساڵانی ١٤٧٠ بۆ نزیکەی ٣٠٠ ھەزار سەرباز تا ساڵانی ١٦٣٠ لە کاتی جەنگی سی ساڵەدا کە ئەورووپای لەیەکتر جیاکردەوە، ئەمەش پێویستی بە دامەزراندنی سەرباز بوو لە سەرانسەری ئەورووپا.[٤] بەھۆی بەشداریکردنی ژمارەیەکی لەو جۆرە، ئیسپانیا کێشەی ھەبوو لە دابینکردنی بوودجەی ھەوڵەکانی جەنگ لە زۆر بەرەدا. نەدانی پارەی سەربازەکان بووە ھۆی زۆرێک لە یاخیبوون و ڕووداوەکانی وەک کیسەی ئەنتۆرب (١٥٧٦) کە ١٧ ھەزار کەس تێیدا گیانیان لەدەستدا.[٥]
جەنگی سی ساڵە (١٦١٨–١٦٤٨) لە ئیسپانیا شانبەشانی زۆربەی دەوڵەتەکانی تری ئەورووپا بوو. ئیسپانیا بە پێگەیەکی بەھێزەوە ھاتە ناو ململانێکانەوە، بەڵام شەڕە بەردەوامەکان وردە وردە سوودەکانی لەناوبرد؛ سەرەتا داھێنانەکانی ھۆڵەندی، پاشان سویدی، تێرسیۆیان زیاتر لاواز کردبوو، کەمتر نەرمی و ھێزی ئاگرینی ھەبوو لە چاو ھاوتا مۆدێرنەکانی.[٦] سەرەڕای ئەوەش، سوپای ئیسپانیا بە درێژایی ئەم ماوەیە لە سەرانسەری ناوچەیەکی گەورەی ئەورووپادا بەردەوام بوو لە سەرکەوتن و گەمارۆدانی گەورە. ھاتنی فەرەنسا بۆ ناو جەنگ لە ساڵی ١٦٣٥ فشارێکی زیاتری خستە سەر ئیسپانیا، سەرکەوتنی فەرەنسا لە شەڕی ڕۆکرۆی لە ساڵی ١٦٤٣ بووە ھۆی پەرەسەندنێکی گەورە بۆ فەرەنسییەکان. بە واژووکردنی ئاشتی وێستفالیا لە ساڵی ١٦٤٨، ئیسپانیا ناچار بوو سەربەخۆیی کۆماری ھۆڵەندا قبوڵ بکات.
سەدەی ١٨
دەستکاریئیسپانیا وەک ھێزێکی گرنگی دەریایی و سەربازی ماوەتەوە، پشت بە ھێڵە دەریایییە گرنگەکان دەبەستێت کە لە ئیسپانیاوە بەرەو کاری بی و ئەمریکای باشوور درێژدەبنەوە و بەرەو ڕۆژاوا بەرەو مانیلا و ڕۆژھەڵاتی دوور.
سوپای ئەمریکا لەسەر مۆدێلی فەرەنسی ڕێکخرایەوە و لە ساڵی ١٧٠٤ تێرسیۆیە کۆنەکان گۆڕدرا بۆ فەوجەکان. یەکەم قوتابخانەی سەربازی مۆدێرن (قوتابخانەی تۆپخانە) لە ساڵی ١٧٦٤ لە شاری سێگۆڤیا دروست کرا. لە کۆتاییدا لە ساڵی ١٧٦٨ شا چارڵی سێیەم «فەرمانە شاھانەیییەکانی ڕژێم و دیسیپلین و ژێردەستەیی و خزمەتکردن لە سوپاکانیدا»ی پەسەند کرد، کە تا ساڵی ١٩٧٨ کاری[٧]
سەردەمی ناپلیۆن و نۆژەنکردنەوە
دەستکاریلە کۆتایی سەدەی ١٨دا ئیسپانیا کە بۆربۆن بەڕێوەدەبرا ھاوپەیمانی لەگەڵ فەرەنسا کە بۆربۆن بەڕێوەدەبرا و ھەربۆیە پێویست نەبوو لە شەڕی وشکانی بترسێت. تاکە دوژمنی جددی بەریتانیا بوو کە ھێزی دەریایی شاھانەی بەھێزی ھەبوو؛ بۆیە ئیسپانیا سەرچاوەکانی خۆی لەسەر ھێزی دەریایی خۆی چڕکردەوە. کاتێک شۆڕشی فەرەنسا بۆربۆنەکانی ڕووخاند، شەڕێکی وشکانی لەگەڵ فەرەنسا بوو بە مەترسییەک کە پاشا ھەوڵیدا خۆی لێ بپارێزێت.
لە سوپای ئیسپانیادا فەیلەقی ئەفسەرەکان بە پلەی یەکەم لەسەر بنەمای پشتیوانی شاھانە ھەڵدەبژێردرا، نەک شایستەیی. نزیکەی یەک لەسەر سێی ئەفسەرە بچووکەکان لە ڕیزەکانەوە پلەیان بەرزکرابووەوە و بەھرەیان ھەبوو، بەڵام دەرفەتی بەرزکردنەوە یان سەرکردایەتیکردنیان کەم بوو. پلەدارەکان کۆڵبەری خراپ ڕاھێنراو بوون. یەکەکانی نوخبە فەوجەکانی بیانی ئێرلەندی و ئیتاڵی و سویسری و والۆنیان لەخۆگرتبوو، جگە لە یەکەکانی تۆپخانە و ئەندازیاری نوخبە. لە شەڕدا یەکە بچووکەکان بە باشی شەڕیان دەکرد، بەڵام تاکتیکە مۆدێرنەکانیان لە بەرامبەر Grande Arméeی فەرەنسیدا سەخت بوو، سەرەڕای ھەوڵە دووبارەیییە نائومێدەکان لە چاکسازی لە کۆتا خولەکدا.[٨]
لە ساڵی ١٨٠٨ ناپلیۆن ھەوڵیدا کارلۆسی چوارەم لە ئیسپانیا لە پۆستەکەی لاببات و جۆزێف بۆناپارتی برای لەسەر تەختی ئیسپانیا دابنێت، ئەمەش جەنگی نیمچە دوورگەی لێکەوتەوە. سەرەتا بەرەنگارییەکی کەم بوو و ئیسپانیا داگیرکرا؛ بەڵام زۆری نەخایاند یەکەکانی ئیسپانیا دەستیان کرد بە ڕێکخستنەوە و دامەزراندنیشەڕی چریکی (گەریلا), کە گەیشتە لووتکە بە سەرکەوتنی ئیسپانیا لە شەڕی بایلێن لە ماوەی دوو مانگی یەکەمی شەڕەکەدا. فەرەنسییە دۆڕاوەکان نیمچە دوورگەکەیان چۆڵکرد تا دەگاتە دۆڵی ئیبرۆ لە نزیک پیرینیس، تووشی چەندین شکستی زەلیلکەر بوون لە بەرامبەر سوپای ئاسایی ئیسپانیا. ئەوان لە یەکەم شکستە دەنگییەکانی سوپای فەرەنسی ئیمپراتۆری کە تا ئێستا بەڕواڵەت بێ ڕکابەر بوو، ناپلیۆنی ناچار کرد دەستوەردانێکی شەخسی لەگەڵ ھێزی بەرفراوان بکات، بەڵام شەڕی ھاوپەیمانی پێنجەمی لێکەوتەوە، چونکە زلھێزەکانی دیکەی ئەورووپا بە سەرۆکایەتی نەمسا ھاندرابوون شەڕیان لەگەڵدا ڕابگەیەنن فەرەنسا. دۆخەکە بە شێوەیەکی بەردەوام بۆ فەرەنسییەکان خراپتر بوو ھەرچەندە ناپلیۆن سەربازی کاریگەرتری ھێنایە ناو نیمچە دوورگەکەوە، چونکە یاخیبووانی گەریلا زیاتر کۆنترۆڵی شەڕی ئیسپانیایان لە دژی ناپلیۆن کرد و بەرخۆدانێکی نیشتمانی ژێرزەمینیی کەم تا زۆر یەکگرتوویان دروست کرد، کە سوپای تەقلیدی ئەو سەردەمەیان بۆ ڕێکنەخرابوو یان ئامادەکراوە بۆ ھێشتا.[٩] بەڵام تا ساڵی ١٨١٢ سوپا تەنھا ناوچە پەرش و بڵاوەکانی کۆنترۆڵ کرد، و تەنھا دەیتوانی بە ھێرشی ناوبەناو فەرەنسییەکان ھەراسان بکات.[١٠] خۆشبەختانە بۆ ئیسپانییەکان، لەشکرکێشییە کارەساتبارەکەی فەرەنسا بۆ سەر ڕووسیا، سوپای فەرەنسی بە توندی لاواز کرد و ناپلیۆنی ناچار کرد کە چڕبوونەوەی ھێزەکانی لە ئیسپانیا کەم بکاتەوە، لە کۆتاییدا ڕێگەی بە سوپا و میلیشیا و ھاوپەیمانە بەریتانییەکانیان دا تا ساڵی ١٨١٤ فەرەنسییەکان لە ئیسپانیا دەربکەن.
لە ماوەی سەدەی نۆزدەھەمدا
دەستکاری.jpg)
سوپای ئیسپانیا لە شەڕەکانی ناپلیۆن سەریھەڵدا کە لە ئەنجامی ساڵانێک لە ململانێی وێرانکەر لە کاتی جەنگی نیمچە دوورگەکاندا وێران بوو.[١١] زنجیرەیەک ململانێ لە کۆلۆنییەکانی ئەمریکای ئیسپانیا بە ئامانجی سەربەخۆیی سیاسی لە ئیمپراتۆرییەتی ئیسپانیا کە لە ساڵی ١٨٠٨ سەریھەڵدابوو، بووە ھۆی لەدەستدانی زۆرینەی ئەم موڵک و ماڵی کۆلۆنیالیزمانە تا ساڵی[١٢] لەم شەڕانەدا، ژمارەیەکی زۆر لە سوپای ئیسپانیا ڕەوانەی ئەمریکای ئیسپانی کران بە مەبەستی شکستپێھێنانی شۆڕشگێڕانی ئەمریکای لاتین؛ ئەم ھەوڵانە زۆربەیان سەرکەوتوو نەبوون. لەگەڵ پشێوییەکانی ئیسپانیا دژی حکوومەتی ئیسپانیا، ھێزی سەربازی ئیسپانیا لە سەردەمی دوای ناپلیۆن لە سەرەتای سەدەی نۆزدەھەمدا زیاتر زیانیان پێگەیشت. بە داننان بە پێویستی چاکسازی لە سوپای ئیسپانیا، چاکسازییەکان لەلایەن حکوومەتی ئیسپانیاوە لەم ماوەیەدا پەسەندکرا بۆ چاکسازی و مۆدێرنکردنی ھێزە چەکدارەکان بۆ سوپایەکی وەستاو و پیشەیی؛ وەک بەشێک لەم چاکسازیانە، وەرگرتنی سەربازی لەلایەن سوپای ئیسپانیاوە پەسەندکرا. ئەمەش قەبارەی سوپاکەی لە ساڵی ١٨٢٨دا بۆ ٢٥٠ ھەزار سەرباز زیاد کرد و لە ساڵی ١٨٣٠دا بۆ ٣٠٠ ھەزار سەرباز زیادی کرد؛ بۆیە ئەمەش سوپای ئیسپانیای کردە سوپای تاڕادەیەک بەھێز لە ئەورووپا، ھەرچەندە ململانێ ناوخۆیییەکان کاریگەرییان لەسەر سوپاکە ھەبوو، ناچاریان کرد لایەنێک ھەڵبژێرن.[ژێدەر پێویستە]</link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (November 2020)">وەرگێڕان پێویستە</span> ]
ئیسپانیا لە ماوەی سەدەی نۆزدەھەمدا ڕووبەڕووی زنجیرەیەک ململانێی خانەدانی ناوخۆیی بووەوە، کە بەکۆمەڵ بە شەڕەکانی کارلیست (١٨٣٣–١٨٧٦) ناسراون؛ ئەم ململانێیانە وایکرد دەوڵەتی ئیسپانیا زنجیرەیەک چاکسازی ئەنجام بدات کە ئاراستەی پێکھاتە سەربازی و ئیداری و کۆمەڵایەتییەکانی بوو.[١٣] لە ئەنجامی شەڕەکانی کارلیست و لاوازی پێکھاتە ناوەندییەکانی حکومەت لە ژێر دەسەڵاتی پاشایەتی ئیسپانیا، زۆرێک لە ژەنەڕاڵەکان کە تەماحی سیاسییان ھەبوو، کودەتایان ئەنجامدا، کە بە pronunciamientos ناسراوە، کە بەردەوام بوو تا نۆژەنکردنەوەی بۆربۆن لە ئیسپانیا لە سەردەمی پاشا ئەلفۆنسۆی دوازدەھەمدا. ئەم دەستێوەردانانە سەربازییانە دژی حکوومەتی مەدەنی لە کۆتاییدا عەقڵییەتێکی کولتووری و سیاسی ڕێگەپێدراویان لە قاڵب دا، لەگەڵ چاوەڕوانییەکی بێدەنگ لە ئیسپانیا بۆ «دەستێوەردانی فریاگوزاری تایبەت» لەلایەن سەربازییەوە کە تا سێیەکی یەکەمی سەدەی بیستەم بە باشی پەرەی سەند.[١٤] لە ساڵی ١٩٢٠ سوپای ئیسپانیا لە نزیکەی ٥٠٠ ھەزار پیاو پێکھاتبوو، کە زۆربەیان بەشدارییان لە شەڕی ناوخۆی ئیسپانیادا دەکرد (١٩٣٦–١٩٣٩).[ژێدەر پێویستە]</link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (November 2020)">وەرگێڕان پێویستە</span> ]
جەنگی جیھانی یەکەم
دەستکاریکۆماری دووەم (١٩٣١–٣٦)
دەستکاریلە سەردەمی کۆماری دووەمی ئیسپانیادا، حکومەتی ئیسپانیا زیاتر لە دە ملیۆن پیاوی بۆ سوپا وەرگرت (تۆمارکرد).
شەڕی ناوخۆ (١٩٣٦–٣٩)
دەستکاریبەشێک لە ھاووڵاتیانی ئەمریکی بۆ شەڕی ناوخۆی خۆیان بە دوو ھۆکاری سەرەکی ھاتوونەتە ئیسپانیا. یەکەمیان بەرەوپێشبردنی ئایدیاڵەکانیان و ئەوی دیکەیان ڕزگاربوونە لە تاقیکردنەوەکانی ژیان لە ئەمریکای باکوور لە کاتی خەمۆکی گەورەدا.
سوپای ئیسپانیا لە ژێر ڕژێمی فرانسوادا (١٩٣٩–١٩٧٥)
دەستکاریئەم ماوەیە دەتوانێدرێ بەسەر چوار قۆناغدا دابەشبکرێت:[١٥]
- ١٩٣٩–١٩٤٥: جەنگی جیھانی دووەم
- ١٩٤٥–١٩٥٤: گۆشەگیری نێودەوڵەتی (نەبوونی ئامراز)
- ١٩٥٤–١٩٦١: ڕێککەوتن لەگەڵ ئەمریکا (پێشکەوتنێکی دیاریکراو لە ئامراز و تواناکاندا)
- ١٩٦١–١٩٧٥: پلانەکانی گەشەپێدان (بنەمای ئابووری بۆ مۆدێرنیزاسیۆنەکان کە لە ساڵانی حەفتاکان و ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا بەدوای خۆیدا دێنێت).
جەنگی جیھانی دووەم
دەستکاری
لە کۆتایی شەڕی ناوخۆدا، سوپای ئیسپانی (فرانسوا) بە ١٬٠٢٥٬٥٠٠ پیاوەوە ژمارەیان کرد، لە ٦٠ فیرقەدا.[١٦] لە ساڵی یەکەمی ئاشتیدا، فرانکۆ لە سەرەتای ساڵی ١٩٤٠دا قەبارەی سوپای ئیسپانیای بۆ ٢٥٠ ھەزار کەس بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش کەمکردەوە و زۆربەی سەربازەکانی بۆ ماوەی دوو ساڵ سەرباز بوون.[١٧] چەند ھەفتەیەک دوای کۆتایی ھاتنی جەنگ، ھەشت ھەرێمی سەربازی تەقلیدی (مەدرید، سیڤییا، ڤالێنسیا، بەرشەلۆنە، زاراگۆزا، بورگۆس، ڤایادۆلید و ھەرێمی سەربازی ھەشتەم لە لاکۆرۆنا) دامەزرانەوە. لە ساڵی ١٩٤٤ ھەرێمی سەربازی نۆیەم، کە بارەگاکەی لە گرانادا بوو، دروست کرا.[١٦] ھێزی ئاسمانی بوو بە خزمەتگوزارییەکی سەربەخۆ، لەژێر وەزارەتی ھێزی ئاسمانی خۆیدا.
نیگەرانییەکان سەبارەت بە دۆخی نێودەوڵەتی و ئەگەری چوونە ناوەوەی ئیسپانیا بۆ جەنگی جیھانی دووەم و ھەڕەشەکانی لەشکرکێشی وای کرد فرانکۆ ھەندێک لەو کەمکردنەوەکان ھەڵبوەشێنێتەوە. لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٤٢، لەگەڵ نیشتنەوەکانی ھاوپەیمانان لە باکووری ئەفریقا و داگیرکردنی ڤیچی فەرەنسا لەلایەن ئەڵمانیاوە کە دوژمنایەتییەکانی لە ھەموو کاتێک زیاتر لە سنووری ئیسپانیا نزیک کردەوە، فرانکۆ فەرمانی کۆکردنەوەی بەشەکی دەرکرد و سوپاکە گەیشتە زیاتر لە ٧٥٠ ھەزار پیاو.[١٧] ھەروەھا ھێزی ئاسمانی و ھێزی دەریایی لە ژمارە و بوودجەدا گەشەیان کرد و تا ساڵی ١٩٤٥ گەیشتە ٣٥ ھەزار فڕۆکەوان و ٢٥ ھەزار دەریاوان، ھەرچەندە بەھۆی ھۆکاری دارایییەوە فرانکۆ ناچار بوو ھەوڵەکانی ھەردوو خزمەتگوزارییەکە بۆ ئەنجامدانی فراوانکردنی دراماتیک ڕابگرێت.[١٧]
لە کاتی جەنگی جیھانی دووەمدا، سوپای لە ئیسپانیای گەورە ھەشت فەیلەقی سوپای ھەبوو، ھەریەکەیان دوو یان سێ فیرقەی پیادەیان ھەبوو. [١٨] سەرەڕای ئەوەش، سوپای ئەفریقا دوو فەیلەقی سوپای لە باکووری ئەفریقا ھەبوو، فەرماندەیی گشتی دوورگەکانی کەناری و فەرماندەیی گشتی دوورگەکانی بالێاریک، یەک فیرقەی سوارە، لەگەڵ یەدەگی گشتی تۆپخانە ھەبوون. لە ساڵی ١٩٤٠ گرووپێکی یەدەگ دروست کرا، کە سێ فیرقەی تێدابوو.[١٦]
فیرقەی شین
دەستکاریھەرچەندە کاودیلۆی ئیسپانی فرانسیسکۆ فرانکۆ بێلایەن بوو و ئیسپانیای نەھێنایە جەنگی جیھانی دووەمەوە لەلایەن ئەڵمانیای نازییەوە، بەڵام ڕێگەی بە خۆبەخشەکان دا بچنە ناو سوپای ئەڵمانیا (وێرماخت) بەو مەرجەی کە تەنھا لە بەرەی ڕۆژھەڵات دژی یەکێتی سۆڤیەت شەڕ بکەن، و دژی ھاوپەیمانانی ڕۆژاوا یان ھەر دانیشتووانێکی داگیرکراوی ئەورووپای ڕۆژاوا نەبێت. بەم شێوەیە دەیتوانی ئیسپانیا بە ئاشتی لەگەڵ ھاوپەیمانانی ڕۆژاوا بھێڵێتەوە، لە ھەمان کاتدا پشتیوانی ئەڵمانیا بداتەوە لە کاتی شەڕی ناوخۆی ئیسپانیا و دەرچەیەک بۆ ھەستی بەھێزی دژە کۆمۆنیستی زۆرێک لە ناسیۆنالیستە ئیسپانییەکان دابین بکات. بە فەرمی وەک فیرقەی خۆبەخشی ئیسپانی دەستنیشان کراوە لەلایەن سوپای ئیسپانیاوە و وەک فیرقەی پیادەی ٢٥٠ لە سوپای ئەڵمانیادا، فیرقەی شین تاکە پێکھاتەی سوپای ئەڵمانیا بوو کە مەدالیای تایبەتی خۆیان پێبەخشرا، کە لەلایەن ھیتلەرەوە لە ژانویەی ١٩٤٤ ڕاسپێردرا دوای ئەوەی فیرقەکە کاریگەری خۆی نیشان دا لە ڕێگریکردن لە پێشڕەوی سوپای سوور، لەسەر کەشتی ڤۆڵخۆڤ بەرەی (تشرینی یەکەمی ١٩٤١ – ئابی ١٩٤٢) و لە گەمارۆدانی لینینگراد (ئابی ١٩٤٢ – تشرینی یەکەمی ١٩٤٣)، بە شێوەیەکی سەرەکی لە شەڕی کراسنی بۆر.[١٩]
گۆشەگیری نێودەوڵەتی
دەستکاریلە کۆتایی جەنگی جیھانی دووەمدا سوپای ئیسپانیا ٢٢ ھەزار ئەفسەر و ٣ ھەزار NCO و نزیکەی ٣٠٠ ھەزار سەربازی ژمارد. ئەو ئامێرانە مێژووەکەیان دەگەڕێتەوە بۆ شەڕی ناوخۆ، لەگەڵ ھەندێک سیستەم کە لە ئەڵمانیا لە کاتی جەنگی جیھانیدا بەرھەم ھێنراون. عەقیدە و ڕاھێنانەکانیان بەسەرچوو بوو، بەو پێیەی فێرکارییەکانی جەنگی جیھانی دووەمیان لەخۆ نەگرتبوو؛ سکیانا وردەکارییەکانی لاوازییەکانی ئامێر و ڕۆڵی سیاسی و جیھانبینی دەخاتە ڕوو. [٢٠] ئەم دۆخە تا ڕێککەوتنەکانی لەگەڵ ئەمریکا لە ئەیلوولی ١٩٥٣ بەردەوام بوو.[١٥]
ئامێر و کارمەندان
دەستکاریکارمەندان
دەستکاری
لە ساڵی ٢٠٠١ کە ھێشتا خزمەتی سەربازی ناچاری لە کاردا بوو، سوپا نزیکەی ١٣٥ ھەزار سەرباز (٥٠ ھەزار ئەفسەر و ٨٦ ھەزار سەرباز) بوو. دوای ڕاگرتنی وەرگرتنی سەربازی سوپای ئیسپانیا بوو بە ھێزێکی خۆبەخشی تەواو پیشەیی و تا ساڵی ٢٠٠٨ ھێزی کارمەندانی ٧٥ ھەزار کەسی ھەبوو.[٢١] لە ئەگەری ڕوودانی شەڕ یان باری نائاسایی نیشتمانی، ھێزێکی زیادەی ٨٠ ھەزار پاسەوانی مەدەنی دێتە ژێر فەرماندەیی وەزارەتی بەرگری
ئامێری پیادە
_modified.png)
- ناڤاجا - چەقۆی شەڕ و چەقۆی سوودبەخش
- ھێکلێر و کۆچ USP – دەمانچەی نیمچە ئۆتۆماتیکی ٩ ملم. دەمانچەی پرسی ستاندارد
- ھێکلێر و کۆچ MP5 – چەکی ژێر دۆشکەی ٩ ملم.
- Heckler & Koch UMP – چەکی ژێر دۆشکە لە ھەردوو جۆری ٩ ملم و .45 ACP
- تفەنگی ھێرشبەری ھێکلێر و کۆچ G36 E – 5.56 ملم. تفەنگی پرسی ستاندارد. بەبێ بینینی خاڵە سوورە یەکگرتووەکان، جۆرە ئیسپانییەکان Picatinny Rail بەکاردەھێنن بۆ دانانی بینینی ھۆلۆگرافی EoTech
- ھێکلێر و کۆچ G36KE و G36CE – 5.56 ملم بەرمیلێکی کورت و کارباین.
- تفەنگی CETME – تفەنگی ٥٫٥٦ ملم ناتۆ و تفەنگی ٧٫٦٢ ناتۆ. تا ڕادەیەکی زۆر قۆناغ بە قۆناغ کۆتایی ھات و جێگەی HK G36 گرتەوە
- Rheinmetall MG3 – 7.62 mm چەکی دۆشکەی مامناوەندی دەرکردنی ستانداردی ناتۆ
- ھێکلێر و کۆچ MG4 – 5.56 ملم دەمانچەی دۆشکەی سووکی ستاندارد پرس
- براونینگ M2 HB QCB – چەکی دۆشکەی قورس ١٢٫٧ ملم
- نارنجۆک ھەڵدانی ئۆتۆماتیکی SB LAG 40
- ئینستالازا سی-١٠٠ ئەلکۆتان – ١٠٠ موشەکی دژە تانکی ملم
- ئینستالازا سی-٩٠ سی ئاڕ (M3) – ٩٠ ملم موشەکی دژە تانکی یەکجار بەکارھێنراو
- Spike LR & ER – مووشەکی ھەڵدانی دژە تانک
- میلان ٢ تی – مووشەکی دژە تانک
- TOW 2A – مووشەکی ھەڵدانی دژە تانک
- بارێت M95 – 12.7 تفەنگی قەناس بەدەستی قورس mm
- وردبینی جەنگی نێودەوڵەتی جەمسەری باکوور – ٧٫٦٢ تفەنگی قەناس بەدەستی mm
- AXMC لە .338LM
- ECIA L65/60 60 ملم ھاوەنی سووک
- ھاوەنی ECIA L65/81 – 81 mm ھاوەنی مامناوەند
- ھاوەنی ECIA L65/105 – 105 mm ھاوەنی مامناوەند
- ھاوەنی ECIA L65/120 – 120 mm ھاوەنێکی قورس ھەندێک لە ئامێرە سەربازییەکانی سوپای ئیسپانیا
تانکەکان
- ٢١٩ لیۆپاردۆ 2E (A6) تانکی شەڕی سەرەکی
- 108 Leopard 2 A4 Main Battle Tank (لەگەڵ ٥٤ ی تر لە یەدەگ)
- ئۆتۆمبێلی زرێپۆش
- ٢٦١ ئۆتۆمبێلی شەڕکەری پیادەی پیزارۆ بە دوو وەشانی
- ٥٠٠+ زرێپۆشی ھەڵگری کارمەندانی M113 بە حەوت وەشانی
- 90 TOM Bv206S ئۆتۆمبێلی جومگەیی بەدواداچوون
- 84 VRC-105B1 تێکدەری تانکی تایەی سەنتاورۆ
- 4 VCREC سێنتاورۆ
- 648 BMR-M1 APC شەش تایەی مامناوەند
- ١٣٥ ئۆتۆمبێلی سکاوتەکانی سوارە VEC-M1
- ١٨٥ ئۆتۆمبێلی جووڵەی پیادەی تاکتیکی IVECO LMV Lince 4WD (575 کۆی گشتی داواکاری)
- 100 RG-31 Mk5E Nyala (MRAP) ئۆتۆمبێلی تاکتیکی 4WD (MRAP)
- ١٠ سیستەمی ھاوەنی پاشەکشەی کاردۆم (RMS)
- ٦ ھاسکی 2G (سیستەمی دیاریکردنی مین)
- URO VAMTAC, ئۆتۆمبێلی تاکتیکی 4x4 بۆ ھەموو زەوییەک (زیاتر لە ١٬٥٠٠)
- سانتانا ئەنیباڵ, ئۆتۆمبێلێکی خزمەتگوزاری 4x4 بۆ ھەموو زەوییەک (زیاتر لە ١٬٥٠٠)
- ئۆتۆمبێلی خزمەتگوزاری ئیڤێکۆ یۆرۆ کارگۆ بۆ ھەموو زەوییەک
- ڤۆڵڤۆ ئێف ئێچ
- ئیڤێکۆ M250W.37
- بارھەڵگری تاکتیکی VEMPAR 450HP، بارھەڵگری بارھەڵگری ٢٠ تۆن
- ٤١ بارھەڵگری باکھۆ Hidromek HMK102S[٢٢]
- 5 Hidromek HMK 210W ئیکسکاڤەتەرێکی تایە[٢٣]
تۆپخانە
دەستکاری
.JPG)
- M109A5 – 155/39 ھاویتزەری خۆبزوێنەری ملم، وەک M109A5(+96)
- سانتا باربارا سیستەماس ١٥٥/٥2 (84) - ھۆڤیتزەر
- L-118A1 – 105/37 ھاویتزەری مەیدانی ڕووناکی ملم (٥٦) لەگەڵ خوێنبەربوونی بنەڕەتی (مەودای 21 km) لەلایەن Expal
بەرگری ئاسمانی
دەستکاری- ئۆرلیکۆن-کۆنتراڤس GDF-005 35/90 35 ملم پارچەی تۆپخانەی دژە فڕۆکە (٩٢)
- Raytheon MIM-104 Patriot – سیستەمی مووشەکی ڕووکار بۆ ھەوا (٣ پاتری)
- سکایگارد-ئەسپاید – سیستەمی مووشەکی ڕووکار بۆ ئاسمان (١٣)
- ناسامس – سیستەمی مووشەکی ڕووکار بۆ ئاسمان (٨)
- مووشەکی MBDA SATCP Mistral – سیستەمی موشەکی ژێر سووری دژە فڕۆکە بۆ گەڕانەوە (١٦٨)
فڕۆکە
دەستکاری.jpg)
.jpg)
داڕێژە:Avilisthead
|-
| Agusta-Bell 212
| 
ویلایەتە یەکگرتووەکان
کەنەدا
ئیتاڵیا
| Rotorcraft
| Utility
|
| ٦
|
|
|-
| Eurocopter AS332B1 Super Puma
| 
فەڕەنسا
شانشینی یەکگرتوو
| Rotorcraft
| Transport
|١٩٨٢
| ١٦
|
|
|-
| Eurocopter AS532UL Cougar
| فەڕەنسا شانشینی یەکگرتوو
| Rotorcraft
| Transport
|١٩٩٨
| ١٧
|
|
|-
| Eurocopter EC-135
| 
ئەڵمانیا
داڕێژە:EUR
| Rotorcraft
| Trainer/utility
|٢٠٠٨
| ١٦
|
|
|-
| Eurocopter Tiger
| ئەڵمانیا فەڕەنسا ئیسپانیا
داڕێژە:EUR
| Rotorcraft
| Attack
|٢٠٠٧
| ٢٠
|
| 4 on order
|-
| NHI NH90
| ئەڵمانیا فەڕەنسا ئیتاڵیا
ھۆلەند
داڕێژە:EUR
| Rotorcraft
| Transport
|٢٠١٦
| ٨
|
| 37 on order
|-
| Boeing CH-47D Chinook
| ویلایەتە یەکگرتووەکان
| Rotorcraft
| Transport
|
| ١٧
|
| To be upgraded to CH-47F by Boeing in 2019.[٢٤]
|}
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «España Hoy 2016–2016». lamoncloa.gob.es (بە ئیسپانی). لە ١٠ی ئایاری ٢٠١٧ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی ئایاری ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «Real Decreto 866/2021, de 5 de octubre, por el que se nombra Jefe de Estado Mayor del Ejército de Tierra al Teniente General del Cuerpo General del Ejército de Tierra don Amador Fernando Enseñat y Berea». boe.es. لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ Elton, p. 181.
- ^ Anderson, p. 17.
- ^ Carlton, 2011: p. 42.
- ^ Meade, p. 180.
- ^ «Comparative Atlas of Defence in Latin America / 2008 Edition, p. 42 (PDF)» (PDF). resdal.org. لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Charles J. Esdaile, The Spanish Army in the Peninsular War (1988)
- ^ Russell Crandall (2014). America's Dirty Wars: Irregular Warfare from 1776 to the War on Terror. Cambridge UP. p. 21. ISBN 978-1-107-00313-2. لە 30 November 2015 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2 July 2015 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ Otto Pivka, Spanish Armies of the Napoleonic Wars (Osprey Men-at-Arms, 1975)
- ^ Palmer, A. W. A Dictionary of Modern History 1789–1945.
- ^ Adelman, Jeremy.
- ^ Holt, Edgar.
- ^ Carr, Raymond.
- ^ ئ ا Puell de la Villa, Fernando (2010).
- ^ ئ ا ب Muñoz Bolaños, Roberto (2010).
- ^ ئ ا ب Bowen، Wayne H. (2007). A Military History of Modern Spain. Greenwood Publishing Group. p. 114. ISBN 978-0-275-99357-3. لە 5 May 2016 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2 July 2015 ھێنراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ López 2017.
- ^ Luca de Tena، Torcuato (1976). Embajador en el infierno (Ambassador to Hell). Barcelona: Editorial Planeta. pp. 15–22. ISBN 8432021520.
- ^ Scianna 2019.
- ^ «Estadística de Personal Militar de Complemento, Militar Profesional de Tropa y Marinería y Reservista Voluntario (PDF)» (PDF). mde.es. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Ayyıldız، Akif (٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤). «Türkiye'den İspanya'ya zırhlı iş makinası ihracatı». DefenceTurk (بە تورکی). لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- ^ Ayyıldız، Akif (٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤). «Türkiye'den İspanya'ya zırhlı iş makinası ihracatı». DefenceTurk (بە تورکی). لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- ^ «Boeing to upgrade Spain CH-47D fleet to -F standard». Flight Global. Singapore. ٤ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.