محەممەد کوڕی یەعقووب کولەینی
محەممەد کوڕی یەعقووب کوڕی ئیسحاق ئەلکولەینی ئەلرازی [١] (لە ساڵی ٣٢٩ کۆچی / ٩٤١ زایینی کۆچی دوایی کردووە) [٢] یەکێکە لە فەقێزان و فەرموودەوانە گەورەکانی شیعە، [٣] و یەکێکە لە گرنگترین زانایانی فەرموودە لەنێو شیعەکاندا، بەرھەمی ھەیە و دیارترینیان پەرتووکی کافییە، [٤] کە بە یەکێک لە گرنگترین چوار سەرچاوەی فەرموودە لەنێو شیعەکاندا دادەنرێت، [٥] و زۆرێک لە زانایانی گەورەی شیعە لەگەڵیدا خوێندوویانە، [٦] کولەینی لە نیوەی دووەمی سەدەی سێیەم لە گوندی کولەین لەدایکبووە، کە ٣٨ کیلۆمەتر لە شاری «ڕەی»ەوە دوورە، دەکەوێتە باشووری پایتەخت لە تاران، [٧] و سەرۆکایەتی ئەو بۆ فەقێ ئیمامەکان لە ڕۆژانی موقتەدەردا کۆتایی ھات. [٨]
| محەممەد کوڕی یەعقووب کولەینی | |
|---|---|
| بە عەرەبی: مُحمَّد بن يعقوب الكُليني | |
 | |
| لەدایکبوون | ١ی کانوونی دووەمی ٠٨٦٤ قوم، ئێران |
| مردن | ١ی کانوونی دووەمی ٩٤١ (٧٧ ساڵ ژیاوە) بەغدا، عێراق |
| شوێنی ناشتن | Alasifia school |
| زمانەکانی ئاخاوتن | زمانی عەرەبی |
| پیشە | Islamic jurist، عالم، زانای عەقیدە |
| بواری کار | ئیسلام |
| پێشگرێکی شەرەفمەندانە | شێخ |
| ئایین | ئیسلام |
| شاکارەکان | پەرتووکی کافی |
| ڕێبازی ئیسلامی | Ja'fari jurisprudence |
لە تەمەنی گەنجیەوە باوکی ئاگاداری بووە و پەروەردەی کردووە، فێری ڕەوشت و ڕەفتاری باش و ڕەوشتی ئیسلامی کردووە. خاڵیشی کاریگەری لەسەر پەروەردە و گەورەبوونی ھەبوو.
لەدایکبوون
دەستکاریسەرچاوەکانی ساڵی لەدایکبوونی دیاری نەکراوە، بەڵام باسیان لەوە کردووە کە لە گوندی کولەین لەدایکبووە کە یەکێکە لە شوێنەکانی وابەستەی شاری ڕەی و دەڵێن لەدایکبوونی نزیکە لە لەدایکبوونی محەممەد کوڕی حەسەن مەھدی لە ساڵی ٢٥٥کۆچی، و محەممەد مەھدی وتوویەتی کە ھەندێک لە ڕۆژانی حەسەن عەسکەری زانیوە لەکاتێکدا (خوئی) دەڵێت کە لەدایکبوونی دوای مردنی حەسەن عەسکەری بووە، لە پەرتووکی (فەرھەنگی پیاوانی فەرموودە-معجم رجال الحديث)دا دەڵێت: (دەڵێم: بەرواری لە دایکبوونی محەممەد کوڕی یەعقووب نادیارە، بۆیە ڕەنگە لە دایکبوونی دوای مردنی عەسکەری بووبێت».[٩][١٠][١١][١٢]
گەشتەکەی بۆ فەرموودە
دەستکاریخوێندنی فەرموودە و کۆچکردن بۆ قوم
دەستکاریکولەینی لە شاری ڕەی گەورە بووە، کە ھەموو ڕێبازەکانی ئیسماعیلی و حەنەفی و شافعی تێدابووە، جگە لە شیعەی ئیمامی، بەباشی ئاشنای بۆچوون و بیردۆزی ئەو ڕێبازە کەلامی و فیقھانە بوو، جگە لەوەش بڕیاریدا بەقووڵی بچێتە بواری زانستی فەرموودە بە لەبەرکردن و نووسینەوە، وەک خوێندکاری مامۆستا گەورەکان لە شاری ڕەی، وەک ئەبی حەسەن ئەبی حسێن محەممەد کوڕی جەعفەر کوڕی عەونی ئەسەدی، پاشان گەشتێکی کرد بەرەو شاری قوم بۆ درێژەدان بە خوێندنەکەی لە بواری زانستی فەرموودە وەک خوێندکارێکی گێڕەرەوەکان وەک ئەلعەسکەری و ئەلھادی بەشێوەیەکی ڕاستەوخۆ و بەبێ نێوەندگیری.[١٣]
گەشتەکەی بۆ بەغدا
دەستکاریبەڵگە مێژووییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە کولەینی لە ساڵی ٣٢٧ی کۆچیدا کۆچی کردووە بۆ بەغدا و بۆ ماوەی دوو ساڵی کۆتایی ژیانی لەوێ ماوەتەوە، بەو پێیەی بەغدا نوێنەرایەتی ناوەندی زانستی جیھانی ئیسلامی دەکرد لەو کاتەدا، لەنێو ئەو بەڵگانەی کە ئاماژەن بۆ تەواوبوونی پەرتووکی کافی پێش ئەوەی بچێتە بەغداوە، ئەوەیە کە
لە چوار جێگرەکەوە بەبێ نێوەندگیری لەگەڵ ھاوچەرخەکانی نەیگێڕاوەتەوە، و بەھۆی ناوبانگ و ناسراوی کولەینی، شیعەکان لە فەتواکاندا ئاماژەیان پێدەکرد (متمانەی ئیسلام-ثقة الإسلام) وەسفیان دەکرد.[١٤]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «الكافي - الشيخ الكليني - ج ١ - الصفحة تعريف الكتاب ١». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الكليني والكافي - الشيخ عبد الرسول الغفار - الصفحة ٢١٧». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الكافي - الشيخ الكليني - ج ١ - الصفحة المقدمة ١٤». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الكافي ، 15 جزء - طبعة دار الحديث». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «تصحيح اعتقادات الإمامية - الشيخ المفيد - الصفحة ٧٠». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الكليني والكافي - الشيخ عبد الرسول الغفار - الصفحة ١٨٢». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الكافي - الشيخ الكليني - ج ١ - الصفحة المقدمة ٩». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «الكافي - الشيخ الكليني - ج ١ - الصفحة المقدمة ١٣». لە ١٢ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ الكرباسي (2018). ص. 30
- ^ https://web.archive.org/web/20210312115405/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/1642_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_121#top
- ^ https://web.archive.org/web/20210212182707/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/2966_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF-%D8%A8%D8%AD%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%AC-%D9%A3/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_0?pageno=336#top
- ^ https://web.archive.org/web/20220723185603/https://lib.eshia.ir/14036/19/58
- ^ الكليني والكافي، ص 179.
- ^ https://web.archive.org/web/20210312115424/http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/1642_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%84%D9%8A%D9%86%D9%8A-%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_0?pageno=264
