سيدى بوسحاقی (بە عەرەبی: سيدي بوسحاقي‎) ئیلاهیناس و وەرگێڕ و فەقێ و زمانزان و سۆفییەکی ئیسلامیی مالیکی لە مەکتەبی سوننەی مەزهەبی مالیکی.[١][٢][٣][٤][٥][٦]

سيدى بوسحاقی
إبراهيم بن فايد

لەدایکبوون١٣٩٤
ونبوون١٤٥٣
تێنیا،  جەزائیر
پیشەئیسلام، زانستی تەفسیر، نەحو، فیقھی ئیسلامی، مالیکی، سۆفییایەتی

لەدایکبوون و بنەچە دەستکاری

سیدی بوسحاقی ئەلزەواوی لە ساڵی ١٣٩٤ی زایینی لەدایک بووە. هـ. لە "کۆل دی بێنی ئایچا"، لە گوندی "سوما" لە ناوچەی "تیزی-شەوی ئایچا"، لە "مەسیفی خەچنا"، درێژەپێدەری "جورجورا" لە ناو "کابیلیە"دا.[٧][٨]

ڕەچەڵەکی درێژخایەنی ئەو ئەبو ئیسحاق ئیبراهیم بن فەید بن موسا بن عومەر بن سەعید بن عەلل بن سەعید زەواوییە.[٩][١٠]

ژیاننامە دەستکاری

لە گوندی تەلە ئوفێلا (سوماع) لە تێنیا لە ساڵی ١٣٩٨ی زایینی دەستی بە خوێندن کردووە. پێش زایین، پێش ئەوەی لە ساڵی ١٤٠٤ی زایینی پەیوەندی بە بێجایاوە بکات. هـ.، زۆر گەنج بۆ بەردەوامبوون لە خوێندن.[١١][١٢]

لەوێدا قورئان و فیقهی مالیکی خوێندووە وەک خوێندکاری عەلی مەنگوێلێتی، زانای ئایینی بەناوبانگی کابیلیا.[١٣][١٤]

ئەو کاتە بێجایا لە سەرەتای سەدەی پانزەهەمدا ناوەندێکی ئایینی و شوێنی کاریگەری بووە بۆ سۆفیگەری.[١٥][١٦]

لە ساڵی ١٤١٥دا سەفەری بۆ تونس کرد و لەوێ زانیاریی خۆی لەسەر مەزهەبی مالیکی قووڵتر کردەوە.[١٧][١٨]

لەوێ تەفسیری قورئانی لە دادوەر ئەبو عەبدوڵڵا الکلچانی خوێندووە، و فیقهی مالیکی لە یەعقوب عیز زاغبی وەرگرتووە.[١٩]

خوێندکاری عەبدولواحید ئەلفاریانی بووە لە بنەماکانی (ئوسڵ)ی ئیسلامدا.[٢٠]

لە ساڵی ١٤٢٠ گەڕایەوە بۆ چیای بێجایە و لەوێ زمانی عەرەبی لە سەردەمی عەبد ئەلعەلی کوڕی فێراج خوێندووە.[٢١][٢٢]

لە ساڵی ١٤٢٣ چووەتە قسطنطین و ساڵانێکی زۆر لەوێ ژیاوە و لە "ئەبو زەید عەبدەرڕەحمان"ەوە فێرکاری لەسەر باوەڕی موسڵمانان (عەقیدە) و لۆژیکی وەرگرتووە، کە نازناوی "ئەلبێز"ی پێدراوە.[٢٣][٢٤]

نۆسراو و شیعر و فیقه و زۆربەی زانستە ئیلاهیاتیەکانی ئەو سەردەمە لە ئیبن مەرزوک ئەلحەفید (١٣٦٥-١٤٣٩) خوێندوویەتی، کە زانای مەغریب و تلێمجەن بووە و بۆ بانگەشەی زانستەکەی سەردانی قوستەنتین کردووە، نەک لەگەڵ ئیبن مەرزوک ئەلی باوکی تێکەڵاو بێت خەتیب (١٣١٠ -١٣٧٩).[٢٥][٢٦]

بۆ زیارەت (حەج) و خوێندن پەیوەندی بە مەککە کردووە، پاشان ڕووی لە دیمەشق کردووە، لەوێ بەشداری فێرکارییەکانی ئیمامی ئیبن الجزاری کردووە لەسەر زانستەکانی قورئان.[٢٧][٢٨]

لە ساڵی ١٤٥٣ کۆچی دوایی کردووە و لە چیای فێنیان لە نزیک زاویت سیدی بوسحاقی لە هۆزی کابیلی زێدی خۆی لە ئیگاواوێن بە خاک سپێردرا.[٢٩][٣٠]

زاویە دەستکاری

سیدی بوسحاقی لە چەند ساڵی کۆتایی ژیانیدا گەڕایەوە بۆ کابیلیا، پاشان زەویەیەکی دامەزراند کە تیایدا بە پێی برایەتی قادرییە سۆفیگەری سۆفیگەری سوننە، فێرخوازەکانی (موریدەکان)ی پێگەیاند.[٣١][٣٢]

ئەم زەویە شوێنی کاریگەریی فیکری و ڕۆحی بوو لەسەر هەموو کابیلیای خوارەوە لە ڕێگەی فێرکاری و خولی دەستپێشخەرییەکەیەوە کە لەم ناوچەیەدا کە لەلایەن ئوود ئیسەر و عود مێرالدینەوە لە کەنارەکانی دەریای ناوەڕاستدا دەورە دراوە.[٣٣]

ڕێبازی سۆفی قادرییە بەزەحمەت بۆ ماوەی سێ سەدە پەیڕەوی لەم زەوییە کرد تا تەریقەی ڕەحمانییە لە ناوچەی جەزائیر و کابیلیا وەک مۆدێلێک بۆ کۆرسی زاهید دەستی بەسەردا گرت.[٣٤][٣٥]

کار دەکات دەستکاری

بەرهەمەکانی چەندین لایەنی زانستە ئیسلامییەکان دەگرێتەوە لەوانە:[٣٦][٣٧][٣٨]

زانستە تەفسیر و قورئانییەکان (التفسیر و القیرات) دەستکاری

  • «تەفسیر الزاوی» لێکدانەوەی (تەفسیر)ە بۆ قورئان (بە عەرەبی: تفسير الزواوي ).[٣٩][٤٠]

یاسای ئیسلامی (فیقه) دەستکاری

  • "تحفات المشتاق" ڕوونکردنەوەیەکی کورتە بۆ موختەسەر خەلیل لە فیقهی مالیکیدا (بە عەرەبی: تحفة المشتاق في شرح مختصر خليل ).[٤١][٤٢]
  • "رێگای ئاسان بۆ دەرهاویشتەی گوڵی ڕەئوود خەلیل" ڕوونکردنەوەیەکی پوختەی فیقهی مالیکییە لە نووسینی موختەسەر خەلیل (بە عەرەبی: تسهيل السبيل لمقتطف أزهار ڕوض خليل ).[٤٣][٤٤]
  • "لافاوی نیل" ڕوونکردنەوەیەک بۆ پوختەی موختەسەر خەلیلە بۆ فیقهی مالیکی (بە عەرەبی: فيض النيل ).[٤٥][٤٦]

عەرەبی دەستکاری

  • شیعری سیدی بوسحاقی: شیعرێکە کە یاساکانی شیکاری ڕێزمانی شی دەکاتەوە لە نووسینی ئیبن هیشام الانساری (بە عەرەبی: نظما قواعد الإعراب لابن هشام ).[٤٧][٤٨][٤٩][٥٠][٥١][٥٢]
  • تلحیس التلحیس ڕوونکردنەوەیەک بۆ کتێبی ڕیتۆریک و مانا و وتەی (بە عەرەبی: تلخيص التلخيص ).[٥٣]
  • کتێبێک کە شیکردنەوەی ئەلفیە ئیبن مالیک (بە عەرەبی: شرح ألفية ابن مالک ) دەکات.[٥٤]

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ الضوء اللامع لأهل القرن التاسع : Yedali : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  2. ^ "الضوء اللامع لأهل القرن التاسع 1-6 ج1 — شمس الدين محمد بن عبد الرحمن/السخاوي — Google Livres". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27.
  3. ^ شجرة النور الزكية في طبقات المالكية — محمد مخلوف (نسخة واضحة ومنسقة) : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  4. ^ "شجرة النور الزكية في طبقات المالكية 1-2 ج1 — محمد بن محمد مخلوف ،الشيخ — Google Livres". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 43 (help)
  5. ^ نيل الابتهاج بتطريز الديباج : Yedali : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  6. ^ "نيل الابتهاج بتطريز الديباج — أحمد بابا/التنبكتي — Google Livres". Archived from the original on 2018-05-22. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 28 (help)
  7. ^ شجرة النور الزكية في طبقات المالكية — محمد مخلوف (نسخة واضحة ومنسقة) : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  8. ^ "شجرة النور الزكية في طبقات المالكية 1-2 ج1 — محمد بن محمد مخلوف ،الشيخ — Google Livres". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 43 (help)
  9. ^ نيل الابتهاج بتطريز الديباج : Yedali : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  10. ^ "نيل الابتهاج بتطريز الديباج — أحمد بابا/التنبكتي — Google Livres". Archived from the original on 2018-05-22. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 28 (help)
  11. ^ كتاب تاريخ الجزائر العام للشيخ عبد الرحمان الجيلالي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  12. ^ "تاريخ الجزائر العام — ʻAbd al-Raḥmān ibn Muḥammad Jīlālī — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 20 (help)
  13. ^ do-dorrat-al7ijal : www.dorat-ghawas.com : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  14. ^ "درة الحجال في غرة أسماء الرجال مع الذيل — مالكية — ابن القاضي المكناسي/أبو العباس أحمد — Google Livres". Archived from the original on 2020-01-03. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 40 (help)
  15. ^ معجم أعلام الجزائر من صدر الإسلام حتى العصرالحاضر — لعادل نويهض : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  16. ^ "معجم أعلام الجزائر، من صدر الإسلام حتى العصر الحاضر — ʻĀdil Nuwayhiḍ, نويهض، عادل — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 52 (help)
  17. ^ Taarif Khalaf Bi Rijal Salaf : qsdqsd : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  18. ^ "الألفية الصغيرة المسماة الحديقة في علوم الحديث الشريف — محمد بن أحمد العجيسي/ابن مرزوق الحفيد — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 54 (help)
  19. ^ "نور اليقين في شرح حديث أولياء الله المتقين (سلسلة الرسائل والدراسات الجامعية) — محمد بن أحمد العجيسي/ابن مرزوق الحفيد — Google Livres". Archived from the original on 2018-05-21. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 78 (help)
  20. ^ "التصوف والطرق الصوفية — عبد الكريم بليل , مركز الكتاب الاكاديمي — Google Livres". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 22 (help)
  21. ^ "ص73 — كتاب معجم المؤلفين — باب الهمزة — المكتبة الشاملة الحديثة". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 4 (help)
  22. ^ "(معجم المؤلفين (علماء — الخطيب — Google Livres". Archived from the original on 2018-05-21. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 22 (help)
  23. ^ "موسوعة العلماء و الأدباء الجزائريين. الجزء الثاني، من حرف الدال إلى حرف الياء — Google Livres". Archived from the original on 2020-01-03. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 78 (help)
  24. ^ "ص160 — كتاب معجم أعلام الجزائر — إبراهيم بن فائد بن موسى بن عمر بن سعيد أبو اسحاق الزواوي القسنطيني — المكتبة الشاملة الحديثة". Archived from the original on 2019-06-03. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 5 (help)
  25. ^ "الموسوعة الميسرة في تراجم أئمة التفسير والإقراء والنحو واللغة — IslamKotob — Google Livres". Archived from the original on 2020-02-03. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 62 (help)
  26. ^ "الموسوعة الميسرة في تراجم أئمة التفسير والإقراء والنحو واللغة | مجلد 1 | صفحة 74 | 118 — الزواوي | ا". Archived from the original on 2022-06-02. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 87 (help)
  27. ^ "طبقات المفسرين — شمس الدين محمد بن علي بن أحمد/الداوودي — Google Livres". Archived from the original on 2020-01-03. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 15 (help)
  28. ^ "ص17 — كتاب طبقات المفسرين للداوودي — من اسمه إبراهيم — المكتبة الشاملة الحديثة". Archived from the original on 2022-04-02. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 4 (help)
  29. ^ كشف الظنون : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  30. ^ "كشف الظنون عن أسامي الكتب والفنون ويليه إيضاح المكنون ويليه هدية العارفين 1 … — مصطفى بن عبد الله كاتب جلبي/حاجي خليفة — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 78 (help)
  31. ^ "Zaouïa of Sidi Boushaki". Archived from the original on 2022-04-08. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help)
  32. ^ "Boumerdès". Archived from the original on 2019-07-02. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help)
  33. ^ Zaouïa de Sidi Boushaki — Encyclopédie Wikimonde
  34. ^ "Sidi Boushaki". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help)
  35. ^ "Источник". Archived from the original on 2022-04-01. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help)
  36. ^ "الألفية الصغيرة المسماة الحديقة في علوم الحديث الشريف — محمد بن أحمد العجيسي/ابن مرزوق الحفيد — Google Livres". Archived from the original on 2020-02-02. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 54 (help)
  37. ^ نظم بوطليحية : محمد النابغة بن عمر الغلاوي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  38. ^ "من نصوص الفقه المالكي: بو طليحية وهو نظم في المعتمد من الكتب والفتوى على … — غلاوي، محمد النابغة بن عمر — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 75 (help)
  39. ^ "الأعلام — ج 1 — الآدر — إغناطيوس — IslamKotob — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 8 (help)
  40. ^ "ص57 — كتاب الأعلام للزركلي — الزواوي — المكتبة الشاملة الحديثة". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 4 (help)
  41. ^ كفاية المحتاج لمعرفة من ليس في الديباج : أبو العباس أحمد بابا التكروري التنبكتي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  42. ^ "كفاية المحتاج لمعرفة من ليس في الديباج — بابا، أحمد بن أحمد, Aḥmad ibn Aḥmad Bābā, Muḥammad Muṭīʻ, مطيع، محمد — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 39 (help)
  43. ^ "الحلل السندسية في الاخبار التونسية — Muḥammad ibn Muḥammad Wazīr al-Sarrāj — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 35 (help)
  44. ^ "لقط الفرائد من لفاظة حقق الفوائد — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 33 (help)
  45. ^ 2012 توشيح الديباج وحلية الابتهاج ، محمد بن يحيى القرافي ، ت د. علي عمر : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  46. ^ "توشيح الديباج وحلية الابتهاج — Muḥammad ibn Yaḥyá Qarāfī — Google Livres". Archived from the original on 2022-03-27. Retrieved 2022-03-27. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|dead-url= suggested) (help); no-break space character in |title= at position 29 (help)
  47. ^ أرجوزة نظم قواعد الإعراب الزواوي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  48. ^ نظم قواعد الإعراب للزواوي محقق : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  49. ^ نظم قواعد الإعراب للزواوي : الشيخ الدكتور عصام البشير حفظه الله : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  50. ^ نظم قواعد الإعراب للزواوي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  51. ^ شرح قواعد الإعراب لابن هشام في منظومة الزواوي إعداد وتقديم الفقيه صالح المنقوش السملالي : شرح نظم الزواوي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  52. ^ نظم قواعد الإعراب للزواوي : bdf : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  53. ^ شرح منظومة الزواوي : الاستاذ عبدالعزيز القوري حفظه الله : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
  54. ^ الجامع الحاوي لمعاني نظم الزواوي إعداد وتقديم الفقيه الحسين بلفقيه : شرح نظم الزواوي : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive

وەرگێڕان دەستکاری

قصيدة سيدي بوسحاقي دەستکاری