دەروازە:وێژە/ژیاننامەی ھەڵبژێردراو

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١

دەروازە:وێژە/ژیاننامەی ھەڵبژێردراو/١

ویلیام شێکسپیر، ویلیام یان ویلیەم (بەئینگلیزی:William Shakespeare) (٢٦ی نیسانی ١٥٦٤ - ٢٣ی نیسانی ١٦١٦ھۆنراوەنووس و شانۆنووسێکی ئینگلیز بوو. بەشێوەیەکی بەرفراوان بە گەورەترین نووسەرەکانی زمانی ئینگلیزیی دادەنرێت، ھەروەھا دیارترین نووسەرەکانی دراما لە جیھاندا. زۆرین جار نازناوی (ھۆنراوەنووسی ئینگلتەرای نەتەوەیی) و (ھۆنراوەنووسی ئافۆنی داستانیی) لێدەنرێت. کارەکانی زیندوون، پێک دێن لە ٣٨ شانۆگەریی، ١٥٤ سۆناتا و دوو ھۆنراوەی گێرانەوەی دوورودرێژ، ھەروەھا ژمارەیەکی تر لە ھۆنراوە. شانۆگەرییەکانی بۆ ھەموو زمانە زیندووە سەرەکییەکانی جیھان وەرگێراون، و لەھەر شانۆگەرییەکی تر زۆرتر پێشکەش دەکرێن. شێکسپیر لەدایکبووە و گەورە بووە لە سترادفۆرد ئابۆن ئافۆن، لەتەمەنی ١٨ ساڵییدا چۆتە ژیانی ھاوسەرییەتییەوە لەگەڵ ئان ھاساوای، کە ٣ منداڵی لێی بوو، سوزانا و دووانەیەک کە ھامینت و جۆدێس بوون. لەنێوان ساڵەکانی ١٥٨٥ بۆ ١٥٩٢ دەستی کرد بە پیشەیەکی سەرکەوتوو لە لەندەن وەک ئەکتەر و نووسەر، و بەشێک بوو لە خاوەنی کۆمپانیای نواندن کە ناوی پیاوانی لۆرد چامبرلین بوو، کە دواتر بە ناوی پیاوانی پادشا ناسرا. دەردەکەوێت کە خانەنشین بووە و گەڕاوەتەوە بۆ سترادفۆرد لەدەوروبەری ساڵی ١٦١٣، کە دوای سێ ساڵ پاش ئەو کۆچی دوایی کرد. تۆمارنامەیەکی کەم ماوە لەژیانی تایبەتیی شێکسپیر.

زیاتر...

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢

دەروازە:وێژە/ژیاننامەی ھەڵبژێردراو/٢

گابریل گارسییا مارکێز (بە ئیسپانی: Gabriel José García Márquez؛ ٩ی ئازاری ١٩٢٧ – ١٧ی نیسانی ٢٠١٤) نووسەرێکی بەناوبانگەی خەڵکی کۆلۆمبیا و براوەی خەڵاتی نۆبێلی وێژە بووە. گابریێل گارسیا مارکێز ڕۆمانووس و ڕۆژنامەوان و بڵاوکەر و سیاسەتمەدارێکی وڵاتی کۆلۆمبیا بوو. لە ڕێکەوتی ٦ی ئازاری ١٩٢٨ لە گوندی ئارکاتاکای ناوچەی سانتامارای کۆلۆمبیا لەدایک بوو. خێزانی گارسیا بەھۆی ھەژاری و نەداری ئەرکی بەخێۆکردن و گەورەکردنی گارسیای منداڵ بە باوەگەورەی دەستپێرن.

ئەو ماوەی لەلای باپیری بوو گابرێلی منداڵ ھەموو ڕۆژێک بۆ ماوەی چەند کاتژمێرێک گوێی لە حیکایەت و چیرۆکەکانی باوەگەورەی دەگرێ و ئەو بابەتە ھێندە کاریگەری لەسەر گابریێل دادەنێ کە ناوبراو دواتر دەنووسێ ھەست دەکەم سەرجەمی نووسراوەکانم دەربارەی ئەزموونەکانم لەباوەگەورەو ڕابردووەکانی باو و باپیرانمەوەیە.

دواتر گابریێل لە ھەشت ساڵیدا باوەگەورەی لەدەست دەدات و دایە گەورەشی بەھۆی پیری و پەککەوتوویی چاوی لەدەست دەدات و کوێر دەبێ. ھەر بۆیە گابرابرێلی مێرمنداڵ بۆ جارێکیتر بۆ لای خێزانەکەی دەگەڕێتەوەو بەشێوەی فەرمی دەست بەخوێندن لە قوتابخانەکان دەکات. گابریێل لە خوێندنگە سەرەتاییەکەی شاری «سوکری» بە نووسینی شیعر و کێشانی کاریکاتێر ناوبانگ دەردەکات و بەھۆی بێدەنگبوون و سەرقاڵبوون بە کارەکانی لە قوتابخانە بە «گابرێلی پیرە پیاو» دەناسرێ.

زیاتر...

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣

دەروازە:وێژە/ژیاننامەی ھەڵبژێردراو/٣

ئۆرھان پاموک لە ٧ی حوزەیرانی ساڵی ١٩٥٢ لە ئەستەنبوڵ لەدایک بووەو تا ئەوڕۆش ھەر لەو شارە و لەو خانووەش دەژی کە تێیدا ھاتۆتە دنیاوە. ئەو لەناو خێزانێکی دەوڵەمەند و گەلێ خوێندەوار و ڕۆشنبیردا گەورە بووە، بەڵام باوکی ھەر زوو ماڵ و سامانی خۆی لە دەست داوە. ناوبراو لە شاری ئەستەمبووڵ بەشی ئەندازیاری و ڕۆژنامەوانی تەواو کردووە. ماوەیەکیش ویستوویەتی ببێ بە ھونەرمەند، ناوبراو ڕۆماننووس و سیناریۆنووسێکی ناسراوی تورکە، لە ساڵی ٢٠٠٦ خەڵاتی نۆبێلی لە ئەدەب پێیبەخشرا، ناوبراو لە ساڵی ١٩٧٩ تائێستا لەبواری ئەدەبی کاردەکات، بەرھەمەکانی ئەو زیاتر لە ٦٠ زمان ھەیە لەنێوانیان زمانی کوردیش ھەیە لە وەڕگێڕانەکانی بەکر شوانی و سامان کەریم، لە بەشێ لە بەرھەمەکانی باسی کۆمەڵکووژی ئەرمەن و کوردی کردووە لەلایەن عوسمانیەکان بەو ھۆیەشەوە چووەتە دەرگا بەڵام بەھۆی وەرگرتنی خەڵاتی نۆبڵ لە دادگاییکردنی بەخشرا. ئۆرھان پاموک لە ٧ی حوزەیرانی ساڵی ١٩٥٢ لە ئەستەنبوڵ لەدایک بووە لە ماڵباتێکی ھاوشێوەی ماڵباتەکانی ناو ڕۆمانەکانی جەودەت بەگ و کوڕەکانی و کتێبی ڕەش، لە نیشانتاشی، بەشەشاری دەوڵەمەندنشین و بە ڕۆژئاواییبووی ئەستەنبوڵ پێ گەیشتووە. وەک خۆیشی لە کتێبی ئۆتۆبیۆگرافی ئیستانبوڵدا باسی کردووە، لە منداڵییەوە تا تەمەنی ٢٢ ساڵی خووی داوەتە نیگارکێشان و پێی وا بووە لە داھاتوودا دەبێت بەنیگارکێش. قۆناغی ئامادەییی لە قوتابخانەی (Robert College)ی ئەمریکایی لە ئیستانبوڵ خوێندووە.

زیاتر...

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤

دەروازە:وێژە/ژیاننامەی ھەڵبژێردراو/٤

جەیمز ئاگوستین ئالۆیسیوس جۆیس لە ڕێکەوتی ٢ی فێوریەی ١٨٨٢ی زایینی لە دەوروبەری دوبلین، پێتەختی وڵاتی ئیرلەند چاوی بە ژیان و دنیا پشکوتووە. شانۆنامەنووس، چیرۆک نووس، ڕۆمان نووس و شاعیری ئاوانگارد و پێشڕەوی ئیرلەندی.

جۆیس گەورەترین مناڵی دایک و باوکی بوو. ئەو خاوەنی ٩ برا و خوشکێک بوو کە بە "جۆیس"ەوە دەبوون بە ١٠ منداڵ. دوو خۆشکی چکۆلەی جێیمز ھەر لە ھەڕەتی منداڵی دا و بە ھۆی نەخۆشی کەوتوویی خواحافیزیان لە ژیان و جێیمز و و بنەماڵەکەی کرد. جۆیس دوای تێپەڕ کردنی قۆناغەکانی سەرەتایی و ناوەندی و کۆتایی لە قوتاب خانەکانی دوبلین و لە ھەڕەتی مێرمنداڵی دا و لە ساڵی ١٨٩٨ بۆ درێژەدان بە خوێندنی باڵا، لە زانستگای تازە بنیاتنراوی دوبلین ناونووسی کرد و لە کۆلێژی زمان و ئەدەبی سەر بە ئەم زانستگایە (U.C.D) خەریکی خوێندنی زمان و ئەدەبی ئینگلیسی و فەڕانسە و ئیتالیایی بوو. ئەو لە ساڵی ١٩٠٢دا خوێندنی ئەو زمانانەی لە زانستگای دوبلین تەواو کرد و ھەر لەو ساڵەدا چوو بۆ پاریس بۆ درێژەپێدان بە خوێندن لە بواری پزیشکی دا، بەڵام بە ھۆی ھەژاری و دەست کورتی لە لایەکەوە، ھەروەھا بە ھۆی لە ڕادەبەدەر دژوار بوونی دۆخی خوێندن لە زانستگای پاریس لەو سەردەمەدا، وازی لە خوێندنی پزیشکی ھێنا.

زیاتر...

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥

دەروازە:وێژە/ژیاننامەی ھەڵبژێردراو/٥

جەلالەددین موحەممەد بەلخی ھەروەھا ناسراو بە جەلالەددین موحەممەد ڕۆمی (بە فارسی: جلال‌الدین محمد بلخی)، مەولانا یان مۆلانا (بەفارسی: مولانا، بەواتای مامۆستا یان گەورەی ئێمەمەولەوی یان مۆلەڤی (بەفارسی: مولوی، بەواتای مامۆستا یان گەورەی من) ھەروەھا لە تورکیا ناسراوە بە مەڤلانا (Mevlānā) و بەگشتی لەجیھانی ئینگلیزیدا بە ڕۆمی ناودەبرێت (٣٠ی ئەیلوولی ١٢٠٧ – ١٧ کانوونی یەکەمی ١٢٧٣) شاعیر و فەقێ و ئاییناس و سۆفییەکی فارس بوو لە سەدەی ١٣دا.

فارس، تورک، ئەفغان، تاجیک و موسوڵمانانی تری ناوچەکانی ئاسیای ناوەڕاست ھاوشانی موسوڵمانانی باشووری ئاسیا فێرکارییە بەجێماوە ڕۆحییەکانی ئەو لەماوەی حەوت سەدەی ڕابڕدوو بەرز دەنرخێنن. گرنگیی ڕوومی پێدەچێت سنوورەکانی نەتەوە و ڕەگەزی شکاندبێت و چووبێتە ئەودیو ئەوانیشەوە. شیعرەکانی بەشێوەیەکی بەرفراوان بۆ چەندین زمانی دنیا وەرگێڕدراون و بۆ چەندین شێوازی جودا وەچەرخێنراون. لەساڵی ٢٠٠٧دا، بە بەناوبانگترین شاعیر وەسف کرا لە ئەمەریکادا.

کارەکانی ڕوومی بەفارسی نووسراونەتەوە و مەسنەوییەکانی ئەو یەکێکە لە پاراوترین شاکارەکانی ئەدەبی ئێرانی و یەکێکە لە کارە شانازییپێکراوەکانی زمانی فارسی. کارە ڕەسەنەکانی بەشێوەیەکی بەفراوان ئەخوێندرێتەوە بەزمانە ڕەسەنەکەی خۆی لە جیھانی زمانی فارسیدا (ئێران، تاجیکستان، ئەفغانستان و ھەندێک بەشی ناوەڕاستی ئاسیا-فارسی زمانەکان). وەرگێڕانی کارەکانی زۆر باوە لە وڵاتانی تردا. کارەکانی کاری کردۆتە سەر ئەدەبی فارسی، ئوردو، شیعری پەنجابی، ئەدەبی تورکی و ھەندێکی تر لە زمانە ئێرانیی و تورکی و ھیندییەکان کە بە ئەلفبێی فارسی نووسراونەتەوە وەک پەشتۆ، تورکی عوسمانلی، چاتاگی و سیندی.

زیاتر...

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ١٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٢٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٣٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٤٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٥٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٦٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٧٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٨٩

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٠

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩١

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٢

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٣

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٤

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٥

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٦

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٧

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٨

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو ٩٩