دەروازە:نژیاروانی

نژیاروانی چییە؟ زانست مێژوو وەرزش تۆپی پێ جوگرافیا شەڕ ھونەرەکان ژیاننامە تەکنۆلۆژیا فڕین ماتماتیک کۆمەڵگا بەخێربێن بۆ دەروازەی نژیاروانی! نژیاروانی یان تەلارسازی (بە لاتینی: architectura) بریتییە لە ھونەر و زانستی شێوەکاری و سازکردن. بەرھەمەکانی تەلارسازی، لە قاڵبی کەرەستەکانی بینایی، زۆرتر بە ناوی ھێماکانی کەلتووری و سیاسی و بە ناوی بەرھەمەکانی ھونەری ھەست دەکردرێن. شارستانییە ناسراوەکان زۆرجار بە دەسکەوتەکانی نژیاروانی کە لێیان بە میرات دەمێنێتەوە، دەناسرێن. نژیاروانی زۆرترین پەیوەندیی لەگەڵ ئەندازیاریی شارستانیدا ھەیە و بۆ دروستکردنی پێکھاتەیەکی چاک پێویستە ئەندازیارانی نژیاروانی و ئەندازیارانی شارستانی ئەوپەڕی ھاوکاری و تێگەشتنیان لە یەکتر بێت. زیاتر لەبارەی نژیاروانی... ھەنووکە ٥١٧ وتار لە دەروازەی نژیاروانیدا ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە وتاری ھەڵبژێردراو ئاکرۆپۆلیسی ئاسۆس زاراوەی ئاکرۆپۆلیس (بە یۆنانی: Ακρόπολις; akros, akron واتە: شاری بەرز)، نیشاندەری قەڵایەکە لەسەر گردێک، کە لە ڕوانگەی تۆپۆگرافییەوە بەسەر زۆرێک لە شارەکانی یۆنانی کەونارا زاڵە. بە ھۆی دووپات بوونەوەی ئەم دیمەنە سەختانە، شار لە جیھانی یۆنانی کۆن، لە سیسیلییەوە بۆ دەریای ڕەش، زۆرجار بۆخۆیان لەسەر زەوییە بەرزەکان و بەرزاییەکان بنیات نراون، دواتر لە لێژەکانەوە بۆ ناوچەکانی خوارەوە دابەزیون و بڵاو بوونەتەوە. ھەرچۆنێک بێت، ھەمووی شارەکان لەسەر ئەم جۆرە زەوییانە ھەڵنەکەوتوون؛ ھەندێکیان لەسەر زەوی تەخت، یان لە درێژەی ڕۆخی دەریا یان دەشتەکان ھەڵکەوتوون و ئاکرۆپۆلیسیان نییە. ئەگەرچی ئاکرۆپۆلیس لە پلەی یەکەمدا بۆ بەرگری و پتەوکردن چێکراوە، بەڵام کردی ئاکرۆپۆلیس تەنیا ئەمە نییە. وەھا گردێک دەتوانێ بۆ ئامانجی جیاواز بەکار بھێنرێ: بۆ نیشتنگەیە وەک ماڵەکان، بگرە کۆشک و وەک ناوەندێکی ئایینی. زیاتر... وێنەی ھەڵبژێردراو تاج مەحەل ئایا زانیوتە؟ لو کۆربوزیێ نژیاروانیی بەناوبانگی سویسی ناوی ڕاستیی خۆی شارل ئێدوارد ژانرێت بوو و بەھۆی ئەوەی کە مرۆڤێکی زۆر بزۆز بوو و کڵاوی لەسەر دەنا و چاویلکەی لەچاو دەکرد و جلی ڕەشی لەبەر دەکرد، نازناوی «کۆربو» بە واتای قەلەڕەشەیان لێنا. چەندیگەر کە ھندێ جار وەکوو «شاری جوان» یش ناوی دێت، ناوەندی چەندین پرۆژەی نژیاروانییە کە بەدەستی نژیاروانە بەناوبانگەکانی وەکوو لو کۆربوزیێ، پیر جانرێت، میتۆ نوویکی، و ئالبێرت مایێر داڕێژراون. زانای ھەڵبژێردراو ئەلێکساندەر گوستاڤ ئیفێل (بە ئینگلیزی: Alexandre Gustave Eiffel). لەدایکبووی (١٥ی کانوونی یەکەمی ١٨٣٢) فەڕەنسایە. گوستاڤ ئەندازیاریی شارستانی و نژیاروانی فەڕەنسی بوو، دەرچووی زانستگای ناوەندی پاریس بووە، ئەو سەرەتا بەھۆی درووستکردنی ڕێگاخێراکان لە فەڕەنسا ناوی دەرکرد لەوانە پردی (Garabit viaduct) بەڵام باشترین کار بۆ ناسینەوەی گوستاڤ درووستکردنی تاوەری ئیفێل کە لەساڵی ١٨٨٩ لە پاریسی پایتەختی فەڕەنسا بنیادی نا. لەبەرواری (٢٧ی کانوونی یەکەمی ١٩٢٣) لە پاریس، کۆچی دوایی کردووە. لەکاتی ھەڵگیرسانی شۆڕشێ پیشەسازی لە بەشێک لە وڵاتی ڕۆژئاوایی، گوستاڤ ئیفێل ڕێژەی کارکردنی کەمتربوون، بەھۆی ھۆی جۆراوجۆری ئابووری و ھۆی سیاسی، ئەمە بوو بە ھێواشبوونەوەی کاریگەری لە فەرەنسا. بەڵام دواتر و دوای گەشەسەندەوەی پیشەسازی لەو وڵاتە، ئیفێل بەختێکی باشی ھەبوو لەو نێوەندەدا کە توانی دووبارە پەرە بە بواری ئەندازیاری بداتەووە. زیاتر... مێژوو دیواری چین درێژترین بنیادنراوە، بەدرێژایی مێژوو. لەوانەیە بەشە سەرەتاییەکانی دیوارەکە، کە دواتر بە دیواری گەورەی چین ناسرا، لە ماوەی سەدەی پێنجەمی پێش زایین دروست کرابێ، ھەرچەند ھێندێک لە لێکۆلەرەوان بۆ کۆنتریش دەیگێڕنەوە. ئەم دیوارە ئیمپراتۆڕ (شی ھوانگدی) کە لە نەوەی بنەماڵەی کین (٢٠٦-٢٢١) پێش زایین نەخشەی بۆ کێشاوە، دیوارێکی نوێشی دروستکردووە، بۆ بەستنەوەی بە دیوارەکۆنەکە و کارکردن لەسەر دیوارەکە ھەر بەردەوام بووە، لەماوەی سەردەمی ھان (٢٠٢-٢٢٠) پێش زایین و سەردەمی سۆی (٥٨١-٦١٨)، پاشان بە بەسەرچوونی کات، زۆرێک لە دیوارەکە داڕماوە، بەڵام لەسەردەمی مینگ (١٣٦٨-١٦٤٢) دووبارە چاککراوەتەوە و زۆربەی دروستکردنی ئێستای دیوارەکە بۆ سەردەمی مینگ، ئەگەڕێتەوە. زیاتر... پۆلەکان نژیاروانی ئەندازیاریی بینا پیشەکانی تەلارسازی پێکھاتەکانی بیناسازی خانووبەرەکان و پێکھاتەکان خەڵاتەکانی نژیاروانی دیوەکان کۆلکەوتارەکانی نژیاروانی ماددەکانی بینا مێژووی نژیاروانی نژیاروانان نژیاروانی بەپێی وڵات وتەی ھەڵبژێردراو « نژیاروانی کەیکی زەماوەند نییە. » —میس ڤەن دێر ڕۆھە دەروازە پەیوەندیدارەکان ئەندازیاریی شارستانی ھونەرەکان مێژوو ماتماتیک تەکنۆلۆژیا کتێب زانست ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت داڕێژەی {{دەروازە|نژیاروانی}} لەسەر ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە نژیاروانییەوە ھەیە. پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی نژیاروانی بدە. کۆلکەوتارەکانی نژیاروانی فراوان بکە بۆ ئەوەی وتارەکانی نژیاروانی دەوڵەمەندتر و بەسوودتر بن. داڕێژەی {{نژیاروانی-کۆلکە}} بۆ وتارە کورتەکانی نژیاروانی دابنێ. بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە. پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا ویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک: کۆمنز خەزێنەی ئازادی میدیا میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا ویکیکتێب کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد ویکیدراوە بنکەی زانیاریی ئازاد ویکیھەواڵ ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد ویکیوتە کۆکەرەوەی وتەکان ویکیسەرچاوە کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد ویکیجۆر تۆماری جۆری ئاژەڵەکان ویکیزانکۆ سەرچاوەی ئازادی فێربوون ویکیگەشت ڕێنوێنی گەشتی ئازاد ویکیفەرھەنگ فەرھەنگ و زاراوەنامە دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان