خان باجی
خان باجی (Khan Bajî) گۆرانییەکی فۆلکلۆری کوردییە لە پارچەکانی کوردستان، ڕۆژھەڵاتی کوردستان، باشووری کوردستان، باکووری کوردستان سەرچاوەی گرتووە، ئەو گۆرانیە بە شێوەزاری کوردیی باکووری و سۆرانی گوتراوەتەوە و بە گۆرانییەکی بەناوبانگی فۆڵکی کوردی دادەنرێت.[١][٢]
دەقی گۆرانییەکە باس لە کچێکی گەنجی کورد دەکات، بە ناوی خان باجی، کە کچی ئاغاوانێکی دەوڵەمەند و خاوەن زەوییە و ساماندارێکی بەناوبانگە، کەچی عاشقی گەنجێکی شوانکارەی ھەژار دەبێت، بەڵام باوکی ئەم خۆشەویستییە پەسەند ناکات و ھەوڵدەدات ڕێگری بکات لەوەی ئەو دووانە بەیەک بگەن، سەرەڕای ڕێگری باوکی، خان باجی و خۆشەویستەکەی بەردەوامن لە دڵداری پەنھایی و لە کۆتاییدا بەیەکتری دەگەن و ھاوسەرگیری دەکەن.
کورتە دەستکاری
ئاوازی گۆرانییەکە زیندووە و ئارامبەخشە، لەگەڵ کێشێکی بەھێز کە ھەستی مرۆڤ خرۆش دەکات. زۆرجار لە ئاھەنگی ھاوسەرگیری و بۆنە تایبەتییەکانی تردا دەگوترێتەوە، کە لەلای کورد، ھەموو تەمەنەکان بە پیاو و زارۆکەوە دەتوانن بیڵێنەوە، ئەمەش گۆرانییەکە زیادتر تایبەت دەکات، ھەروەھا گۆرانییەکە لەلایەن گەلێک گۆرانیبێژ و میوزیکژەنی نێر و مێی کوردەوە کەڤەر کراوە و بووەتە کلاسیکێک لە مۆسیقای کوردیدا، ناوبانگەکەی لە دەرەوەی ناوچە کوردنشینەکان بۆ ناوچەکانی دیکەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ئەورووپا بڵاوبووەتەوە و بە زمانەکانی تورکی و فارسی کەڤەر کراوە و گوتراوەتەوە.[٣]
ئەو گۆرانیبێژانەی گۆرانی خان باجییان گوتووەتەوە:
- حەسەن زیرەک[٤]
- بیژەن کامکار
- خەسرەو عەلی
- شارام نازری
- ژیوەر حوسێن
- ئاواتی ئامە قەرەج
- موحسین نامجوو[١]
دیوێکی تر لە دەقی ھۆنراوەکە دەستکاری
زۆر چیرۆکی تر ھەن دەربارەی مێژووی ھۆنراوەکە، کە چۆن نووسراوە، دیارترینیان ئەوەیە کە دەڵێن، باس لە کوڕێکی گەنج دەکات لە ساڵەکانی ١٩٥٠[٥]، لە دەشتەکانی شاری کرماشان بە ناوی خان باجی، کە عاشقی کچێکی جوان دەبێت بە ناوی ڕۆژدا، خۆشەویستی خۆی بۆ دەردەبڕێت و داوای ھاوسەرگیری لێدەکات، بەڵام کچەکە ڕەتیدەکاتەوە چونکە عاشقی کەسێکی ترە. خان باجی دڵی دەشکێ و ڕۆژەکانی بە سەرگەردانی چیا و دۆڵەکان و گۆرانی خۆشەویستی و حەسرەتی ڕۆژدا بەسەر دەبات.[٦]
دەقی گۆرانییەکە و ھۆنراوەکەی بە زمانی کوردی دەگوترێت و ئاوازەکەی بەزۆری لەسەر ئامێرە کوردییەکانی وەک ساز یان دەف دەژەنرێت. بەدرێژایی ساڵان، چەندین گۆرانیبێژ و میوزیکژەنی جیاوازی کورد وەشانی نوێی گۆرانییەکەیان تۆمار کردووە، کە ھەریەکەیان خولگەیەکی ناوازەی خۆیان خستووەتە سەر ئاواز و دەقەکەی.
دەق دەستکاری
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ ئ ا s.r.l, Rockol com. "√ Rockol - la musica online è qui - Novità Musicali". Rockol (بە ئیتاڵیایی). Retrieved 2023-03-10.
- ^ "tirşik net". www.tirsik.net (بە کوردی). Retrieved 2023-03-10.
- ^ "khan baji". uludağsözlük (بە تورکیی ئەستەمبوڵی). Retrieved 2023-03-10.
- ^ "Hasan Zirak - Khan Baji - video Dailymotion". Dailymotion (بە ئینگلیزی). 2016-02-09. Retrieved 2023-03-10.
- ^ ""SirwanAzizi" — @SirwanAziziMusic Telegram-kanali — TGStat". TGStat.com (بە ئوزبەکی). Retrieved 2023-03-10.
- ^ "مقاله نشریه: داستان خان باجی". جویشگر علمی فارسی (علم نت) (بە فارسی). Retrieved 2023-03-10.
- ^ گۆرانی, تێکستی (2018-12-05). "Tofiq Ali - Xan Baji". تێکستی گۆرانی (بە عەرەبی). Retrieved 2023-03-10.