ئەڵمانییەکان
ئەڵمانییەکان ئەو کەسانەن کە بە ڕەگەز خەڵکی ئەڵمانیان و لە نەتەوەی ئەڵمانین و بە زمانی ئەڵمانی دەدوێن، ژمارەیان لە جیھان لەنێوان ٧٥ بۆ ١٦٠ ملیۆن کەس دەبێت بە زۆری ئەڵمانییەکان لە وڵاتانی ناوەڕاست و ڕۆژھەڵاتی ئەورووپا دەژین، زۆرینەی ئەڵمانییەکان لەسەر بیروباوەڕی پڕۆتێستانت و کاسۆلیکن. لە کۆی نزیکەی ١٠٠ ملیۆن کەسی ئەڵمانی زمان لە جیھاندا، نزیکەی ٨٠ ملیۆن کەس خۆیان بە ئەڵمانی دەزانن. ٨٠ ملیۆن کەسی دیکە بە ڕەچەڵەک ئەڵمانی بە شێوەیەکی سەرەکی لە ئەمریکا، بەڕازیل (بە شێوەیەکی سەرەکی لە ناوچەی باشووری وڵاتەکەن)، ئەرژەنتین، کەنەدا، باشووری ئەفریقا، وڵاتانی دوای سۆڤیەت (بە شێوەیەکی سەرەکی لە ڕووسیا و کازاخستان)، و فەڕەنسا کە ھەریەکەیان لایەنی کەم یەک ملیۆنیان ھەیە. بەم شێوەیە کۆی ژمارەی ئەڵمانییەکان لە نێوان ١٠٠ بۆ زیاتر لە ١٥٠ ملیۆن کەسە، ئەمەش بەپێی ئەو پێوەرانەی کە بەکارھێنراون ( زمانە ڕەسەنەکان، بیانییەکانی تاکە ڕەچەڵەک، ڕەچەڵەکی بەشەکی ئەڵمانی و ھتد). ئەمڕۆ زۆربەی خەڵکی وڵاتانی زۆرینەی ئەڵمانی زمان (وەک نەمسا، سویس، لیختنشتاین و وڵاتانی دیکەی پەیوەندیدار بە مێژوو وەک لۆکسمبۆرگ) زۆرجار لەگەڵ لە ناسنامەی نەتەوەیی خۆیانن و لەوانەیە خۆیان وەک ئەڵمانی نەتەوەیی بناسێنن یان نا.[١][٢][٣]
زمان
دەستکاریزمانی ئەڵمانی زمانی دایکی زۆربەی ئەڵمانییەکانە. نیشانەی سەرەکی ناسنامەی نەتەوەیی ئەڵمانییە. زمانی ئەڵمانی زمانێکی ژێرمانی ڕۆژاوایە کە پەیوەندییەکی نزیک بە زمانی فریزی (بەتایبەت زمانی فریزی باکوور و فریزی ساتەرلاند)، لۆکسمبۆرگی، ئینگلیزی و ھۆڵەندی ھەیە. جۆرە سەرەکییەکانی زاراوە لە زمانی ئەڵمانیدا بریتین لە ئەڵمانی باڵا، ئەڵمانی ناوەندی و ئەڵمانی نزم. ئەڵمانی ستاندارد لەسەر بنەمای ئەڵمانی باڵا دامەزراوە و ھەر بۆیە زمانی یەکەم یان دووەمی زۆربەی ئەڵمانییەکانە، بەڵام بە تایبەتی زمانی ڤۆڵگای ئەڵمانی.[٤]
ژمارەیان
دەستکاریژمارەی ئەڵمانییەکان لە جیھاندا لە نێوان ١٥٠-١٦٠ ملیۆن کەسدایە، بەپێی خەمڵاندنە جیاوازەکان، بەو پێیەی ژمارەیەکی زۆر زۆر لەوانە ھەن کە لە بنەڕەتدا ئەڵمانین لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کە گەورەترین وڵاتە کە ئەڵمانییەکانی جیھان لەخۆدەگرێت دوای وڵاتی ڕەسەنی خۆیان کە ئەڵمانیایە و نزیکەی ٥٦ ملیۆن کەسیان تێدایە. لە ئەڵمانیا دوای ئەوەی ئەڵمانییەکان دەستیان کرد بە کۆچکردن بۆ ئەمریکا و دەستیان کرد بە گونجاندن لەگەڵ ئەمریکییەکان و شارستانییەتە نوێیەکان تا گواستیانەوە بۆ ئەڵمانیا لەو کاتەدا، ئەڵمانییەکان دەستیان بە گۆڕانکاری کرد، ھەرچەندە ھەندێکیان ئامادە نەبوون بگۆڕدرێن تا فشارێک لەلایەن دەسەڵاتدارەکانەوە دروست بوو. ئەڵمانیا وڵاتێکی نەتەوەیی گەورەیە کە ئەڵمانییەکان فەرمانڕەوایەتیی دەکەن[٥]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ https://web.archive.org/web/20190512181840/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/germany/10128380/German-should-be-a-working-language-of-EU-says-Merkels-party.html
- ^ "Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia" by Jeffrey Cole (2011), p. 171; "Estimates of the total number of Germans in the world range from 100 million to 150 million, depending on how German is defined, ..."
- ^ https://web.archive.org/web/20170322075727/https://books.google.com/books?id=Wlth0GRi0N0C&printsec=frontcover&dq=jeffrey+cole+ethnic+groups&hl=pl&sa=X&ei=KrAkUo7qMcfWsgaNsYHwBQ&ved=0CDQQuwUwAA
- ^ https://en.wikipedia.org/wiki/Germans?wprov=sfla1
- ^ https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86?wprov=sfla1
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاری | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئەڵمانییەکان تێدایە. |
