چیای جودی
چیای جودی[١] شوێنی دابەزینی کەشتییەکەی نووح، بەپێی بیروباوەڕی مەسیحی و ئیسلامی سەرەتایی (بە تایبەتی لە قورئان، ١١:٤٤).[٢] نەریتی قورئان ھاوشێوەی چیرۆکەکانی جولەکە و مەسیحییە. ناسینەوەی چیای جودی وەک شوێنی نیشتنەوەی کەشتییەکە لە نەریتی ئاشوورییەکان و ئەرمەنیدا بە درێژایی سەردەمی کۆتایی دێرین بەردەوام بوو، بەڵام بەھۆی ئەو نەریتەوە جێھێڵدرا کە شوێنی کتێبی پیرۆزی لەگەڵ بەرزترین شاخی ناوچەکەدا یەکسان کرد، واتە کێوی ئارارات لە نزیک ئەرمەنستان.
| چیای جودی | |
|---|---|
 زنجیرە چیای جودی، وەک لە شرناخەوە لە باکوورەوە دەبینرێت | |
| بەرزایی | ٢٬٠٨٩ م (٦٬٨٥٤ پێ) |
| شوێن | |
 | |
| شوێن | پارێزگای شرنەخ، کوردستان |
| بەشێک لە زنجیرە چیای | زاگرۆس |
| پۆتانی شوێن | 37°22′10″N 42°20′39″E / 37.36944°N 42.34417°Eپۆتانەکان: 37°22′10″N 42°20′39″E / 37.36944°N 42.34417°E |
لە ئیسلامدا
دەستکاریبەپێی قورئان (١١:٤٤) شوێنی پشوودانی کۆتایی کەشتییەکە ناوی «جودی» بووە، بەبێ ئەوەی وشەی «شاخ»ی لەسەر بێت.
پاشان خوای گەورە کە کافران و بێباوەڕانی لەناوبرد فەرمانی کرد بە زەوییەکە ئەی زەوی ئاوی خۆت قوت بدە و ئەی ئاسمان بەسە بارانمەبارێنە و با ببڕێتەوە و ئاوەکە وردە وردە کەمی کرد تا سەر زەوی وشک بوو و فەرمانی خوای گەورە جێبەجێ بوو کە کافرانی ھەموو لەناوبردو دوای بڕین {کەشتییەکەی نوح پێغەمبەر - لە کوردستان لەنگەری گرت} و کەشتییەکەش لەنگەری گرت لەسەرشاخی (جودی) لە کوردستانی تورکیا نزیک مووسڵ و وترا: کەسانی زاڵم و کافرو بێباوەڕ ھەر دووربن لە پاراستن و ڕەحمەتی خوای گەورە.
جوگرافیناسی عەرەبی سەدەی نۆیەم (ئیبن خورەزەبی) شوێنی چیای جودی وەک لە خاکی کوردەکان (ئەلئەکراد) دەستنیشان کرد، ھەروەھا مێژوونووسی عەباسی مەسعوودی تۆماری کرد کە ئەو شوێنەی کە گەیشتە پشوودان لە سەردەمی ئەودا دەبینرا. ھەروەھا مەسعوودی ئاماژەی بەوەشکردووە، کەشتییەکە گەشتەکەی لە کووفە لە ناوەڕاستی عێراق دەستیپێکردووە، و بە کەشتی بەرەو مەککە ڕۆیشتووە، لەوێ بەدەوری کەعبەدا سووڕاوەتەوە، پێش ئەوەی دواجار گەشت بکات بۆ جودی. یەعقوت حەمەوی ناسراو بە الرومی شاخەکەی «لە سەرووی جەزیرەتی کوڕی عومەرەوە، لە رۆژھەڵاتی دیجلە» دانا، ھەروەھا باسی مزگەوتێکی کرد کە نوح دروستی کردبوو کە لە سەردەمی خۆیدا دەبینرا و ڕێبوار ئیبن بەتووتە تێپەڕی لە لای شاخەکە لە سەدەی ١٤دا.[٣]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «The Quran, sura 11, verse 44». www.perseus.tufts.edu. لە ٤ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ وَقِيلَ يَٰٓأَرْضُ ٱبْلَعِى مَآءَكِ وَيَٰسَمَآءُ أَقْلِعِى وَغِيضَ ٱلْمَآءُ وَقُضِىَ ٱلْأَمْرُ وَٱسْتَوَتْ عَلَى ٱلْجُودِىِّ وَقِيلَ بُعْدًا لِّلْقَوْمِ ٱلظَّٰلِمِينَ (هود: ٤٤) پاشان خوای گەورە کە کافران و بێباوەڕانی لەناوبرد فەرمانی کرد بە زەویەکە ئەی زەوی ئاوی خۆت قوت بدە وە ئەی ئاسمان بەسە باران مەبارێنە و با ببڕێتەوە وە ئاوەکە وردە وردە کەمی کرد تا سەر زەوی وشک بوو وە فەرمانی خوای گەورە جێبەجێ بوو کە کافرانی ھەموو لەناو بردو دوای بڕین {کەشتییەکەی نوح پێغەمبەر - لە کوردستان لەنگەری گرت} وە کەشتیەکەش لەنگەری گرت لەسەر شاخی (جودی) لە کوردستانی تورکیا نزیک مووسڵ وە وترا: کەسانی زاڵم و کافرو بێباوەڕ ھەر دووربن لە پاراستن و ڕەحمەتی خوای گەورە.
- ^ https://journals.co.za/doi/pdf/10.10520/EJC164821
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە چیای جودی تێدایە. |