عوقبە کوڕی نافیع

عوقبە کوڕی نافیع فیهری قورەشی ژەنەراڵێکی موسڵمان بوو لە سەردەمی عومەرەوە خزمەتی خەلافەتی ڕاشیدنی کردووە و دواتر لە سەردەمی خەلافەتی ئەمەوییەکان لە سەردەمی خەلیفە موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان و یەزید کوڕی موعاویە، سەرکردایەتی فەتحی موسڵمانانی مەغریبی عەرەبی کردووە، لەنێویاندا جەزائیر و توونس و لیبیا و مەغریبی ئێستا.

عوقبە کوڕی نافیع عقبة بن نافع
پەیکەری عوقبە لە جەزائیر
Governor of ئیفریقیە
لە پۆستدا بووە 666–674
پادشا	موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان
پێشینە	موعاویە کوڕی حودەیج
پاشینە	ئەبوو موهاجیر دینار
لە پۆستدا بووە 681–683
پادشا	یەزید کوڕی معاویە
پاشینە	ئەبوو موهاجیر دینار
پاشینە	زوهەیر کوڕی قەیس
وردەکاریی تاکەکەسی
لەدایکبوون	٨ی یان ٩ی کۆچی / ٦٢٩-٦٣٠ز مەککە
مردن	٦٣ کۆچی / ٦٨٣ز جەزائیر
شوێنی حەسانەوە	مزگەوتی سەیدی عوقبە، جەزائیر
خزمەکان	بەنی حارث کوڕیفیھر کوڕی مالیک (خێڵ) حەبیبی کوڕی ئەبوو عوبەیدە فیهری(نەوە) عەبدولڕەحمان کوڕی حەبیب فیهری (نەوە گەورەکەی)
منداڵ(ەکان)	ئەبوو عوبەیدە کوڕی عوقبە
خەڵاتەکان
دڵسۆزی	خەلافەتی ڕاشدین خەلافەتی ئەمەوی
خزمەت/لق	سوپای ڕاشدین
ساڵانی خزمەت	٦٣٥-٦٨٣
پلە	ژەنەڕاڵ

عوبە کوڕەزای عەمری کوڕی عاس بوو. زۆرجار ناوی بنەماڵەی فیهری لێنراوە وەک ئاماژەیەک بۆ بەنی فیهری کە خێڵێکە پەیوەستە بە قوڕەیشەکانەوە.  نەوەکانی بە عوقبیدەکان یان فیهریدەکان دەناسران.  عوقبە دامەزرێنەری شاری رۆشنبیری قەیرووانە لە تونس.

عوبە یاوەری عەمر بوو لە گرتنی سەرەتایی شارەکانی باکووری ئەفریقا لە بارساوە دەستی پێکرد، پاشان لە ساڵی ٦٤٤دا بەرەو تەرابلوس ڕۆیشت. لە ساڵی ٦٧٠ ئێستا ئەمیر یان فەرماندە، عوقبا سەرکردایەتی سوپای موسڵمانانی کرد بۆ باکووری ئەفریقا، بیابانەکانی میسری بەزاند، و بنکەی سەربازی دانا  بە ماوەیەکی ڕێک و پێک بە درێژایی ڕێگاکەی.  لە ناوچەیەکی کە ئێستا پێی دەوترێت تونس، ئەو شارۆچکەیەی دامەزراند کە ئێستا پێی دەوترێت قەیرووانە (بە واتای "کەمپ" یان "کاروانسەرای" بە فارسی) نزیکەی ٩٩ میل لە باشووری تونسی ئێستاوە دوورە، کە وەک بنکەیەک بۆ ئۆپەراسیۆنی زیاتر بەکاریدەهێنا.

بەپێی ئەفسانەیەك، یەكێك لە سەربازەكانی عوقبە بە كۆسپەوە كەوتووەتە سەر جامێكی زێڕین كە لەناو خۆڵەكاندا نێژرابوو، وەک ئەوە ناسێندرا کە چەند ساڵێک پێشتر لە مەککە نەمابوو و کاتێک لە خۆڵەکە هەڵکەندرا کانییەک دەرکەوت، کە دەوترێت ئاوەکانی لە هەمان سەرچاوەی بیری پیرۆزی زەمزەمی مەککە هاتووە.  ئەم چیرۆکە بووە هۆی ئەوەی کە قەیرووانە ببێتە شوێنێکی زیارەت و دواتر ببێتە شارێکی پیرۆز ("مەککەی مەغریب") و گرنگترین شار لە باکووری ئەفریقا.

لە ساڵی ٦٨٣ عوقبە کەوتە بۆسەی پاشای مەسیحی بەربەری کوسەیلا و هاوپەیمانە بیزەنتینییەکانی لە شەڕی ڤێسێرا.  عوقبە لە تەنیشت ڕکابەرە ڕق لێبووەکەی ئەبوو موهاجیر دینار کوژرا. سوپاکانی قەیرووانی چۆڵ کرد و کشانەوە بۆ بارسا، هەرچەندە لە ساڵی ٦٨٨دا کۆنترۆڵکرایەوە. بنکەی ئاسمانی ئەلوەتییە لە لیبیا بە ناوی "بنکەی ئاسمانی عوقبە کوڕی نافیع" ناسێندراوە.