شانشینی عوسمانی

ئەم وتارە پێڕستی سەرکردە، سوڵتانەکان و پاشان جێنشینەکانی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی لەخۆدەگرێت تاوەکو شکستھێنانی ئیمپراتۆرییەتییەکە لە تشرینی دووەمی ساڵی ١٩٢٢ی زایینی، پاشان ھەڵوەشاندنەوەی خەلافەتەکە لە مانگی ئازاری ١٩٢٤ی زایینی لەلایەن کەمال ئاتاتورکەوە. کاتێک ڕووخانی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی لە ساڵی ١٩٢٤ی زایینی ڕاگەیەندرا، ڕەگەزنامەی ئەو ١٤٤ کەسەی کە خانەدانەکەیان پێکھێنابوو ھەڵوەشایەوە و ئەوانیش لە دەرەوەی تورکیا ئاوارە بوون. لە ساڵی ١٩٥٢ی زایینی ڕێگە بە ژنان درا بگەڕێنەوە بۆ تورکیا و ھەڵگری ڕەگەزنامەی خۆیان بن. لەکاتێکدا پیاوان لە ساڵی ١٩٧٤ی زایینی ڕێگەیان پێدرا بگەڕێنەوە و لە ئێستادا ٢٥٠ ئەندام لە بنەماڵەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانیدا ھەن کە زۆربەیان لە دەرەوەی تورکیا دەژین. زۆربەی ئەندامانی بنەماڵەی عوسمانی نازناوی «عوسمانئۆغڵ»یان وەرگرتووە (بە تورکی: Osmanoğlu)، کە بە واتای «کوڕەکانی عوسمان» دێت.

نیشانی بنەماڵەی عوسمانی
جۆری خێزان	خەلافەت و سوڵتانی
وڵآت	ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی
پاشناو	خەلیفەی موسڵمانان ئەمیری موسڵمانان شەریفی مەککە پاشا سوڵتان بەی خان غازی قەیسەری ڕوم شەھزادە ئەفەندی چەلەبی پارێزەری دوو مزگەوتی پیرۆز ئەمیری باوەڕداران
فەرمانڕەوای ئێستا	ھاروون عوسمان ئۆغڵی
دامەزراندن	٢٧ی تەممووزی ١٢٩٩ سوڵتان عوسمانی یەکەم
کۆتایی فەرمانڕەوایی	١ی تشرینی دووەمی ١٩٢٢ (٦٢٣ ساڵ و ٣ مانگ و ٥ ڕۆژ)
نەتەوە	تورک

ئاڵای ئیمپراتۆرییەتیی عوسمانی.

مۆرێکی پۆستە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٩٠١ کە توغرای سوڵتانی لەسەرە.

بنەچە

• ئێرتوگروول: (١١٩١–١٢٨١)

سوڵتانەکانی دەوڵەتی عوسمانی

• سوڵتان عوسمانی یەکەم: (١٢٨١ - ١٣٢٦)
• ئۆرھان غازی: (١٣٢٦ - ١٣٥٩)
• مورادی یەکەم: (١٣٥٩ - ١٣٨٩)
• بایەزیدی یەکەم: (١٣٨٩–١٤٠٢)
• سەردەمی: (١٤٠٢ - ١٤١٣)
• محەممەدی یەکەم: (١٤١٣ - ١٤٢١)
• موڕادی دووەم: (١٤٢١ - ١٤٤٤) قۆناغی یەکەم
• محەممەدی دووەم: (١٤٤٤ - ١٤٤٦) قۆناغی یەکەم
• موڕادی دووەم: (١٤٤٦ - ١٤٥١) قۆناغی دووەم
• محەممەدی دووەم: (١٤٥١–١٤٨١) قۆناغی دووەم
• بایەزیدی دووەم: (١٤٨١ - ١٥١٢)

سوڵتانەکانی عوسمانی

عەبدولحەمیدی دووەم، دوا سوڵتانی شەرعی عوسمانی.

• سەلیمی یەکەم: (١٥١٢–١٥٢٠)
• سولەیمان قانوونی: (١٥٢٠–١٥٦٦)
• سەلیمی دووەم: (١٥٦٦–١٥٧٤)
• مورادی سێیەم: (١٥٧٤–١٥٩٥)
• محەممەدی سێیەم: (١٥٩٥–١٦٠٣)
• ئەحمەدی یەکەم: (١٦٠٣–١٦١٧)
• مستەفای یەکەم: (١٦١٧–١٦١٨) قۆناغی یەکەم
• عوسمانی دووەم: (١٦١٨–١٦٢٢)
• مستەفای یەکەم: (١٦٢٢–١٦٢٣) قۆناغی دووەم
• مورادی چوارەم: (١٦٢٣–١٦٤٠)
• ئیبراھیمی یەکەم: (١٦٤٠–١٦٤٨)
• محەممەدی چوارەم: (١٦٤٨–١٦٨٧)
• سولەیمانی دووەم: (١٦٨٧–١٦٩١)
• ئەحمەدی دووەم: (١٦٩١–١٦٩٥)
• مستەفای دووەم: (١٦٩٥–١٧٠٣)
• ئەحمەدی سێیەم: (١٧٠٣–١٧٣٠)
• مەحموودی یەکەم: (١٧٠٣–١٧٥٤)
• عوسمانی سێیەم: (١٧٥٤–١٧٥٧)
• مستەفای سێیەم: (١٧٥٧–١٧٧٤)
• عەبدولحەمیدی یەکەم: (١٧٧٤–١٧٨٩)
• سەلیمی سێیەم: (١٧٨٩–١٨٠٧)
• مستەفای چوارەم: (١٨٠٧–١٨٠٨)
• مەحموودی دووەم: (١٨٠٨–١٨٣٩)
• عەبدولمەجیدی یەکەم: (١٨٣٩–١٨٦١)
• عەبدولعەزیزی یەکەم: (١٨٦١–١٨٧٦)
• موڕادی پێنجەم: (١٨٧٦)
• عەبدولحەمیدی دووەم: (١٨٧٦–١٨٧٩)
• محەممەدی پێنجەم: (١٩٠٩–١٩١٨)
• محەممەدی شەشەم: (١٩١٨–١٩٢٤)

دواھەمین سوڵتانەکانی عوسمانی

• عەبدولمەجیدی دووەم: (١٩٢٢–١٩٢٤).

سەرانی شانشینی عوسمانی

لە دوای ھەڵوەشاندنەوەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی، ئەم خانەدانە لەنێو ئەندامانی و لە نێو منداڵ و نەوەکانی سوڵتانەکانی پێشوویدا سەرۆکێکی ھەبووە، کە بریتین لە:

• محەممەدی شەشەم: (١٩٢٢ - ١٩٢٦)
• عەبدولمەجیدی دووەم: (١٩٢٦ - ١٩٤٤)
• ئەحمەد نیھاد ئەفەندی: (١٩٤٤ - ١٩٥٤)
• عوسمان فوئاد ئەفەندی: (١٩٥٤ - ١٩٧٣)
• محەممەد عەبدولعەزیز ئەفەندی: (١٩٧٣ - ١٩٧٧)
• عەلی وەسیب ئەفەندی: (١٩٧٧ - ١٩٨٣)
• محەممەد ئۆرھان عوسمانئۆغڵو: (١٩٨٣ - ١٩٩٤)
• ئەرتوغڕوڵ عوسمان عوسمانئۆغڵو: (١٩٩٤ - ٢٠٠٩)
• عوسمان بایزید عوسمانئۆغڵو: (٢٠٠٩ - ٢٠١٧)
• دۆندار عەبدولکەریم عوسمانئۆغڵو: (٢٠١٧–٢٠٢١)
• ھارون عوسمان عوسمانئۆغڵو: (لە ساڵی ٢٠٢١ەوە)

ئەمانەش ببینە

• پێڕستی سەرۆککۆمارەکانی تورکیا

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «قائمة السلالة العثمانية»، ویکیپیدیای عەرەبی. سەردان لە ١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤.