سەفەر حەوالی
سەفەر حەوالی (١٨ی نیسانی ١٩٥٠ -)، بانگخواز و شێخی سعودیە. یەکێک لە کەسایەتییە بەناوبانگەکانی ڕابوونی سعودیە، و یەکێکە لە نووسەرە بەرھەمدارەکانی ڕابوون. ڕەخنەیەکی فراوانی ھەیە لە بنەماکانی عەلمانییەت کە لەلایەن ڕۆژاواوە دەرچووە[١] حەوالی بەناوبانگبوو دوای ئەوەی ڕەخنەی لە فەتوای ئەنجومەنی زانایانی باڵای سعودیە گرت کە ڕێگەی بە بەکارھێنانی ھێزی بیانی دا لە جەنگی دووەمی کەنداودا.
حەوالی بە دوژمنایەتی و کوفر بوونی لە دژی شیعە و فرەیی لە شانشینی سعودیە ناسرابوو ھەروەھا کۆمەڵێک مەزھەب و بیروباوەڕی سوننە و کۆمەڵگا بە کوفر وەسف دەکات. ھەندێک لە مێژوونووسان بە تیرۆر، توندڕەوی، توندڕەوی و بناغەی بیری جیھادی ھاوچەرخ وەسفی دەکەن.
حەوالی وەک یەکێک لە تیۆریزانە دیارەکانی بزووتنەوەی سەلەفی-جیھادی وەسف کرا، چونکە لێدوانی ھەبوو کە ئەوان وەک پشتیوانی لە قاعیدە لێکیان دەدایەوە.
لە ١٢ی تەممووزی ٢٠١٨، دەسەڵاتدارانی سعودیە سەفەر حەوالی و چوار کوڕەکەییان دەستگیرکرد، ئەمەش دوای سێ ڕۆژ لە دزەپێکردنی کتێبی «موسڵمان و شارستانییەتی ڕۆژاوا» المسلمون والحضارة الغربیة، کە چەندین بابەتی تێدابوو کە تێیدا ئامۆژگاری فەرمانڕەوای سعودیە و فەرمانڕەوای ئیمارات و ڕەخنەی لە سیاسەتەکانیان گرت. نەیارانی بە یەکێک لە سەرچاوەکانی تیرۆر وەسفیان کردووە، لایەنگرانی سوڵتانی زانایان وەسفیان کردووە.
دەرکەوتن
دەستکاریحەوالی لەگەڵ شەڕی کەنداودا بۆ ناوبانگ بەرز بووەوە و بە بوێری و وتارە سیاسییە ناتەقلیدییەکانی ھەمووانی تووشی سەرسووڕمان کرد، بەو پێیەی زۆر بە ڕوونی ڕەتیکردەوە داوای یارمەتی لە ھێزە ئەمریکییەکان بکات لەم شەڕەدا، لە بۆچووندا لەگەڵ دەسەڵاتی سیاسی بە سەرۆکایەتی مەلیک فەھد و ئایینییەکان ناکۆک بوو دامەزراندنی بە سەرۆکایەتی شێخ عەبدولعەزیز بن باز، و ئەو دیدێکی سیاسی نوێی لەسەر گوتاری ئیسلامی ناوخۆیی خستەڕوو. کتێبێکی گرنگی نووسیوە کە بانگەوازێک لەخۆدەگرێت بۆ زانایانی گەورەی سعودی لەو سەردەمەدا - ئیبن باز و ئیبن عوسەیمین- و کتێبەکەش چاودێری پلانەکانی ئەمریکا لەخۆدەگرێت بەناونیشانی «لابردنی تاریکی لەسەر زانایانی میللەتەوە»کشف الغمة عن علماء الأمة، کە دواتر بە «بەڵێنی کیسینجەر و ئامانجەکانی ئەمریکا لە کەنداودا ”وعد کیسنجر والأھداف الأمیرکیة بالخلیج. بە ناونیشانی “جیھانی ئیسلامی لەژێر ڕۆشنایی ڕێککەوتنی نێودەوڵەتی»العالم الإسلامی فی ظل الوفاق الدولی دا.
پەروەردە فیکر
دەستکاریسەفەر حەوالی گەشتی کرد بۆ مەدینە و لە کۆلێژی شەریعەت لە زانکۆی ئیسلامی خوێندوویەتی و بڕوانامەی زانکۆی لێ بەدەست ھێناوە پاشان زانکۆ ناردی بۆ زانکۆی مەلیک عەبدولعەزیز لە مەککە، کە لقەکەی لە مەککە گۆڕدرا بۆ زانکۆی ئومولقورا بۆ تەواوکردنی خوێندنی ماجستێر لە بەشی عەقیدەی و عەقیدەی ھاوچەرخ لە کاتی خوێندنیدا لەگەڵ پرۆفیسۆر محەممەد قوتب ئاشنا بوو کە لەلایەن شا فەیسەڵەوە لە سعودیە پەنابەری سیاسی پێدرابوو قوتب لە سعودیە لە کاتی خوێندنیدا کاریگەری لەسەر بووە، و تێزی ماستەر لەسەر عەلمانییەت نووسیوە، سەرچاوە و گەشەکردن و فەلسەفە و دەرکەوتنەکانی لە جیھانی عەرەبی و ئیسلامیدا بەدەستھێناوە بیری لێکردەوە ئەو دوو نامەیەی وەک دوو کتێب بڵاوکردووەتەوە و جگە لەم دوو کتێبە، سەدان وتار لەلایەن شێخەوە ھەیە کە عەقیدەی ئیسلامی ڕوون دەکەنەوە و بە واقیعەوە دەیبەستنەوە لە سیاسەتی دەرەوە بەرامبەر بە جیھانی ئیسلامی، و لە شیکردنەوەی بیرکردنەوەی ڕاستڕەوی توندڕەوی ئەمریکادا کتێبی «قودس لە نێوان بەڵێنی ڕاستەقینە و بەڵێنی درۆ”القدس بین الوعد الحق والوعد المفتری و کتێبی “ڕۆژی توڕەیی»یوم الغضب و کتێبی «ڕاپەڕین و تەتارە نوێیەکان»الانتفاضة والتتار الجدد دوای داگیرکردنی عێراق لەلایەن ئەمریکاوە، ھەروەھا چەندین پەیامی ڕێنمایی لە بنیاتنانی گەنجانی موسڵماندا پێشکەش کرد، و بەشداری کرد لە سپۆنسەرکردنی چالاکییە ئیسلامی و کۆمەڵایەتییەکان لە سعودیە و پەروەردەکردنی ھەزاران گەنجی موسڵمان لەسەر ڕێبازی دروست و میانڕەوی ئیسلامی دوور لە توندڕەوی فیکری.
حەوالی لەگەڵ دەیان بیرمەند، زانا و خوێندکاری زانست لە سعودیە بەشداری کرد لە بنیاتنانی گوتارێکی یەکگرتوو و ھاوسەنگی ئیسلامی بزووتنەوەی چاکسازی نوێ بە میانڕەوی و سروشتی یەکگرتنی میتۆدۆلۆژی و زانستی، وەک لایەنگرانی میانڕەو وەسفی کرد لە سعودیە بیریان لێدەکردەوە عایز قەرنی و عەوەز قەرنی و ئەوانی دیکە لە ڕێگەی چەندین وتارەوە بەرپرسیارێتی بنیاتنانی ڕۆحی و دەروونییان لە ئەستۆ گرت بەڕاستی سعودیە شایەتحاڵی بزووتنەوەیەکی ئیسلامی نوێ بوو کە تەحەدای ئەو دامەزراوە تەقلیدییەی کرد کە شێخ عەبدولعەزیز بن باز سەرۆکایەتی دەکرد و گوتارێکی نوێ و تەواو جیاوازی پێشکەش کرد، بەڵام ئەم بزووتنەوەیە بە خێرایی لەگەڵ دەسەڵاتدا بەریەککەوتن بوو دوای ئەوەی ناڕەزایی دەربڕی بەرامبەر بە بەکارھێنانی ھێزی بیانی لە کاتی شەڕدا بۆ ڕزگارکردنی کوێت حەوالی و ھاوەڵەکانی خرانە زیندانەوە بۆ ماوەی چەندین ساڵ دوای ئەوەی وڵاتەکە شایەتی شەپۆلێکی گەورەی دەستگیرکردن بوو کە کاریگەری لەسەر سەدان کەس ھەبوو لە لایەنگرانی.
جیاوازی بیروڕا
دەستکاریھەندێک پێیان وایە جیاوازی بیروڕا لە نێوان سەفەر حەوالی و دەسەڵاتی سیاسی، لەگەڵ ھەندێک لەوانەی کە لە بیرکردنەوەدا لەگەڵیدا ھاوڕا بوون، بووە ھۆی ئەوەی کە زیندانی بکرێن و کاربکەن بۆ دەستبەسەرداگرتنی پارەی شوێنکەوتوانی بزووتنەوەکە لە ساڵانی دواتردا. ھەروەھا بڕیارەکەی حکوومەت بۆ زیندانیکردنی سەفەر حەوالی و سەلمان عۆدە بە بڕیارێکی ھەڵە وەسفکرد، چونکە ڕێگەی کردەوە بۆ ئەوەی بیرۆکەکانی قاعیدە و بزووتنەوەی جیھادی لە گۆڕەپانەکەدا فراوانتر بن و زەمینەیەکی بەپیت بەدەستبھێنن. قاعیدە سوودێکی زۆری لە ناوبانگی ئەو دوو شێخە وەرگرت لەکاتێکدا کە لە زیندان بوون لە دامەزراندنی لایەنگران و کۆکردنەوەی لایەنگران کە جیاوازییان لە نێوان گوتاری توندوتیژی بزووتنەوەی جیھادیدا نەدەکرد بزووتنەوەی سووروری خوێناوی و نەرم و نیان و میانڕەوی سیاسی.
کەسایەتی
دەستکاریھەرچەندە سەفەر حەوالی گەیشتووەتە دەیەی شەشەم، بەڵام ھەندێک بە کەسایەتییەکی دڵخۆش و بوێر وەسفی دەکەن، ھەروەھا توانیویەتی شەریعەت و زانستە مرۆیییەکان تێکەڵ بکات. سەرەڕای ئەو تۆمەتانەی کە ئاراستەی کرابوون، حەوالی پەنای بۆ ھێرشکردنە سەر نەیارانی سیاسی و ئایینی نەبرد.
لە ڕۆژی ھەینی ٣ ی جومادولئوللا ١٤٢٦، کە ھاوتایە لەگەڵ ١٠ی حوزەیرانی ٢٠٠٥، شێخ سەفەر حەوالی لەھۆش خۆی چوو و گەیەندرایە نەخۆشخانەی تایبەتمەندی ئەلنوور لە مەککە دەرکەوت کە تووشی خوێنبەربوونی مێشک بووە، لە ئەنجامدا کە نەشتەرگەری بۆ کرا، دوای ئەوە باری تەندروستی پێویستی بە ماوەیەکی زۆر بوو بۆ چاکبوونەوە، و چارەسەری فیزیایی، تاوەکو بارودۆخی جێگیر بوو و تەندروستی باشتر بوو.
نووسینەکان
دەستکاریکتێبەکان
دەستکاری
|
|
- بەرھەمەکانی دڵ (چەند وتارێکن دواتر کرا بە کتێبێک).
بابەتەکان
دەستکاری
|
شیعرەکان
دەستکاری
- ملحمة الشام.
- «یا قاھر الکفر» قصیدة فی المقاومة العراقیة.
- إعلان المبادیء.
- طلعة المجد.
- وداعا یا أما.
- الرحیل الأول.
- یا جدار الصمت.
- سجاح.
- قصیدة فی الأخوة.
