دەروازە:گیانلەبەران

دەستکاری   گیانلەبەر چییە؟ زانست مێژوو وەرزش تۆپی پێ جوگرافیا شەڕ ھونەرەکان ژیاننامە تەکنۆلۆژیا فڕین ماتماتیک کۆمەڵگا بەخێربێن بۆ دەروازەی گیانلەبەران! گیانلەبەران بەشێکی گەورە لە گیانداران پێک دەھێنن. کە خۆیان بە دوو لقی سەرەکی مازەداران و بێ مازەکان دابەش دەبن. سەرجەم گیانلەبەران دەجووڵێن و لە ناویاندا مرۆڤ دەتوانێ بیر بکاتەوە. زیاتر لەبارەی گیانلەبەران ... ھەنووکە ١٧٦ وتار لە دەروازەی گیانلەبەراندا ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە دەستکاری   وتاری ھەڵبژێردراو ئەژدیھای کۆمۆدۆ (بە ئینگلیزی: Komodo dragon) (ناوی زانستی: Varanus komodoensis) جۆرە مارمێلکەیەکی گەورەیە لە چەند دوورگەیەکی ئیندۆنیزی دەژیێت. لەوانە: کۆمۆدۆ، ڕینکا، فلۆرس، گیلی مۆتانگ و پادار. درێژی ئەم جۆرە خشۆکە لە حاڵەتی دەگمەن دەکرێ بگاتە ٣ مەتر و کێشی دەگاتە نزیکەی ٧٠ کیلۆگرام. ئەم ئەژدیھایە «ئۆڕا» شی پێ دەوترێت لەلایەن دانیشتووانی ڕەسەنی ئەو دورگانە. بەھۆی قەبارەیەناوە، ئەو مارمێلکانە بەسەر ناوچەی ژیانیاندا زاڵبوونە. ئەژدیھای کۆمۆدۆ بێبڕبڕەکان، باڵندەکان و شیردەرەکانیش ڕاودەکەن. وە دەشوترێ کە گەستنیان ژەھراویە؛ دوو ڕژێنیان ھەیە لە شەویلگەی خوارەوە کە چەند پڕۆتینێکی ژەھراوی و دەرمانی دژە مەیینی خوێن دەردەکەن. خواردنی سەرەکی ئەژدیھای کۆمۆدۆ بەزۆری ئاسکە، بەڵام بڕێکی بەرچاوی گۆشتی بۆگەن و مردارەوەبووش دەخۆن. وە تەنانەت مرۆڤیش لە مەترسیان بەدەر نییە. زانا ڕۆژئاواییەکان بۆ یەکەمجار لە ساڵی ١٩١٠ ئەژدیھای کۆمۆدۆیان لە لیستی ئاژەڵان تۆمارکرد. قەبارە گەورەکەیان و ناوبانگە ترسێنەرەکەیان وای لێکردوون ببنە جێی سەرنج لە باخچەی ئاژەڵان. بەڵام لە سرووشتدا، ڕووبەری نیشتەجێبوونیان کەمبۆتەوە بە ھۆی چالاکییەکانی مرۆڤ. ئێستا ئەژدیھای کۆمۆدۆ لە لیستی گیاندارە مەترسی لەسەرەکانە. لەبەر ئەوەش یاسای ئیندۆنیزیا پارێزگارییان لێدەکات و ناشناڵ پاڕکێکیش کراوەتەوە بۆ پارێزگارییان بەناوی ناشناڵ پاڕکی کۆمۆدۆ. زیاتر... دەستکاری   ئایا زانیوتە؟ بەور خێراترین گیانەوەی سەر زەوییە کە بە پێ دەڕۆن واتە ھەردەم لە سەر زەوین کە خێرایییەکەی دەگاتە ١١٥٫٢ کم لە سەعاتێکدا وە دەتوانی لە ٣ چرکە خێرایی خۆی بگەیەنێتە ٦٠ میل واتە ٩٦ کیلۆمەتر لە سەعاتێکدا. نزیک بە یەک میلیۆن جۆر مێروو لە جیھاندا ناسراوە و لەلایەن زانایانەوە ناو نراوە و نزیک بە ١٠ میلیۆن جۆر مێروو لەسەر زەوی دەژین. مارمێلکەی شاخدار دەتوانێ لە چاویەوە خوێن تا ٠٫٩ مەتر بپژێنێ. دەستکاری   وێنەی ھەڵبژێردراو جاگوارێکی مێینە، لە وڵاتی بەڕازیل دەستکاری   دەنگی ھەڵبژێردراو دەستکاری   یارمەتیت پێویستە؟ ئایا پرسیارێکت سەبارەت بە گیانلەبەران ھەیە و ناتوانیت وڵامەکەی بدۆزیتەوە؟ سەیری مێزی زانیاری بکە و پرسیارەکەت لەوێ بپرسە. دەستکاری   پۆلەکان گیانلەبەران ئاژەڵان و مرۆڤەکان پەلەوەران پەلەوەرەکان توێکاریی گیانلەبەر خشۆکەکان فیزیۆلۆژیای گیانلەبەری کۆلکەوتارەکانی گیانلەبەر گواندارن گیانلەبەرانی گۆشتخۆر گیانلەبەرناسی گیانلەبەرە دەستەمۆکان ماسییەکان مەلەکان وشکاوییەکان ھەمستێر دەستکاری   پانۆڕامای ھەڵبژێردراو پانۆڕامایەک لە ڕەوەی شێران کاتێ خواردنی گامێشێکی ئەفریقی کە لە پارکی نەتەوەیی چۆبێ لە بۆتسوانا ڕاویان کردووە دەستکاری   دەروازە پەیوەندیدارەکان ژینناسی خشۆکەکان ویشکاوییەکان پەلەوەران بڕبڕەداران مازەداران کتێب دەستکاری   ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت داڕێژەی {{دەروازە|گیانلەبەران}} لەسەر ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە گیانلەبەرانەوە ھەیە. پەرە بە وتاری سەرەکی بدە. پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی گیانلەبەران بدە. کۆلکە وتارەکانی گیانلەبەران فراوان بکە. دەستکاری   پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا خانەخوێی ویکیپیدیا دامەزراوەی ویکیمیدیایە کە چەند پرۆژەی تریش بەڕێوە دەبات: کۆمنز خەزێنەی ئازادی میدیا میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا ویکیکتێب کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد ویکیدراوە بنکەی زانیاریی ئازاد ویکیھەواڵ ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد ویکیوتە کۆکەرەوەی وتەکان ویکیسەرچاوە کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد ویکیجۆر تۆماری جۆری ئاژەڵەکان ویکیزانکۆ سەرچاوەی ئازادی فێربوون ویکیگەشت ڕێنوێنی گەشتی ئازاد ویکیفەرھەنگ فەرھەنگی کوردی دەستکاری   دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان