توران شا
ئەم وتارە بۆ سەلماندن پێویستی بە ئاماژەی زیاتر بە سەرچاوەکان ھەیە. (فێربە کەی و چۆن ئەم داڕێژەیە لابەریت) |
توران شا دەسەڵاتدارێکی کوردی میسڕ بوو، کوڕی سوڵتان سالح ئەییوب بوو و ئەندامی دەوڵەتی ئەییووبی بوو. بۆ ماوەیەکی کورت لە ساڵانی ١٢٤٩–١٢٥٠، بوو بە سوڵتانی میسڕ.[١]
| غەیاتەدین توران شا | |
|---|---|
| مەلیک موعەزەم | |
| سوڵتانی میسر | |
| فەرمانڕەوایی | ٢٢ی تشرینی دووەمی ١٢٤٩ – ٢ی ئایاری ١٢٥٠ |
| پێشوو | سالح ئەییوب |
| جێگر | شەجەرە دوڕ |
| ئەمیری دیمەشق | |
| ماوەی دەسەڵات | ٢٢ی تشرینی دووەمی ١٢٤٩ – ٢ی ئایاری ١٢٥٠ |
| پێشوو | سالح ئەییوب |
| جێگر | ناسر یوسف |
| خانەدان | ئەییووبی |
| باوک | سالح ئەییوب |
| مردن | ٢ی ئایاری ١٢٥٠ |
| ئایین | ئیسلام |
توران شا لەلایەن باوکییەوە متمانەی پێنەکرابوو، باوکی ناردی بۆ حەسکیف بۆ ئەوەی لە سیاسەتی میسڕ دووری بخاتەوە. مەرگی باوکی لە فەریسەدین ئەکتای فەرماندەی بەحری مەملوکەکانی باوکی زانی کە لە میسرەوە نێردرابوو بۆ ئەوەی بیھێنێتەوە و شەڕی دژی لویسی نۆیەمی فەرەنسا و جەنگی خاچھەڵگری حەوتەم بەدوادا بکات. ئەکتای لە سەرەتای مانگی ڕەمەزانی ٦٤٧/کانوونی دووەمی ١٢٤٩ گەیشتە حەسکیف و چەند ڕۆژێک دواتر، ١١ی ڕەمەزان/١٨ی کانوونی دووەم، توران شا و نزیکەی پەنجا ھاوەڵەکەی بەرەو میسڕ بەرێکەوتن. حیزبەکە ڕێگایەکی سووڕاوەیان گرتەبەر بۆ ئەوەی لەلایەن ڕکابەرە دوژمنکارەکانی ئەیوبییەوە ڕێگرییان لێ نەکرێت و لە ٢٨ی ڕەمەزانی ٦٤٧/٤ی کانوونی دووەمی ١٢٥٠ گەیشتنە گوندی قوسەیر لەنزیک دیمەشق، ڕۆژی دواتر ڕێوڕەسمی چوونەژوورەوەیان ئەنجامدا، کاتێک توران شا بە فەرمی وەک سوڵتان ڕاگەیەندرا.[٢]
مردن
دەستکاریلە ٢٨ی موحەڕەم ٢/٦٤٢ی ئایاری ١٢٥٠، توران شا خوانێکی گەورەی پێشکەش کرد. لە کۆتاییی جەژنەکەدا بایبەرس و کۆمەڵێک سەربازی مەملوک بەپەلە ھاتنە ژوورەوە و ویستیان بیکوژن. توران شا بریندار بوو، چونکە دیارە شمشێر لێدانێک دەستی شکاندبوو. بە برینداری توانی خۆی ھەڵبێت بۆ تەلارێک لەتەنیشت ڕووباری نیل. مەملوکەکان بەدوایدا کەوتن و ئاگریان لە تەلارەکە بەردا. بەھۆی بڵێسەی ئاگرەکەوە، بە زۆر کەوتە خوارەوە و ویستی ڕابکات بۆ ڕووبارەکە، بەڵام بە ڕمێک لێی درا، کە بەر بڕبڕەکانی کەوت. بە دوای ڕمەکەدا ھەڵات بۆ ناو ڕووبارەکە. ڕاوەدوونانی لەسەر کەنارەکان وەستابوون و بە تیریان بۆ دەھاویشت، تەنانەت لەکاتێکدا کە داوای ژیانی دەکرد و پێشنیاری دەستلەکارکێشانەوەیان دەکرد. بایبەرس خۆی نەیتوانی لە کەنارەوە بیکوژێت، بەپەلە ھاتە دەرەوە بۆ ناو ئاوەکە و تا مردن. دەوترێت کە فاریسەدین ئەکتای دواتر دڵی بڕیوە و دەیباتە لای لویسی نۆیەمی فەرەنسا، بەو ھیوایەی پاداشتێک وەربگرێت، کە نەیکردووە. بەپێی ھەندێک گێڕانەوە لە ڕاستیدا ئەوە فاریسەدیب ئاکتای بووە نەک بایبەرس کە کوشتوویەتی.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ کامریدج. ISBN 0-521-46226-6.
- ^ Amitai، Reuven (1995). Mongols and Mamluks: the Mamluk-Īlkhānid War, 1260-1281. Internet Archive. Cambridge [England] ; New York, NY, USA: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-46226-6.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە توران شا تێدایە. |