ویکیپیدیا

بایبەرس

سوڵتانی میسر و سوریا لە ساڵی ١٢٦٠ تاکو ١٢٧٧

مەلیک زاھر ڕوکنەدین بایبەرس بندوقەدەری (١٢٢٣یان ١٢٢٨– ١ی تەمموزی ١٢٧٧)، بە ڕەچەڵەک کیپچاکی تورکە، نازناوی ئەبوو الفوتوح (باوکی فەتحەکان)لێناوە، کە ئاماژە بە سەرکەوتنەکانی دەکات)، ئەو چوارەم سوڵتانی مەمالیکی میسر لە دەوڵەتی بەحریە،لە دوای سەیفەدین قوتز.یەکێک بوو لە فەرماندەکانی ئەو ھێزە میسریانەی کە شکستی بە حەوتەمین جەنگی خاچھەڵگری پاشا لویسی نۆیەمی فەرەنسا ھێنا. ھەروەھا سەرکردایەتی پێشڕەوی سوپای میسری کرد لە شەڕی عەین جالووت لە ساڵی ١٢٦٠، کە یەکەم شکستی بەرچاوی سوپای مەغۆلەکان بوو و بە خاڵێکی وەرچەرخان لە مێژوودا دادەنرێت.بایبەرس وەک زانایەکی زۆر گەورەی سەربازی و سیاسی دادەنرێت.[٣][٤] وەک فەرماندەیەکی نەدۆڕاو،[٥] وەک یەکێک لە گەورەترین فەرماندە سەربازییەکانی سەدەکانی ناوەڕاست سەیر دەکرێت.[٦][٧]

بایبەرس
سوڵتانی میسر و سوریا
مەلیک زاھیر
ڕوکنەدین
پەیکەری بایبەرس لە قاھیرە
سوڵتانی میسر
فەرمانڕەوایی٢٤ی تشرینی یەکەمی ١٢٦٠ – ١ی تەمموزی ١٢٧٧
تاج لەسەر نان١٢٦٠ لە مەدرەسەی سالیحییە
پێشووسەیفەدین قوتز
جێگرسەعید ناسرەدین محەممەد
خانەداندەوڵەتی بەحریە
لەدایکبوون١٩ تەمموزی ١٢٢٣ یان ١٢٢٨
دەشتی کیپچاک [١][٢]
مردن١ی تەمموزی ١٢٧٧ (٥٠ یان ٥٥ ساڵ ژیاوە)
دیمەشق
ئایینئیسلام

سەردەمی بایبەرس سەرەتای سەردەمێکی باڵادەستی مەملوکەکانی لە ڕۆژھەڵاتی دەریای ناوەڕاستدا بوو و مانەوەی سیستەمی سەربازییان چەسپاند. توانی ڕێگە خۆش بکات بۆ کۆتایی ھاتنی بوونی خاچھەڵگرەکان لە شام و یەکێتی میسر و سوریا وەک دەوڵەتی موسڵمانی پێشەنگی ناوچەکە بەھێزتر بکات، توانی بەرپەرچی ھەڕەشەکانی ھەردوو خاچھەڵگر و مەغۆلەکان بداتەوە، تەنانەت توانی ملکەچی دەوڵەتی شانشینی ماکوریا بکات کە بەناوبانگ بوو بەھۆی ھەوڵەکانی پێشووی داگیرکردنی ئیمپراتۆریەتی موسڵمانانەوە کە نەدەکرا سەرکەوتوو بێت. ھەروەھا بایبەرس وەک سوڵتان خەریکی تێکەڵەیەک لە دیپلۆماسی و کردەوەی سەربازی بوو، ئەمەش ڕێگەی بە مەمالیکەکانی میسر دا ئیمپراتۆریەتەکەیان زۆر فراوان بکەن. ھەروەھا سوپاکەی کۆکردەوە و ڕاھێنانی پێکرد، سیستەمێکی پەیوەندی سەرنجڕاکێشی لە نێوان سوریا، میسر دامەزراند، ھەروەھا بەردەوام بوو لە ئەنجامدانی ھەڵمەتێکی دیپلۆماسی بەھێز.[٨] بایبەرس ھەروەھا گرنگییەکی زۆری بە زانست و فێربوون و نۆژەنکردنەوەی ئاودێری و کشتوکاڵ داوە.[٩]

ناو

دەستکاری

ناویبایبەرس لە زمانی تورکی ڕەسەندا بە واتای "پڵنگی گەورە"[١٠]یان "پڵنگی ئاغا" دێت. bay واتا: "کەسی دەوڵەمەند، pars واتا: "پلنگ").

مردن

دەستکاری

بایبەرس لە ١ی تەمموزی ١٢٧٧ لە دیمەشق کۆچی دوایی کرد، کاتێک تەمەنی ٥٣ ساڵ بوو. کۆچی دوایی ئەو بووەتە جێگەی هەندێک قسە و باسی ئەکادیمی. زۆر سەرچاوە لەسەر ئەوە کۆکن کە ئەو بەهۆی خواردنەوەی کومی ژەهراوی کە بۆ کەسێکی تر بووە گیانی لەدەستداوە. گێڕانەوەی دیکە باس لەوە دەکەن کە لەوانەیە بەهۆی برینێکەوە لەکاتی هەڵمەتی هەڵبژاردندا، یان بەهۆی نەخۆشییەوە مردبێت.[١١] لە کتێبخانەی ئەز زەهیرییە لە دیمەشق بە خاک سپێردرا.[١٢]

سەرچاوەکان

دەستکاری
  1. ^ Adventuring in the Englishes: Language and Literature in a Postcolonial Globalized World, Ikram Ahmed Elsherif, Piers Michael Smith. 2014. Part I; Chapter 2, pg 18.
  2. ^ «Baybars I». Britannica.
  3. ^ Sadeque، Syedah Fatima (1956). Baybars I of Egypt (بە ئینگلیزی). Oxford University Press.
  4. ^ Africa، Unesco International Scientific Committee for the Drafting of a General History of (1998-05-10). UNESCO General History of Africa, Vol. IV, Abridged Edition: Africa from the Twelfth to the Sixteenth Century (بە ئینگلیزی). University of California Press. ISBN 978-0-520-06699-1.
  5. ^ Toro، Alfonso de (1999). Jorge Luis Borges: Thought and Knowledge in the XXth Century (بە ئینگلیزی). Vervuert. ISBN 978-84-95107-40-4.
  6. ^ Magill، Frank N. (2012-11-12). The Middle Ages: Dictionary of World Biography, Volume 2 (بە ئینگلیزی). Routledge. ISBN 978-1-136-59313-0.
  7. ^ Magill، Frank Northen (1988). Great Lives from History: Ancient and medieval series (بە ئینگلیزی). Salem Press. ISBN 978-0-89356-545-9.
  8. ^ Folda، Jaroslav (2005-09-05). Crusader Art in the Holy Land, From the Third Crusade to the Fall of Acre (بە ئینگلیزی). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83583-1.
  9. ^ Hareir، Idris El (2011-01-01). The Spread of Islam Throughout the World (بە ئینگلیزی). UNESCO. ISBN 978-92-3-104153-2.
  10. ^ Watenpaugh، Heghnar Zeitlian (2004). The Image Of An Ottoman City: Imperial Architecture And Urban Experience In Aleppo In The 16th And 17th Centuries (بە ئینگلیزی). BRILL. ISBN 978-90-04-12454-7.
  11. ^ Young، Robyn (2007). Crusade. Internet Archive. New York : Dutton. ISBN 978-0-525-95016-5.
  12. ^ «Zahiriyya Madrasa and Mausoleum of Sultan al-Zahir Baybars». web.archive.org. ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩. لە ڕەسەنەکە لە ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=بایبەرس&oldid=1348814»