ئەندرێس بێرینگ برێڤیک
ئەندرێس بێرینگ برێڤیک (بە نەرویجی Anders Behring Breivik)، لەدایکبووی ١٣ی شوباتی ١٩٧٩ [١] تیرۆریستی ڕاستڕەوی نەرویژییە.[٢] کە بەرپرسیاری ھێرشەکانی ساڵی ٢٠۱١ی نەرویژ لە ڕێکەوتی ٢٢ی تەمموزی ٢٠١١یە، ئەندرێس دانیشتوویەکی نەرویجی مەسیحیی توندڕەوە، وەکو ناسراوە مەسیحییەکی پارێزگارە و ڕاستڕەوێکی توندڕەوە و دژایەتی ئیسلام و بڵاوبوونەوەی ئەکات هەروەها ئاماژەی بۆ کراوە کە ماسۆنییە.[٣]
ئەندرێس بێرینگ برێڤیک | |
|---|---|
| لەدایکبوون | ١٣ی شوباتی ١٩٧٩ |
و هەتا ئێستا نەزانراوە ئەگەر بە تەنها خۆی بەمم ڕەفتارە هەستابێت. لە ٢٢ی تەمووزی ٢٠١١، نزیک بۆتەوە لە لاوانی پارتی کرێکارانی فەرمانڕەوا لە نۆرویژ لە سەربازگەی دوورگەی ئۆتایا، جل و بەرگی پۆلیسی پۆشی بوو و ئاگری بەردایە گەنجە ئامادەبووەکان، کە بوو بە هۆی کوژۆانی نزیکەی ٨٥ کەس.[٤]
بیروباوەڕ و ڕا سیاسییەکانی
دەستکاریئەندرێس پێش ئەوەی بە دوو هێرشە یەک لە دوای یەکەی هەستێت پێش چەند سەعاتێک لە نووسینی دۆسیەییەکی نزیکەی ١٥٠٠ پەڕەیی بۆتەوە کە تیایدا بیر و بۆچوونەکانی خۆی دەربڕیووە بەرامبەر بە سیاسەتی جیهان؛
ئيسرائيل
دەستکاریڕۆژنامەی ئیسرائیلی ئەمڕۆی ئیسڕائیلی وتوویەتی کەوا لەو دۆسیەیەدا نزیکەی ٣٠٠ جار ناوی ئیسرائیل هاتووە کە هەمووی بە شێوەیەکی ئیجابی بووە، هەروەها هێرشی کردۆتە سەر یەکێتی ئەوروپا لەبەرئەوەی هاوسۆز نین لەگەڵ ئیسرائیلدا، ستایشی سیاسەتی ئیسرائیلی کردووە کە بە پیی ڕای ئەندرێس مافی زۆربەی دانیشتووە موسڵمانەکانی نادات کە لەژێر دەسەڵاتیا ئەژین بە پێچەوانەی ئەوروپاوە، هەروەها نووسیوەیەتی (کاتی ئەوە هاتووە کە پاڵپشتی نەفامانەی فەلەستینییەکان بوەستێنرێت)".[٥].
ئیسپانیا و ئەوروپا
دەستکاریئەندرێس برێڤیک دوای ئەوەی لە نووسینی دۆسیە ١٥٠٠ پەڕەکەی بۆیەوە سەیارەیەکی بۆمبڕێژکراوی تەقاندەوە لە ئۆسلۆی پایتەختی ئەو وڵاتە پاشان ڕووی کردە ئۆتاوا و بە شێوەیەکی هەڕەمەکیانە چەکەکەی ڕووکردە بەشدابووەکانی خێوەتگەیەکی هاوینە و بوو بە هۆی کوژرانی زیاتر لە ٨٥ کەس، ئەمەش بۆ ڕێگرتن لە زیادبوونی ژمارەی موسڵمانان لە ئەورووپا دا کە ئیسپانیایان لە نێودایە، و ئەندرێس ڕەخنەی توندی لە زپاتیرۆی سەرۆک وەزیرانی ئیسپانیا گرتووە و ئەڵێت بە چاکەی ڕێکخراوی قاعیدە گەیشتۆتە دەسەڵات، و دەرگای ئیسپانیای کردۆتەوە لە بەردەم کۆچی بە کۆمەڵ کە بووە بە هۆی زیادبوونی ژمارەی موسڵمانان لەو وڵاتەدا، هەروەها ئەندرێس ڕەخنە لە سەرکردە ئەوروپییە سیاسییەکان دەگرێت بۆ ئەوەی دەرگایان کردۆتەوە لە بەردەم ئەوەی ئەندرێس بە ئیستیعماری ئیسلامی ناوی دەبات، و هەروەها بە نیازبووە هەستێت بە زنجیرەیەک تەقینەوەی هاوشێوەی تەقینەوەکەی ئۆسلۆ لە هەموو کیشوەری ئەورووپادا.[٦]
تورکیا
دەستکاریو بە پێی ئەو لیکۆڵینەوانەی لە دۆسیەکەی ئەندرێسدا کراوە یەکێکە لە تووندترین دوژمنەکانی تورکیا، و لە دۆسیەکەیدا ٢٣٧ جار ناوی تورکیای هێناوە، و بە پێی ڕای ئەو ئەبێت تورکیا دووربخرێتەوە لە ناتۆ و پاڵپشتیکردنی بانگەشەی ئیبادەی عوسمانییەکان لە دژی ئەرمەنی ساڵی ١٩١٥ بکرێت. و لە لێکۆڵینەوە لە کۆمپیوتەری ئەندرێسدا دەرکەوتووە چەندین کاریکاتێری لە دژی تورکیا تیایە کە ئاماژە بەوە دەدەن ئەندرێس لە دژی وەرگرتنی تورکیایە لە یەکێتی ئەوروپادا، هەروەها زۆر بەوردی ئاگاداری بارودۆخی تورکیایە بە شێوەیەکی ئاگای لە هەموو کێشە ناوخۆییەکانە، و لە باسی کێشەی ئەرگەنەگۆندا لە نێوان حکومەتی پارتی داد و گەشەپێدان (ئیسلامییەکان) و دەستە کەمالییە عەلمانییەکانی تورکیادا، ئەندرێس ئەڵێت کەوا کەمالییەکان ئەیانەوێت پارێزگاری لە بەرژەوەندی نیشتیمانی بکەن و هەموو هەوڵەکانی ئەتاتورک بۆ کردنی تورکیا بە دەوڵەتێکی عەلمانی شکستی خوارد لەسەر دەستی حکومەتی ئێستای تورکیادا.[٧]
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Modest boy who became a mass murderer
- ^ «Man held after Norway attacks right-wing extremist: report». لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی تەممووزی ٢٠١١ ھێنراوە.
- ^ نۆرویژ: تۆمەتبارکردنی (مەسیحییەکی ڕاستڕەوی توندڕەو) لە کوشتارگەی ئۆسلۆدا، بی بی سی عەرەبی لە ٣٢ی تەمموزی ٢٠١١.
- ^ پۆلیسی نۆرویژی الشرطة النرويجية گومانلێکراوی ڕووداوەکە ئەگەڕێنێتەوە بۆ ڕاستڕەوێکی مەسیحی توندڕەو، بی بی سی عەرەبی لە ٣٢ی تەمموزی ٢٠١١
- ^ بکوژە نۆرویژییەکە ئیسرائیل شکۆدار دەکات ٣ی شوباتی ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.، جەزیرە، ٢٧ی تەمموزی ٢٠١١
- ^ جێبەجێکەری کوشتارگەی ئۆسلۆ؛ زپاتیرۆ گەیشتە دەسەڵات بە چاکەی قاعیدە[بەستەری مردوو][بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
- ^ تاوانبارەکەی نۆرویژ لە توندرین دوژمنەکانی تورکیایە ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئەندرێس بێرینگ برێڤیک تێدایە. |