شێخ محەممەدی مەردۆخ

شێخ محەممەدی مەردۆخ (١٨٨٠-١٩٧٥) ناسراو بە ئایەتوڵڵا مەردۆخی کوردستانی، مامۆستای ئایینی و وتارخوێنی هەینیی شاری سنە، نووسەر، شاعیر، مێژووناس و کەسایەتیی سیاسیی ناسراوی کورد بوو.

ژیان

لە بنەماڵەی شێخە مەردۆخییەکانن کە لە سەدەی ١٤ی زایینیدا لە ناوچەی مەردۆخی شامەوە ھاتوون بۆ ھەورامان. شێخ محەممەدی مەردۆخ لە ساڵی ١٨٨٠ لە شاری سنە لە دایک بووە. لە تەمەنی ١٢ ساڵیدا، شێخ عەبدولموئمینی باوکی کە ئیمامی جومعەی سنە بووە دەمرێت و پاش باوکی، ھەر لەو تەمەنەدا دەکرێت بە ئیمامی سنە.

لە ١١ی ئەیلوولی ١٩٧٥ لە سنەدا مردووە و لە ئاوایی نەوەڕەی سنە نێژراوە.

بەرھەمەکانی

نزیکەی ٦٠ بەرھەمی چاپکراوی لێ بە جێ ماوە. گرینگترینیان بریتین لە:

• تاریخ مردوخ یا تاریخ کرد و کردستان
• فەرھەنگی مەردۆخ، چاپی تاران، ١٩٥٧

ھەروەھا ئەم کتێبانەشی نووسیوە: فقه محمدی، اصول فقه، صرف محمدی، نحو محمدی، منطق محمدی، حساب و هندسه محمدی، رموز آفرینش، جام جان وجین، آئین رستگاری، ندای اتحاد، حل اختلاف، تاریخ تشیع، شطرنج نامه، ام الکتاب، رد بابی و بهایی.

شیعرەکانی

دیوانی شیعرەکانی لە کاتی ژیانیدا کۆ کراوەتەوە بەڵام چاپ نەکراوە. نموونەیەک لە شیعرەکانی:

از سروشِ لامكان آمد بگوشم این خطاب		جشن مولود است و هنگام خروش شیخ و شاب
جلوه ذات است یا خود مولٍد خیرْالبشر		یا كه اندر عرشِ رحمت گشته امشب فتحِ باب
جذبه عشق است اندر نغمه مٍزمار و نِی		شورشِ عشق است اندر ناله دف و رباب
پایكوبان، دف‌زنان، افتان و خیزان انس و جان		پیر و برنا از طرب چون كودكان وقت شباب
در صف كَروبیان آشوب و شورش در گرفت		قدسیان رقصان و افكنده همه از رخ نقاب
رِند و زاهد، شوخ وشاهد، پیر و برنا، مرد و زن		زشت و زیبا، كور و بینا، میر و مولا، شیخ و شاب
جمله را در سر نشاط و جمله غرق انبساط		جمله را در دل مسرت، جمله از شادی خراب

سەرچاوەکان

• آیت ‌الله شیخ محمد مردوخ کردستانی را بیشتر بشناسیم، سۆران کوردستانی