چوارشەممەسوورە
چوارشەممەسوورە یان کوڵەچوارشەممە[١] (بە فارسی: چهارشنبەسوری) جێژنێکی مێژوویی لەناو ئێران و کوردانە کە زیاتر لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان و ئێران لە ئاخرین ئێوارەی سێشەممەی ساڵدا بەڕێوەدەچێت،[٢][٣] ئەم جێژنە مێژوویەکەی بە سەردەمی ئایینەکانی میتراییسم و زەردەشتی دەگەڕێتەوە، چوارشەممەسوورە نەک تەنیا لەناو کوردەکان، بەڵکوو لەناو گەلانی دیکەی ئێرانی و ڕۆژھەڵاتی ناوین بەڕێوەدەچێت، ھەروەھا بێجگە لە ئێران و کوردستان لە وڵاتانێک وەکوو ئازەربایجان، تاجیکستان، ئەفغانستان و ھیندستانیش ئەو جێژنەی بەڕێوەدەبەن.[٤]
چوارشەممەسوورە | |
---|---|
ناوی تر | چھارشنبەسوری |
دەگێڕدرێ لەلایەن | ئێران کوردستان ئەفغانستان ئازەربایجان تاجیکستان |
جۆر | نیشتمانی، فەرھەنگی |
ڕێکەوت | ئێوارەی ئاخرین سێشەممەی ڕەشەمە |
پەیوەند بە | نەورۆز، سێزدەبەدەر |
ناو
دەستکاریئەم ڕێکەوتە چەند ناوی ھەیە. لەوانە چوارشەممەسووری (لە ناو فارساندا)، چوارشەممەسوورە، کوڵەچوارشەممە و چوارشەممەکوڵەیە. وشەی کوڵەچوارشەممە بە چوارشەممەی ئاخری مانگی سەفەریش دەوترێت.[٥] ھەروەھا ئێزدییەکان جەژنی چوارشەمما سۆریان ھەیە کە لە بەھاردایە و چەند ھەفتە دوای چوارشەممە سوورەیە.
سەرەڕای ئەوەیکە وشەی کوڵەچوارشەممە لە ھەندێک شوێنی کوردستان باوە، بەڵام ئەم وشەیە زۆرتر لە ناوچە تورکنشینەکانی ئازەربایجانی ئێران وەکوو تورکەکانی ئەردەبیل، زەنجان و وەرمێ بە کار دەچێت. تورکەکان لە ناوچەی زەنجان بە یەکەمین، دووەمین، سێھەمین و چوارەمین چوارشەممەی مانگی ڕەشەمە (لە فارسیدا: ئیسفەند) بەنۆرە دەڵێن موڵە، سوڵە، گوڵە و کوڵە. وشەی کوڵە لە زمانی تورکیی ئازەربایجانیدا بە واتای کۆنبوو و بەتەمەنە.[٦]
لە ھەندێک ناوچەی دیکەش وەکوو کاشان، گوندی موود لە دزاپی بەلۆچستانی ڕۆژاوا، نەوڕۆزاوا لە ئیلام، تووسرکان و ... ئەم ڕێوڕەسمە بەناوی چوارشەممەسووری لە دواھەمین چوارشەممەی مانگی سەفەر بەڕێوەدەچێت.[٦]
ئەمانەش ببینە
دەستکاریسەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «کوڵەچوارشەمۆ»، فەرھەنگی ھەنبانەبۆرینە، ھەژار (کوردی (گشت شێوەزارەکان) بۆ کوردیی ناوەندی و فارسی). فەرھەنگەکانی ڤەژین lex.vejin.net. سەردان لە ڕێکەوتی ١٨ی ئازاری ٢٠٢١.
- ^ Fu، Alison (March 13, 2013). «Persian fire-jumping festival delights Berkeley residents». The Daily Californian. لە ڕەسەنەکە لە ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئازاری ٢٠٢١ ھێنراوە.
{{cite news}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=
(یارمەتی) - ^ Razavi، Mahboobeh (March 1, 2019). «Chaharshanbe Suri in Iran – The Festival of Fire». SURFIRAN.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=
(یارمەتی) - ^ چوارشەممە سووری لە رۆژھەڵاتی کوردستان بەڕێوە دەچێت
- ^ «کوڵە چوارشەمە»، فەرھەنگی شێخانی، عەبدولوەھاب شێخانی (کوردی بۆ کوردیی ناوەندی). فەرھەنگەکانی ڤەژین lex.vejin.net. سەردان لە ڕێکەوتی ١٨ی ئازاری ٢٠٢١.
- ^ ئ ا ڕووحولئەمینی، ١٣٩٧: ٥٠-٥١.
کتێبناسی
دەستکاری- ڕووحولئەمینی، مەحموود. ١٣٩٧(=٢٠١٨)، آیینھا و جشن ھای کھن در ایران امروز: نگرش و پژوھشی مردمشناختی (بە کوردی: نەریتەکان و جێژنەکانی کۆن لە ئێرانی ئێستاکە: تێبینی و لێکۆڵینەوەیەکی مرۆڤناسانە)، تاران: ئاگاھ، چاپی شەشەم.
بەستەرە دەرەکییەکان
دەستکاریکۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە چوارشەممە سووری تێدایە. |
- دەروازەی مێژوو
- دەروازەی تورکیا
- دەروازەی ئێران
- دەروازەی کوردستان
- دەروازەی ئازەربایجان
- دەروازەی ئەفغانستان
- دەروازەی تاجیکستان
ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |