پێدرۆی دووەمی بەڕازیل

دۆم پێدرۆی دووەم (٢ی کانوونی دووەمی ١٨٢٥ – ٥ی کانوونی دووەمی ١٨٩١)، نازناوی «ئەو مەزنانە» (بە پورتوگالی: O Magnânimo)[١] دووەم و دوا پاشای ئیمپراتۆریەتی بەڕازیل بوو، بۆ زیاتر لە ٥٨ ساڵ حوکمڕانی کرد ئەو لە شاری ڕیۆ دی جانیرۆ لەدایکبووە، حەوتەمین منداڵی ئیمپراتۆر دۆم پێدرۆی یەکەمی بەڕازیل و ئیمپراتۆر دۆنا ماریا لیۆپۆڵدینایە و بەم شێوەیە ئەندامی لقی بەڕازیل بووە لە ماڵی براگانزا.[٢][٣]

ئیمپراتۆر پێدرۆی دووەمی بەرازیل لە دەوروبەری تەمەنی ٦١ ساڵیدا، نزیکەی ١٨٨٧

پێدرۆی دووەم ئیمپراتۆرییەتێکی لە لێواری ھەڵوەشانەوەدا بە میرات گرت، بەڵام بەرازیلی کردە زلھێزێکی سەرھەڵداو لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا. میللەتەکە گەشەی کرد و لە دراوسێ ئیسپانییەکانی جیاکرایەوە بەھۆی سەقامگیری سیاسییەوە، ئازادی قسەکردنی بە پەرۆشەوە، ڕێزگرتن لە مافە مەدەنییەکان، گەشەی ئابووریی زیندوو و فۆڕمی حکومەت- کە پاشایەتییەکی پەرلەمانی نوێنەرایەتی کارایی بوو. ھەروەھا بەرازیل لە جەنگی پلاتین و جەنگی ئۆرۆگوای و جەنگی پاراگوایدا سەرکەوتوو بوو، ھەروەھا لە چەندین ناکۆکی دیکەی نێودەوڵەتی و گرژی ناوخۆییدا زاڵ بوو. پێدرۆی دووەم سەرەڕای دژایەتی بەرژەوەندییە سیاسی و ئابوورییە بەھێزەکان، بە چەسپاوی پاڵ بە ھەڵوەشاندنەوەی کۆیلایەتییەوە نا. ئیمپراتۆر لە مافی خۆیدا زانا بوو، ناوبانگێکی وەک سپۆنسەرێکی بەھێزی فێربوون و کولتوور و زانستەکان دامەزراند و ڕێز و سەرسامی کەسانی وەک چارڵز داروین و ڤیکتۆر ھوگۆ و فریدریش نیچەی بەدەستھێنا و ھاوڕێیەکیش بوو بۆ ڕیچارد ڤاگنەر، لویس پاستور و ھێنری وادزوۆرس لانگفێلۆ و چەندانی تر.[٤][٥]

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ Barman 1999, p. ٨٥.
  2. ^ Vainfas 2002, p. 198.
  3. ^ Calmon 1975, p. ٥.
  4. ^ Olivieri 1999, p. 44.
  5. ^ Lira 1977, Vol 1, p. ١٦٦.