شەیتانەکان (ڕۆمان)

شەیتانەکان یان ئەھریمەنەکان (بە ڕووسی پێش چاکسازی: Бѣсы ; بە ڕووسی دوای چاکسازی: Бесы، وەشانی ڕووسی: Bésy) ڕۆمانێکی نووسەری ڕووسی فیۆدۆر دۆستۆیەڤسکییە، بۆ یەکەمجار لە ڕۆژنامەی پەیامبەری ڕووسی لەنێوان ساڵانی ١٨٧١ - ١٨٧٢ بڵاوکراوەتەوە.

شەیتانەکان

لاپەڕەی یەکەمی شەیتانەکان، چاپی یەکەم، ١٨٧٣ (بە ڕووسی)
نووسەر	فیۆدۆر دۆستۆیەڤسکی
سەردێڕی سەرەکی	Бѣсы
وەرگێڕ	کۆنستانس گارنت (١٩١٦) دەیڤید ماگارشاک (١٩٥٤) ئەندرۆ ڕ ماکاندرو (١٩٦٢) ئەندرۆ ڕ ماکاندرو (١٩٩٢) ڕیچارد پیڤێر و لاریسا ڤۆلۆخۆنسکی (١٩٩٥) ڕۆبێرت ئەی ماگوایر (٢٠٠٨) ڕۆجەر کۆکرێل (٢٠١٨)
وڵات	ڕووسیا
زمان	ڕووسی
چەشن	ڕۆمانی فەلسەفی ڕۆمانی ڕامیاری ڕۆمانی دژە نەبوونی ڕۆمانی دەروونناسی ڕۆمانی تەنزئامێز
ڕێکەوتی بڵاوبوونەوە	١٨٧١–١٨٨٢
بڵاوبوونەوە بە ئینگلیزی	١٩١٦
پێش ئەو	گەمژە

بە یەکێک لەو چوار شاکارە دادەنرێت کە فیۆدۆر دۆستۆیەڤسکی نووسیوویەتی، دوای گەڕانەوەی لە دەربەدەری سیبیریا، لەگەڵ تاوان و سزا (١٨٦٦)، گەمژە (١٨٦٩) و برایان کارامازۆڤ (١٨٨٠). ڕۆمانی شەیتانەکان ڕۆمانێکی تەنزئامێزی کۆمەڵایەتی و ڕامیارییە، کە ڕەھەندێکی دەروونی دراماتیکیی ھەیە، و ڕۆمانێکی تراژیدییە لەسەر ئاستێکی بەرفراوان. نووسەری ئەمریکی جۆیس کارۆل ئۆتس ناوی ھێناوە وەک «نائارامکەرترین و توندوتیژترین ڕۆمانی دۆستۆیەڤسکی و کارە «کارەساتبارەکەی» کە قایلبوونی پێوە دیارە». بە گوێرەی ڕۆناڵد ھینگلی، ئەم ڕۆمانەی دۆستۆیەڤسکی بە زۆرترین «ھێرشکردنە سەر نەبوونییە» و «یەکێکە لەو دەستکەوتانەی کە جێی دەستخۆشین، بەڵکو لەوانەیەشە مەزنترینیان بێت لە ھونەری خەیاڵی پەخشانیدا».

ڕۆمانی شەیتانەکان ئاماژەیە بۆ دەرئەنجامە کارەساتبارەکانی نەبوونی ڕامیاری و ڕەوشتی ساڵانی ١٨٦٠ لە ڕووسیا. شارێکی خەیاڵی چووەتە ناو ئاژاوەگێڕییەوە، بووەتە خاڵی سەرەکی شۆڕشێکی ھەوڵدراو، لەژێر ڕێنمایی پیلانگێڕی سەرەکی پیۆتر ڤێرخۆڤێنسکی. کارەکتەری ئەرستۆکراسی نامۆ نیکۆلای ستاڤرۆگین-ھاوتای ڤێرخۆڤێنسکی لە بواری ڕەوشت زاڵە بەسەر ڕۆمانەکەدا، و کاریگەرییەکی نائاسایی لەسەر دڵ و مێشکی نزیکەی ھەموو کارەکتەری دیکە ھەیە. نەوەی تەواو ^{(الجیل المثالي)} بە کاریگەری ڕۆژاوا لە ساڵانی ١٨٤٠، کە نموونەی ستیفان ڤێرخۆڤێنسکی (باوکی پیۆتر ڤێرخۆڤێنسکی و مامۆستای منداڵی نیکۆلای ستاڤرۆگین)، وەک باپیرەیەکی بێباک و ھاوبەشێکی بەدبەختی لەگەڵ ھێزی «شەیتانییەکان» کە دەستیان بەسەر شارەکەدا گرتووە، پێشکەش دەکرێت.