بڕگەی زیاد

بڕگەی زیاد (بە ئینگلیزی: Hyperbola) کۆمەڵە خاڵێکە لە ڕووتەختێکدا کە بەھای ڕووتی جیاوازی دوو دوورییەکانیان لە دوو خاڵی دیاریکراو بڕێکی نەگۆڕە. ھەر یەک لەم دوو خاڵە پێی دەوترێت تیشکۆ و بەو ڕاستەھێڵەی پێیاندا دەڕوات دەوترێت تەوەری تیشکۆیی و بەو ڕاستەھێڵەی ھەر دوو سەری بڕگەکە دەگەینێت پێی دەوترێت تەوەری ڕاستی و ناوەڕاستەکەی دەبێتە چەقی بڕگە زیادەکە، ئەو ڕاستەھێڵەی ئەستوونە لەسەر تەوەری تیشکۆیی پێی دەوترێت تەوەری ئاوەڵ (خەیاڵی)، بڕگەی زیاد بەوە لە ھەردوو بڕگەی ناتەواو و کەوانەبڕ جیا دەکرێتەوە کە پێکدێت لە دوو لقی ھاوتا بە پێی چەقەکەی و تەوەری ئاوەڵەکەی. ھەر بڕگەی زیادێک دوو لێنەکەوتی ھەیە کە لە چەقی بڕگەزیادەکە پێکدەگەن.

بڕگەی زیاد لە ئەنجامی بڕینی قووچەکێکی دووانی بە ڕووتەختێکدا دروست دەبێت.

ھاوکێشە

شێوەی گشتی ھاوکێشەی بڕگەی زیاد

${\begin{cases}\displaystyle {\frac {(x-h)^{2}}{a^{2}}}-{\frac {(y-k)^{2}}{b^{2}}}=1&{\mbox{horizontal transversive axis}}\\\displaystyle {\frac {(y-k)^{2}}{a^{2}}}-{\frac {(x-h)^{2}}{b^{2}}}=1&{\mbox{vertical transversive axis}}\end{cases}}$

لەم ھاوکێشەیەدا $(h,k)$ چەقی بڕگە زیادەکەیە.

شێوەی پاڕامێتری ھاوکێشەی بڕگەی زیاد یەکێک لەم سێ ھاوکێشەیە:

$$1:{\begin{cases}x=\pm a\,{\text{cosh}}(t)+h\\y=b\,{\text{sinh}}(t)+k\end{cases}},\quad t\in \mathbb {R}$$

$$2:{\begin{cases}x=\pm a\,{\frac {t^{2}+1}{2t}}+h\\y=b\,{\frac {t^{2}-1}{2t}}+k\end{cases}},\quad t\neq 0$$

$$3:{\begin{cases}x=a\,{\text{sec}}(t)+h\\y=\pm b\,{\text{tan}}(t)+k\end{cases}},\quad 0\leq t<2\pi ,\,t\neq {\frac {\pi }{2}},\,t\neq {\frac {3\pi }{2}}$$

جیاوازیی چەقی

جیاوازیی چەقی بڕگەی زیادی

${\frac {x^{2}}{a^{2}}}-{\frac {y^{2}}{b^{2}}}=1\$

بریتییە لە

$e={\sqrt {1+{\frac {b^{2}}{a^{2}}}}}$

ئەمانەش ببینە

• بازنە
• بڕگەی ناتەواو
• کەوانەبڕ

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «ھذلولی»، ویکیپیدیای فارسی. سەردان لە ٢٩ ئازاری ٢٠١٨.