بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ
بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ (بە ئوردوو: بلوچستان لبریشن فرنٹ، بە بەلۆچی: بلۏچستان آجوییءِ مئیدان، کورتکراوە: BLF) گرووپێکی چەکدارییە و لە ناوچەکانی بەلۆچستان لە باشووری ڕۆژاوای ئاسیا چالاکی دەکات. ئەم گرووپە لەلایەن جومعە خان، لە ساڵی ١٩٦٤ لە دیمەشق دامەزراوە، و ڕۆڵێکی گرنگی ھەبووە لە یاخیبوونی ساڵانی ١٩٦٨‒١٩٧٣ لە پارێزگای سیستان و بەلۆچستانی ئێران و یاخیبوونەکانی ١٩٧٣‒١٩٧٧ لە پارێزگای بەلۆچستانی پاکستان.[١] بەڵام یاخیبوونی ئەم گرووپە لە ھەردوو وڵاتی پاکستان و ئێران شکستی ھێنا و تا ساڵی ٢٠٠٤ دۆخی ئەو گرووپە نادیار مایەوە، لە ساڵی ٢٠٠٤ دووبارە کەوتەوە چالاکی، دوای ئەوەی ئەڵڵا نەزەر بەلۆچ لە ساڵی ٢٠٠٣ فەرماندەیی گرووپەکەی گرتە ئەستۆ؛[١] لەو کاتەوە گرووپەکە بەرپرسیارە لە ھێرشکردنە سەر کەسایەتی، ڕۆژنامەنووسان، بەرپرسانی حکوومەت و کارمەندانی سەربازی.[٢][٣]
بلۏچستان آجوییءِ مئیدان | |
 | |
| دامەزران | ١٩٦٤ |
|---|---|
| دامەزرێنەر | جومعە خان |
| شوێنی دامەزران | دیمەشق، سووریا |
| دۆخی یاسایی | چالاک |
| ئامانج | ئازادی گەلی بەلۆچ |
| شوێن | |
دەڤەری خزمەت | بەلۆچستان |
سکرتێری گشتی | شێر محەممەد مەڕی (کۆچی دوایی کردوە) ئەڵڵا نەزەر بەلۆچ (٢٠٠٩‒ئێستا) |
بەرەی ئازادیخوازانی بەلۆچ زیاتر لە بەلۆچستان کە گەورەترین پارێزگای پاکستانە کاردەکات، و لەوێوە ھێرش دەکاتە سەر ھێزە چەکدارەکانی پاکستان و سوپای پاکستان.
دارایی دەستکاری
بێجگە لە پاکستان، ھەندێک لە چاودێرانی ڕۆژئاوایی بانگەشەی ئەوەیان کردووە، کە ھیندستان پارەی BLF تەرخان دەکات و پشتگیری داراییان دەکات. بەڵام لە مانگی ئابی ٢٠١٣، جەیمس دۆبینز، دیپلۆمات و نوێنەری تایبەتی ئەمریکا وتی: «دزەکردنی یارمەتی چەکداری لە ئەفغانستانەوە بۆ پاکستان ھەیە، بەڵام ئێمە دان بەوەدا دەنێین کە یارمەتی چەکدارە یاخیبووەکان لە ئاراستەیەکی دیکەشەوە ھەیە».[٤][٥]
دەست تێوەردانی بیانی دەستکاری
ھیندستان دەستکاری
ڕۆژنامەی ھیندوو لە ڕاپۆرتێکدا بڵاوی کردوەتەوە، کە فەرماندەکانی BLF بە بەکارھێنانی جلوبەرگ و ناسنامەی ساختە داوای چارەسەری پزیشکییان لە نەخۆشخانەکانی ھیندستان کردووە. فەرماندەیەکی چەکداری گرووپەکە شەش مانگ لە شاری دەلھیی پایتەختی ھیندستان ماوەتەوە، و چارەسەری نەخۆشییەکانی گورچیلەی بۆ کراوە.[٦] بێجگە لەوەش، چەندین فەرماندەی دیکەی گرووپەکە سەردانی ئەو وڵاتەیان کردوە.[٧][٨][٩]
ئەفغانستان دەستکاری
ئەفغانستان دانی بە پشتیوانی نھێنی خۆیدا ناوە بۆ BLF. دوای مردنی ئەسلەم بەلۆچ، لە قەندەھار، بەرپرسانی ئەفغانستان ڕایانگەیاند کە عەبدولڕازق ئاچکزای، بەرپرسی پۆلیسی ئەفغانستان، ساڵانێکە ئەسلەم بەلۆچ و یاخیبووانی دیکەی بەلۆچی لە قەندەھار داڵدە داوە. لە بڵاوکراوەیەکدا ھاتووە، کە ئەسلەم بەلۆچ لە ساڵی ٢٠٠٥ەوە لە ئەفغانستان نیشتەجێ بووە.[١٠]
چین دەستکاری
دوای ھێرشەکانی سوپای ڕزگاریخوازیی بەلۆچستان[ئ] بۆ سەر ھاووڵاتیانی چین، بەرپرسانی چین داوایان لە حکوومەتی پاکستان کرد کە چالاکییەکانیان لە دژی گرووپە بەلۆچییەکانی ناوچەکە، چڕتر بکاتەوە.[١١][١٢]
تێبینییەکان دەستکاری
- ^ بەشێک لە BLF
سەرچاوەکان دەستکاری
- ^ ئ ا "Balochistan Liberation Front | Mapping Militant Organizations". web.stanford.edu. Retrieved 2024-02-10.
- ^ "Security forces kill 'BLF commander involved' in Turbat massacre". The Express Tribune (بە ئینگلیزی). 2017-11-17. Retrieved 2024-02-10.
- ^ "BBC correspondent in Quetta threatened by Baloch Liberation Front | RSF". rsf.org (بە ئینگلیزی). 2012-08-01. Retrieved 2024-02-10.
- ^ Admin (2011-07-18). "[Archive Material] Pakistan: Unveiling the Mystery of Balochistan Insurgency - Part Two". News Central Asia (nCa) (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-10.
- ^ APP (2013-08-07). "US acknowledges Pakistan's fears of Indian presence in Afghanistan". DAWN.COM (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-10.
- ^ "Balochistan Liberation Front | Mapping Militant Organizations". web.stanford.edu. Retrieved 2024-02-10.
- ^ Bhattacherjee, Kallol (2019-07-03). "Explained: The Baloch Liberation Army". The Hindu (بە ئینگلیزی). ISSN 0971-751X. Retrieved 2024-02-10.
- ^ "Chinese consulate attack 'mastermind' being treated at New Delhi hospital". The Express Tribune (بە ئینگلیزی). 2018-11-23. Retrieved 2024-02-10.
- ^ Correspondent, The Newspaper's (2009-04-24). "India denies helping BLA". DAWN.COM (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-10.
- ^ "Baloch Separatist Leader Killed In Kandahar Attack: Reports". TOLOnews (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-10.
- ^ "Beijing demands action after terrorist slays Chinese academics in Karchi". The Jerusalem Post | JPost.com (بە ئینگلیزی). 2022-05-01. Retrieved 2024-02-10.
- ^ "Call for China to launch airstrikes on Baloch militants after Karachi attack". The Week (بە ئینگلیزی). Retrieved 2024-02-10.
