بنکەی مانگ
بنکەی مانگ دامەزراوەیەکە لەسەر ڕووی مانگ یان لە ژێر ڕووی مانگ, چالاکیەکانی مرۆڤ لەسەر مانگ چالاکتر دەکات. بەم شێوەیە، جیاوازە لە وێستگەیەکی بۆشایی ئاسمانی کە لە خولگەی دەوری مانگدایە ، وەک دەروازەی مانگی یاخوود بەرنامەی ئارتێمیس کە پلانی بۆ دارێژراوە، بنکەی مانگ دەتوانێت بۆ بەکارهێنانی ڕۆبۆت یان مرۆڤ بێت، لە هەردوو حاڵەتەکەدا مەرج نییە دامەزراوەی نیشتەجێبوونی مانگ لەخۆ بگرێت.
تا ئێستا ئەرکەکانی مانگ تەنها بنکەی تاک ئەرکی کاتییان بەدیهێناوە، ( بنکەی ئارامیی یەکەم بنکە بووە)، هەروەها هەندێک دامەزراوەی هەمیشەیی بچووک . پلانەکان بۆ دامەزراندنی دامەزراوەکان لەسەر مانگ کە بتوانن چالاکیی بەردەوامی مرۆڤ لەسەر مانگ و تەنانەت نیشتەجێبوونی درێژخایەن لە مانگدا بتوانن پێشنیار کراون و چالاکانە لە ئاستی نیشتمانی و زیاتر لە ئاستی نێودەوڵەتیدا لەلایەن دەزگاکانی بۆشایی ئاسمانەوە بەدواداچوونیان بۆ دەکرێت، هەرچەندە کۆلۆنیالیزەکردنی ڕاستەوخۆی مانگ ، وەک لە دروستکردنی ئیکسلاڤە خاکییەکان لەلایەن نێودەوڵەتییەوە قەدەغەیە یاسای بۆشایی ئاسمان . [١]
چەمکی بنکەی مانگ
دەستکاری
چەمکی بنکەی مانگ لە ساڵی ٢٠١٥ پێشکەش کرا [٢] "ڤێلا" لەم چوارچێوەیەدا ئاماژەیە بۆ وەبەرهێنەرانی گشتی و تایبەتی نێودەوڵەتی، زانایان، ئەندازیاران، زانکۆکان و بازرگانان کە کۆدەبنەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر بەرژەوەندی و تواناکان بۆ بنیاتنانەوە و هاوبەشکردنی ژێرخانی لەسەر مانگ و لە فەزای سیسلۆنار بۆ مەبەستی جۆراوجۆر، نە پڕۆژەیەکی ئیسایە و نە بەرنامەیە، بەڵکو ڕێکخراوە، بە شێوەیەکی شل، لەلایەن ڕێکخراوێکی قازانج نەویستەوە کە هەوڵدەدات سەکۆیەک بدات بۆ تەلارسازییەکی نێودەوڵەتی کراوە، بە واتایەکی تر ڤێلایەک لەسەر مانگ هەوڵدەدات دیدگایەک دروست بکات کە هەم هاوکاری نێودەوڵەتی و هەم بازرگانیکردنی فەزا بتوانێت گەشە بکات. [٣] [٤] [٥]
سروشتی کراوەی چەمکەکە هەر جۆرە چالاکییەکی مانگ لەخۆدەگرێت، جا چ ڕۆبۆت بێت یان کەشتیوانی، شوێنی نیشتەجێبوونی چاپکراوی سێ ڕەهەندی، [٦] وێستگەی سووتەمەنی، خولگەی ڕێلەی، فەلەکناسی، پاشکەوتکردنی سەرچاوەکان، یان تەنانەت گەشتیاری، بیرۆکەکە ئەوەیە کە لانیکەم تا ڕادەیەک هەماهەنگی و ئیستغلالکردنی هاوکارییە ئەگەرییەکان بەدەستبهێنرێت و ئامادەیییەکی بەردەوامی بەردەوام لەسەر ڕووی مانگ دروست بکرێت، جا چ ڕۆبۆت بێت یان تیمی. [٣] [٤] یان وۆرنەر، بەڕێوەبەری گشتی ئیسا تا ساڵی ٢٠٢١، لە ساڵی ٢٠١٧دا ڤێلایەکی بە سادەیی بە "تێگەیشتنێک، نەک ئاسانکاری" وەسف کرد، [٧] مەبەست لەم دەستپێشخەرییە وەک هەنگاوی یەکەمە بۆ پێکەوەبوون وەک جۆرێک و پەرەپێدانی هاوبەشییەکان و "بزانن چۆن" پێش ئەوەی هەوڵبدرێت هەمان کار لەسەر مەریخ بکرێت. [٣] [٨] بەڕێوەبەری گشتی ئیسا، یان ڤۆرنەر، دەڵێت کە ئەم دیدگایە بۆ هاوکاری دەتوانێت وەک وێستگەی بۆشایی ئاسمانی نێودەوڵەتی ئیلهامبەخش بێت بەڵام لەسەر بنەمای جیهانی ڕاستەقینە و هاوکاری نێودەوڵەتی و ئەو ئەم ڕێبازە وەک جێگرەوەیەک بۆ وێستگەی بۆشایی ئاسمانی نێودەوڵەتی کە بە دەوری خۆیدا دەسوڕێتەوە، پێشنیار دەکات. کە بڕیارە لە ساڵی ٢٠٢٤ لەکاربخرێت. [٨] [٩]
چین ئارەزووی خۆی دەربڕیوە، [١٠] [١١] و ناساش ئارەزووی خۆی دەربڕیوە بۆ ئەو هاوکارییە ئەگەرییەی کە پێشکەشی دەروازەی مانگی پێشنیازکراو دەکات. [٥] [١٢] هەروەها کۆمپانیای تایبەتی فڕۆکەوانی و بۆشایی ئاسمان بلو ئۆریجین پێشوەختە ئارەزووی خۆی دەربڕیوە و پێشنیاری کردووە کە فڕۆکەیەکی بارهەڵگر پەرەپێبدات کە توانای هەڵگرتنی ٤٬٥٠٠ kiloگرام (٩٬٩٠٠ pound) هەبێت توانای باری سوودبەخشی بەکارهێنەری هەبێت، [١٣] کەشتیوانی بز ئاڵدرین لە مێژە داوای لە هاوئەمریکییەکانی کردووە هاوکاری هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان بکەن بۆ ئەوەی بگەنە سەر مانگ، [١٤] ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی دەوڵەتی ئۆکرانیا ڕەزامەندی دەربڕیوە لەسەر پابەندبوون بە بنەماکانی (MVA) و هاوکاری لەگەڵ (MVA) بۆ پەرەپێدانی "شوێنی نیشتەجێبوونی بەردەوام"ی مانگ. [١٥]
لە کاتێکدا وۆرنەر بەناوبانگترین داکۆکیکاری بنکەی مانگە، چەمکەکە بە شێوەیەکی شل لەلایەن ڕێکخراوێکی قازانج نەویستەوە ڕێکخراوە کە لە تشرینی دووەمی ٢٠١٧ دامەزراوە بە ناوی کۆمەڵەی بنکەی مانگ . [١٦] [١٧] ڕێکخراوێکی قازانج نەویستە، لە ڤیەنا تۆمارکراوە، بە ئەرکی دروستکردنی مەکۆیەکی جیهانی بۆ پەرەپێدانی گوندی مانگ و بە ئەگەرێکی زۆرەوە نیشتەجێبوونی هەمیشەیی مرۆڤ لە نزیک جەمسەری باشووری مانگ جێبەجێ دەکات، بە سوودوەرگرتن لە تیشکی خۆری نزیکەی بەردەوام و پاشماوەی نزیک لە سەهۆڵ و ماددە ناجێگیرەکانی تری بەسوود، [١٦] لە ساڵی ٢٠١٨ زانکۆی تەکنەلۆژیای ڤیەنا سپۆنسەری لە کۆمپانیای ئیسا وەرگرت بۆ وۆرک شۆپێکی دیزاین لەسەر بابەتی گوندی مانگ. ٣٥ خوێندکاری ماستەر سیناریۆی گریمانەیییان بۆ گوندێکی داهاتووی مانگ پەرەپێداوە. ئەوەی جێگای سەرنجە چەمکی هاوبەشی وۆرک شۆپەکە بووە هۆی کۆمەڵێک تەوەری نوێ، وەک ژێرخانی مۆبایلی فرە مەبەست، کەمپێکی ڕاهێنانی زانای فەلەکی لەسەر مانگ، تاقیگەیەکی خۆراکی توێژینەوەی تاقیکاری تا دامەزراوەیەکی ڕیسایکلکردنی مانگ. [١٨] [١٩]
چەمکە چینییەکان
دەستکاریلە ساڵی ٢٠٢٠ چین پێشنیاری وێستگەی نێودەوڵەتی توێژینەوەی مانگی (ILRS)ی کرد، کە تا ڕادەیەک پێشنیارێکی هاوشێوەی گوندی مانگە، لەگەڵ ڕۆسکۆسمۆس و ئیسا ئارەزووی خۆیان نیشاندا. [٢٠] یەکەم هەنگاوەکان بەرەو دامەزراندنی ILRS لە ڕێگەی قۆناغی چوارەمی بەرنامەی گەڕانی مانگی چینییەوە دەگیرێنەبەر، کە پێکهاتووە لە چانگ ئی ٦ ، ٧ و ٨ ، هەروەها نوێنەرایەتییەکانی ڕووسیا، لونا ٢٥ ، ٢٦ و ٢٧ ، چاوەڕوان دەکرێت ئەرکی درێژخایەنی ڕۆبۆتی و کورتخایەنی تیمی فڕۆکەوانی لە (ILRS) لە سەرەتای ساڵانی ٢٠٣٠ دەست پێبکات. [٢١] ڕۆسکۆسمۆس لە ٩ی ئازاری ٢٠٢١ یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی سەبارەت بە هاوکاری لە دروستکردنی (ILRS لەگەڵ CNSA) واژۆ کرد [٢٢] هێڵی کاتیی پێشبینیکراو هەیە کە لە ساڵانی ٢٠٣٠ تا [٢٣]
ئیدارەی نیشتمانی بۆشایی ئاسمانی چین ( CNSA ) دەستیکردووە بە پرۆگرامی چانگ ئی بۆ گەڕان بەدوای مانگدا بۆ لێکۆڵینەوە لە ئاسۆی کانگاکردنی مانگ، بە تایبەتی بۆ کانگاکردنی ئایزۆتۆپی هیلیۆم-٣ بۆ بەکارهێنان وەک سەرچاوەیەکی وزە لەسەر زەوی. [٢٤] لوان ئێنجی بەڕێوەبەری دەزگای بۆشایی چین (CNSA) ڕایگەیاندووە: مرۆڤ دەبێت فێربێت و تێبگات کە دەبێت زەوی بەجێبهێڵێت و "نیشتمانێکی لە دەرەوەی زەوی خۆبژێو دابمەزرێنێت". [٢٤]
لە ٩ی ئازاری ٢٠٢١، ڕووسیا و چین یاداشتێکی لێکتێگەیشتنیان بۆ دروستکردنی وێستگەی نێودەوڵەتی توێژینەوەی مانگ (ILRS) لە دەوروبەری ساڵی ٢٠٣٥ واژۆ کرد.
چەمکە ڕووسیەکان
دەستکاریئاژانسی بۆشایی ئاسمانی فیدراڵی ڕووسیا ( ڕۆسکۆسمۆس ) پلانی داناوە بۆ بنکەیەکی مانگی تەواو ڕۆبۆتی بە ناوی لونی پۆلیگۆن، پڕۆژەکە بۆ ساڵی ٢٠٢٠ پلانی بۆ دانرابوو، پێشبینی دەکرێت لە ساڵی ٢٠٣٧دا تەواو بکرێت، پێویستی بە نوێکردنەوە هەیە لە ٩ی ئازاری ٢٠٢١ ڕووسیا ڕووی لە هاوکاری لەگەڵ چین کرد و یاداشتێکی لێکتێگەیشتنی بۆ بنیاتنانی هاوبەشی وێستگەی نێودەوڵەتی توێژینەوەی مانگ (ILRS) واژۆ کرد.
چەمکەکانی یەکێتی سۆڤیەت
دەستکاریزڤێزدا
دەستکاریبنکەی مانگی زڤێزدا ( بە ڕووسی: звезда </link> ، "ئەستێرە" ) پلان و پڕۆژەیەکی سۆڤیەت بوو لە ساڵی 1962 تا 1974 بۆ دروستکردنی بنکەیەکی مانگی تیمی وەک جێنشینی بەرنامەی گەشتی مانگی تیمی سۆڤیەت N1-L3 . ئەم پڕۆژەیە لەلایەن سەرۆکی بۆشایی ئاسمانی سۆڤیەت کۆرۆلیۆڤەوە فەرمانی پێکرابوو بۆ نووسینگەی سپێکماشی بارمین . پڕۆژەکە لە تایبەتمەندییە تەکنیکییەکاندا ناوی بنکەی مانگیدئ ئێڵ بی و لە بەڵگەنامە حکومییەکاندا ناوی (Zvezda) بووە، بە شێوەیەکی نافەرمی پڕۆژەکە لەلایەن دیزاینەرەکانیەوە ناوی بارمینگراد (شاری بارمین) بوو.
جێبەجێکردنی پڕۆژەکە پەیوەست بوو بە بەشە سەرەکییەکانی بەرنامەی (N1-L3 – ئامێری هەڵدانی قورس N-1 ، کە هەر ٤ هەڵدانی پڕۆژەکە لە نێوان ساڵانی ١٩٦٩و ١٩٧٢ شکستی هێنا، بنکەی مانگی زڤێزدا لەگەڵ باقی بەرنامەکانی مانگی مرۆڤی سۆڤیەت هەڵوەشایەوە، هەموو بەرنامەکانی مانگی سۆڤیەت کە تیمیان تێدابوو، لەنێویاندا بنکەیەکی مانگی زڤێزدا، وەک نهێنییەکی سەرەکی پۆلێنکرابوون و تەنها لە سەردەمی گلاسنۆستدا لە ساڵی ١٩٩٠ەوە بڵاودەکرانەوە.داڕێژە:Excerptداڕێژە:Excerpt
ئێستا: پرۆگرامی ئارتمیس
دەستکاری
ئیدارەی نیشتمانی فڕۆکەوانی و بۆشایی ئاسمانی ئەمریکا ( ناسا ) داوای زیادکردنی بودجەی ساڵی ٢٠٢٠ی کرد بە بڕی یەک ملیار و ٦٠٠ ملیۆن دۆلار بۆ ئەوەی لە ساڵی ٢٠٢٤ ئەرکێکی دیکەی تیمی لە دەوری مانگ ئەنجام بدات، دواتر تا ساڵی ٢٠٢٨ بوونی بەردەوام لەسەر مانگ. ناسا ئامادەیە پلانەکانی بۆ کۆکردنەوەی خەڵاتی بازرگانی هیومان لاندەر بۆ ئەرکەکانی ئارتێمیس لەسەر مانگ ڕابگەیەنێت. ئەم بەرنامە تایبەتە، بەرنامەی ئارتەمیس, تێڕوانینێکی گشتی ناسا بۆ پلانەکانی گەڕان بەدوای مانگدا لەخۆدەگرێت. ئەم ڕاگەیاندنە دەچێتە سەر یەکەم ڕاگەیاندن لە زنجیرەیەک لە چەندین ئەرکی دیکەی ئاڵۆزدا. ئارتمیسی یەکەم وەک تاقیکردنەوەی فڕینی بێ تیمی دەستپێکرد بۆ نیشاندانی تواناکانی موشەکی سیستەمی هەڵدانی بۆشایی ئاسمان (SLS)ی ناسا و کەشتی ئاسمانی ئۆریۆن لە ١٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢. یەکەم گەشت لەگەڵ تیمی فڕۆکەوانی بریتی دەبێت لە ئارتمیس ٢ ، لە نزیکەوە Artemis III کە تیمەکان لەسەر مانگ لە ساڵی ٢٠٢٥ دەنیشێتەوە [٢٥] بە بەکارهێنانی سیستەمی نوێی نیشتنەوەی مرۆیی (HLS) کە بە شێوەیەکی بازرگانی کڕدراوە، کە هەڵبژێردراوە بۆ گەشتی ئەستێرەیی HLS . ئەوان هیوادارن لە ساڵی ٢٠٢٨ەوە دەستپێکردنی بەرنامەیەکی بەردەوامی گەڕان بەدوای مانگدا پەرەپێبدەن [٢٦]
چەمکەکانی تر
دەستکاریلە ساڵی ١٩٥٤ نووسەری زانستی خەیاڵی ئارسەر سی کلارک پێشنیاری بنەمایەکی مانگی کرد کە مۆدیولەکانی باڵدار بێت کە بە تۆزی مانگ داپۆشراون بۆ عەزلی. [٢٧] کەشتییەکی ئاسمانی کە لە خولگەیەکی نزمدا کۆکرابێتەوە بۆ سەر مانگ و ئاسمانییەکان مۆدیولەکانی هاوشێوەی ئیگلۆ و مەستێکی ڕادیۆیی باڵداریان دادەنا. هەنگاوەکانی دواتر بریتی دەبن لە دامەزراندنی قوبەیەکی گەورەتر و هەمیشەیی؛ پاککەرەوەی هەوا لەسەر بنەمای چڵکن ڕیاکتۆرێکی ئەتۆمی بۆ دابینکردنی کارەبا؛ و تۆپی کارۆموگناتیسی بۆ هەڵدانی بار و سووتەمەنی بۆ کەشتییە نێوان هەسارەییەکانی بۆشایی ئاسمان.
لە ساڵی ١٩٥٩، جۆن ئێس ڕینهارت پێشنیاری کرد کە سەلامەتترین دیزاین پێکهاتەیەک دەبێت کە بتوانێت "لە ئۆقیانوسێکی وەستاوی تۆزدا هەڵبفڕێت"، بەو پێیەی، لەو کاتەی کە ئەم چەمکە خرایە ڕوو، تیۆرییەکان هەبوون کە دەتوانرێت قووڵی میل هەبێت زەریای تۆزاوی لەسەر مانگ. دیزاینە پێشنیار کراوەکە پێکهاتبوو لە نیوە سلندەرێک کە نیوە قوبە لە هەردوو سەریدا بوو، لەگەڵ قەڵغانێکی مایکرۆمیتیۆرۆید کە لە سەرووی بنەماکەوە دانرابوو.
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ Wall، Mike (٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩). «Bill Nye: It's Space Settlement, Not Colonization». Space.com. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ Should we build a village on the Moon? Richard Hollingham, BBC News. 1 July 2015.
- ^ ئ ا ب Moon Village: A vision for global cooperation and Space 4.0 ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Jan Wörner, ESA Director General. April 2016.
- ^ ئ ا [١]. Leonard David, Space.com. 26 April 2016.
- ^ ئ ا Moon Village: humans and robots together on the Moon ٤ی حوزەیرانی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. ESA. 1 March 2016.
- ^ ESA Vision and lunar 3D printing Tests. ESA . 15 January 2013.
- ^ ESA Moon Village – what it really is? ٣٠ی ئازاری ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Marcin Wolny, Tech For Space. 11 May 2017.
- ^ ئ ا Moon village the first stop to Mars: ESA. PhysOrg. 28 September 2018.
- ^ ESA's Plan for a "Moon Village" is Slowly Starting to Come Together. Cecille De Jesus, Futurism. 8 January 2017.
- ^ China and Europe May Build A "Moon Village" in the 2020s. Universe Today. 30 April 2017.
- ^ ‘Moon Village’ could be a thriving colony of 1,000 by 2050. Colm Gorey, Silicon Republic. 25 September 2017.
- ^ The Global Exploration Roadmap. (PDF) International Space Exploration Coordination Group. NASA. January 2018.
- ^ Foust، Jeff (29 May 2018). «Bezos outlines vision of Blue Origin's lunar future». SpaceNews. لە 21 August 2018 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ Aldrin، Buzz (2013). Mission to Mars: My Vision for Space Exploration. With Leonard David. National Geographic Society. p. 18. ISBN 9781426210174.
- ^ URL = https://moonvillageassociation.org/press-release-ukraine-has-joined-the-moon-village-association/ | accessdate = 2020-08-10
- ^ ئ ا Burke، John D (25 January 2018). «International meetings: Moon initiatives International meetings: Moon initiatives». The Planetary Society Blog. The Planetary Society. لە 2018-01-28 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی) - ^ «Moon Village Association». Moon Village Association. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ «IAC Archive — IAC-18/A5/1/8». iafastro.directory. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ «Envisioning the Moon Village – Space Architecture Design Studio SS2018». Issuu (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ١٥ی ئابی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ Jones، Andrew (٢١ی ئابی ٢٠٢٠). «China is aiming to attract partners for an international lunar research station». SpaceNews. لە ٣٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ Jones، Andrew (١٧ی شوباتی ٢٠٢١). «Russia, China to sign agreement on international lunar research station». SpaceNews. لە ١٨ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
- ^ Jessie Yeung (10 March 2021) China and Russia agree to build joint lunar space station
- ^ Eric Berger (9 March 2021) Russia turns away from NASA, says it will work with China on a Moon base
- ^ ئ ا David، Leonard (٤ی ئازاری ٢٠٠٣). «China Outlines its Lunar Ambitions». Space.com. لە ڕەسەنەکە لە ١٦ی ئازاری ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی ئایاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
- ^ Foust، Jeff (٩ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١). «NASA delays human lunar landing to at least 2025». SpaceNews. لە ٨ی تەممووزی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ «America to the Moon by 2024 – NASA's FY 2020 Budget Amendment Summary» (PDF). NASA. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢ی ئابی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئایاری ٢٠١٩ ھێنراوە.
- ^ «Lunar Base Designs». Aerospace Scholars. ١٧ی ئازاری ٢٠٠٨. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٩ ھێنراوە.
بەستەری دەرەکی
دەستکاری- پێشبینیکردنی بنکەی مانگ – ستۆدیۆی دیزاینی تەلارسازی ٢٠١٨ ١٥ی ئابی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە بنکەی مانگ تێدایە. |
