ھێنری کیسینجەر

ھەنری کیسینجەر (بە ئینگلیزی: Henry Alfred Kissinger) لە ساڵی ١٩٣٨ لە ئەڵمانیا لە دایکبووە، لە ‌ترسی ھەڕەشەی نازییەکان لەگەڵ تەواوی ئەندامانی خێزانیدا بەرەو ئەمەریکا ھەڵھاتوون و لە ویلایەتی نیویۆرک گیرساونەتەوە، لە ١٩ی مانگی ژونی ١٩٤٣دا پاسپۆرتی ئەمەریکایی وەرگرتووە و بووە بە ھاووڵاتی ئەمەریکایی و پاشان وەک سەربازێکی ئەمەریکایی لە کۆتایی جەنگدا گەڕاوەتەوە بۆ ئەڵمانیا، و وەک ئەفسەرێکی ئەمەریکایی سەرەتا لە کریدفێڵد و پاشان لە ھایدلبێرگ خزمەتی کردووە.

ھێنری کیسینجەر
Henry Alfred Kissinger
لەدایکبوون	Heinz Alfred Kissinger  ٢٧ی ئایاری ١٩٢٣  (تەمەن ٩٩ ساڵ) فورت (کۆماری ڤایمەر)
زانکۆ	زانکۆی ھارڤارد City College of New York Harvard College George Washington Educational Campus
پیشە	سیاسەتوان، political scientist، دیپلۆمات، نووسەر، entrepreneur، pedagogue، خۆدژیاننامەنووس، international forum participant، بزنسمان
شوێنکار	Georgetown University Kissinger Associates زانکۆی ھارڤارد
حیزب	پارتی کۆماری (ویلایەتە یەکگرتووەکان)
ھاوسەر	Nancy Kissinger
باوان	Louis Kissinger  Paula Stern
خێزان	Walter Kissinger
خەڵاتەکان	خەڵاتی ئاشتیی نۆبێل (Seán MacBride، Eisaku Satō، Le Duc Tho، for jointly having negotiated a cease fire in Vietnam in 1973، ٢٥٥٬٠٠٠ کرۆنی سوێدی، ١٩٧٣، Willy Brandt) Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic (١٩٧٦) Guggenheim Fellowship Bavarian Order of Merit Bronze Star Medal Knight Commander of the Order of the British Empire Order of Merit of Baden-Württemberg (٢٠٠٧) Eric M. Warburg Award (١٩٩٢) Recipient of the Order of Tomáš Garrigue Masaryk, 1st class مەدالیای ئازادی سەرۆکایەتی Charlemagne Prize (١٩٨٧) National Book Award Wateler Peace Prize (١٩٧٥) Ewald von Kleist award (٢٠٠٩) Golden Plate Award Medal of Liberty Francis Boyer Award (١٩٨١) Knight Commander of the Order of St Michael and St George Grand Cross of the Order of Merit of the Republic of Poland Grand Cross 1st class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (گۆڤاری تایم) کەسایەتیی ساڵ (ڕیچارد نیکسۆن، ١٩٧٢) honorary doctor of the Peking University (٢٠٠٥) honorary doctor of Waseda University Franz Josef Strauss Award (١٩٩٦) Financial Times Person of the Year (١٩٧٢)
وێبگە	http://henryakissinger.com/
واژوو
پلە	سکرتێری ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا (١٩٧٣–١٩٧٧)، National Security Advisor (١٩٦٩–١٩٧٥)
Rank	sergeant
لق	سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، Counterintelligence Corps

ھەنری کیسینجەر

خوێندنە باڵاکانی خۆی لە ئەمەریکا تەواو کردووە و بۆتە مامۆستا لە زانکۆی ھارڤارد و چەندین کتێبی لەو زانکۆیەدا سەبارەت بە ھێزی پەرچەبەرگری بۆمبای ئەتۆم بڵاوکردووە کە بەھۆیەوە لەگەڵ ژیانی سیاسیدا تێکەڵاو بوو.

سەرەتا ئەندامی پارتی دیموکراتەکان بوو، پاشان لەم پارتە کشایەوەو بوو بە ئەندامی پارتی کۆمارییەکان، لە راستیدا کیسینجەر خەونی ئەوەی ھەبوو کە رۆژێک لە رۆژان خۆی بۆ پۆستی سەرۆکایەتی ئەمەریکا ئامادە بکات بەڵام لەبەر ئەوەی لە دایک بووی ئەمەریکا نەبوو ئەو ئاواتەی نەھاتە دی.

لە چەندین بەڕێوەبەرایەتی جیاوازی ئەمەریکادا پۆستی دیپلۆماسی جیاوازی وەرگرتووە، سەرەتا راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی بوو پاشان لە ساڵی ١٩٧٣ەوە لەگەڵ ھەردوو بەڕێوەبەرایەتی نکیسۆن و فۆرد پۆستی وەزیری دەرەوە‌ی ھەبووە.

ڕۆلی ئەم کەسایەتییە لە پرسە گرنگەکانی وەک شەڕی سارد و جەنگی ڤیێتنام و پرۆسەی ئاشتی ڕۆژھەڵاتی ناوین زۆر دیار و ئاشکران، وە بە ئەندازیاری رێکەوتن نامەی کامپ دەیڤد دەناسرێت.

کیسینجەر وەک کەسایەتییەکی ناسراو، بەوە تاوانبار دەکرێت کە لە سیاسەتی خۆیدا نەک زۆر دڵڕەق بەڵکوو لە ھەندێک کارەساتی گرنگیشدا بە پێشێل کاری مافی مرۆڤ و کۆمکوژی ناوی دەرکردووە. لەوانەش:

• ئۆپراسیۆنی کۆندۆر
• کودەتای دژ بە سەلڤادۆرئالیندی لە چیلی
• جینۆسایدی تەیموری ڕۆژھەڵات
• ئۆپراسیۆنی گلادیۆ

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Henry Kissinger»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٢.