ھێزی بەرگری ئاسمانیی عێراق

هێزی بەرگری ئاسمانی عێراق یەکێکە لە دامەزراوەکانی عێراق، بەرپرسیارە لە هێرشی ئاسمانی جۆراوجۆر. تەنانەت پێش ئەوەی بە فەرمی پێکبهێنرێت، ڕۆڵێکی کاریگەری هەبوو لە پاراستنی ئاسمانی عێراقدا.

ئاڵای لقی فەرماندەیی بەرگری ئاسمانی هێزە چەکدارەکانی عێراق.

کورتەیەک لە مێژوویەکی بەرگری ئاسمانی

سەرهەڵدانی فڕۆکە و بەکارهێنانی بۆ مەبەستی سەربازی لە جەنگی جیهانی یەکەمدا بووە هۆی سەرهەڵدانی ئامرازەکانی بەرپەرچدانەوەی تۆپخانە و دەمانچەی دژە فڕۆکە و بەربەستی باڵۆن و چاودێری بینراو. بەکارهێنانی ئەو ئامرازانە لە جەنگی جیهانی یەکەم و لە قۆناغەکانی دواتردا ئاستی تاکتیکی تێنەپەڕاند، هێزی ئاسمانی بە خێرایی و کاریگەر گەشەی کرد لە ئەنجامی ئەو پێشکەوتنەی کە لە ئامرازەکانی هێرشی ئاسمانی مۆدێرن ڕوویدا، بۆیە مەیدانی ئامرازەکانی بەرگری ئاسمانی فراوانتر بوو و ئاستی تاکتیکی تێپەڕاند و بوو بە مەیدان بۆ هونەری ئۆپەراسیۆنەکان.

لە هەلومەرجی شەڕی هاوچەرخدا، هێزی وێرانکەری چەکی هێرشی ئاسمانی تا ڕادەیەکی زۆر زیادی کردووە، هەروەها شێوازە تاکتیکییەکانی بەکارهێنانیان پەرەی سەندووە، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی بەرگری ئاسمانی بە یەکێک لە توخمە بنەڕەتییەکانی بەرگری لە هەر وڵاتێکدا هەژمار بکرێت، وەک چۆن نوێنەرایەتی ئەو قەڵغانە دەکات کە پارێزگاری لە چالاکییە گرنگەکانی دەوڵەت و هێزە چەکدارەکانی دەکات لە هەر هێرشێکی ئاسمانی دوژمنکارانە، بەزۆری بە پاراستنی ناوچە پیشەسازی و ئابوورییەکان، ناوەندە سیاسی و ئیدارییەکان، ئەو ناوچانەی کە هێزی وشکانی و ئاسمانی و دەریایی تێیدا چڕبوونەتەوە، ئەوانی تر ئامانجە گرنگەکان و ئامرازە سەربازییەکان لە مەیدانەکەدا لە کاتی پێشڕەوی و هێرشکردندا بۆ پاراستنیان لە هەڕەشە ئاسمانییەکان.

لە سەرەتای دامەزراندنی سوپای عێراقدا، چەکی دژە فڕۆکە گرنگییەکی ئەوتۆی نەبوو، بەو پێیەی هیچ هەڕەشەیەکی ئاسمانی نەبوو، هەروەها ڕۆڵی بەرگری ئاسمانی لەو سەردەمەدا بە ڕوونی دەرنەکەوت، وەک چۆن هێزی زەمینی ئەو سەردەمە پشتی پێدەبەست تفەنگ و دۆشکە لە فەوجەکانی پیادە و یەکەکانی تردا بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی فڕۆکەکانی دوژمن. دوای دامەزراندنی سوپای عێراق دەستی کرد بە بیرکردنەوە لە کڕینی چەکی دژە فڕۆکە بە مەبەستی پاراستن لە فڕۆکەی دوژمن.

بەرگری ئاسمانی عێراق دوای هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر ڕیاکتۆری ئەتۆمی “ڕیاکتۆری تەموز” لە ساڵی ١٩٨١ داڕێژرایەوە، تۆڕێک لە ڕادار و مووشەکی ڕووکار بۆ ئاسمان (SAM) و تۆپخانەی دژە فڕۆکە (AAA) دانرا، کە لە دەوری ستراتیژیک چڕکرابوونەوە و دامەزراوە پیشەسازییەکان لە شاری بەغدا. ناوەندی ئۆپەراسیۆنی بەرگری ئاسمانی نیشتمانی (ADOC) لە ناوەڕاستی بەغدا. بەرپرسیارە لە پاراستنی ئاسمانی عێراق لە هەر دەستدرێژییەکی دەرەکی.

تەنانەت دوای یەکەم شەڕی کەنداو لە ساڵی ١٩٩١، سوپای عێراق هێشتا خاوەنی کۆمەڵێک چەکی پێشکەوتووی بەرفراوانن کە بەهۆیانەوە دەتوانێت هێرش بکاتە سەر فڕۆکە مەدەنییەکان کە بەسەر ئاسمانی عێراقدا دەفڕن، ئەم چەکانە بریتین لە چەکی ڕووسیا و فڕۆکە جەنگییەکانی دروستکراوی فەرەنسا کە مووشەکی ئاسمانی بۆ ئاسمانی هەڵدەگرن، و سیستەمی مووشەکی ڕووسی بۆ ئاسمانی ڕووسیا. سیستەمی بەرگری ئاسمانی یەکگرتوو و ڕاداری ئاگادارکردنەوەی پێشوەختە بەشێکی دروستکراوە.

دوای ٢٠٠٣ و هەڵوەشاندنەوەی سوپای عێراق، فەرماندەیی بەرگری ئاسمانی عێراق زیاتر وابەستەی سەرچاوە ڕۆژئاواییەکان بوو لەچاو ڕۆژهەڵات، بۆیە سیستەمی پێشکەوتووی ئەمریکی وەک هاوک و ئەڤەنجەر و ڕاداری پێشکەوتووی ئەمریکی لە ئەمریکاوە وەرگرت و ئەوانیش ڕزگاری بوو لە عەقیدەی سۆڤیەت و دەستی کرد بە بەکارهێنانی سیستەمی ڕادار و پەیوەندی و تەکنەلۆژیای مۆدێرن.