کۆنستانتین
کۆنستانتین (بە عەرەبی: قسنطينة, romanized: Qusanṭīnah)، ھەروەھا بە قاسێنتینا[٤] یان کاسانتینا دەنووسرێت، پایتەختی پارێزگای کۆنستانتینە لە باکووری ڕۆژھەڵاتی وڵاتی جەزائیر. لە سەردەمی ڕۆمەکاندا ناوی سیرتا بوو و ناوی گۆڕدرا بۆ «کۆستانتین» بۆ ڕێزلێنان لە ئیمپراتۆر کۆنستانتینی گەورە. کۆنستانتین تا ڕادەیەک لە ناوخۆی وڵاتدایە و نزیکەی ٨٠ کیلۆمەتر لە کەنارەکانی دەریای ناوەڕاستەوە دوورە.
کۆنستانتین
قسنطینة Qusanṭīnah | |
|---|---|
شار | |
وێنەیەک لە باب ئێل کانترا سیدی میکاید مزگەوتی ئەمیر ئەبدولقادر باڵەخانەی شەھیدانی کۆنستانتین ناەندی کۆستانتین | |
 مۆر | |
| ناسناو(ەکان): «شاری پردەکان» | |
 شوێنی کۆنستانتین لەناو پارێزگای کۆنستانتین | |
| وڵات |  جەزائیر |
| پارێزگا | پارێزگای کۆنستانتین |
| ناوچە | قەزای کۆنستانتین |
| سیرتا | ٢٠٣ ساڵ پێش زایین |
| دەسەڵات | |
| • سەرۆککۆمار | بنساری (٢٠٢٢–٢٠٢٦) |
| ڕووبەر | |
| • سەرجەم | ٢٢٨٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٨٨٣ میلی چوارگۆشە) |
| بەرزایی | ٦٩٤ مەتر (٢٬٢٧٧ پێ) |
| ژمارەی دانیشتووان | |
| • سەرجەم | ٤٦٤٢١٩ |
| سەرناوی دانیشتوو | کۆنستانتینی |
| ناوچەی کاتی | UTC١+ (سی ئی تی) |
| کۆدی پۆستی | 250xx |
| کۆدی تەلەفۆن | (+٢١٣) ٠٣١ |
.jpg){kind=small}
کۆنستانتین وەک پایتەختی ڕۆژھەڵاتی جەزائیر و ناوەندی بازەرگانی ناوچەکەی دادەنرێت و ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ٤٥٠ ھەزار کەسە (٩٣٨٬٤٧٥ لەگەڵ کۆبوونەوە)، ئەمەش دەبێتە سێیەم گەورەترین شاری وڵات لە دوای جەزائیر و ئۆران. چەندین مۆزەخانە و شوێنی مێژوویی لە دەوروبەری شارەکەدا ھەڵکەوتوون. زۆرجار کۆنستانتین بە «شاری پردەکان» ناودەبرێت بەھۆی ئەو پردە وێنەکێشانە زۆرانەی کە گرد و دۆڵ و کانییە جیاوازەکان بەیەکەوە دەبەستنەوە کە شارەکە لەسەر و دەوروبەری دروست کراوە.
کۆنستانتین لە ساڵی ٢٠١٥ وەک پایتەختی ڕۆشنبیری عەرەبی دەستنیشانکرا.[٥]
مێژوو
دەستکاریمێژووی کۆن
دەستکاری
لە سەردەمی کۆندا، شارەکە لە سەرەتادا ناوی سیرتا بووە و وەک پایتەختی شانشینی بەربەرەکانی نومیدیا کاری کردووە. لە ساڵی ١١٢ پێش زایین، شارەکە پایتەختی پاشای نومیدەکان جوگورتا بوو، کە شکستی بە ئەدێرباڵ برا نیوە براکەی ھێنا. دواتر شارەکە وەک بنکەی ژەنەڕاڵە ڕۆمانییەکان کوینتۆس سیسیلیۆس مێتێلۆس نومیدیکۆس و گایۆس ماریۆس لە شەڕەکەیان دژی جوگورتا کاری کرد. دواتر لەگەڵ لابردنی شا جوبای یەکەم و مانەوەی لایەنگرانی پۆمپیۆ لە ئەفریقا، جولیۆس قەیسەر مافی تایبەتی بە ھاووڵاتیانی سیرتا بەخشی کە ئێستا بە کۆڵۆنیا سیتلانۆروم ناسراوە.
لە ساڵی ٣١١ی زایینی لە کاتی شەڕی ناوخۆی نێوان ئیمپراتۆر ماکسێنتیۆس و دۆمیتیۆس ئەلێکساندەر (حاکمی پێشووی ئەفریقا)، شارەکە وێران بوو. لە ساڵی ٣١٣ی زایینی دووبارە دروستکرایەوە، دواتر بە زمانی لاتینی ناوی لێنرا «کۆلۆنیا کۆنستانتینیانا»یان «قۆنستانتینینا»[٦] بە ناوی ئیمپراتۆر کۆنستانتینی گەورە کە شکستی بە ماکسێنتیۆس ھێنابوو. لە سەردەمی دەسەڵاتی ڕۆمەکاندا، شارەکە گەنمی ھەناردە دەکرد و تاکە ناوەندی دانیشتووان بوو کە لەسەر ھەردوو ڕێگای ڕۆمانی قیرتاو کرابوو لە جەزائیری کۆن.[٧] کۆنستانتین لە ساڵی ٤٣٢ لەلایەن ڤاندالەکانەوە گیرا، لە ساڵی ٥٣٤ تا ٦٩٧ گەڕایەوە بۆ ناوچەی بیزەنتین لە ئەفریقا. دوای داگیرکردنی شارەکە لەلایەن عەرەبەکانەوە لە سەدەی ھەشتەمدا، بە قاسێنتینا ناسرا. شارەکە بەشێک بوو لە ناوچەی فراوانتری ئیفریقییە.
مێژووی مۆدێرن
دەستکاریشارەکە لە سەدەی دوازدەھەمدا بووژایەوە و لەژێر دەسەڵاتی ئەلمحەد و حەفسیدەکاندا دیسانەوە بازاڕێکی ئاوەدان بوو، پەیوەندی بە پیزا، جێنەوا و ڤێنیزەوە ھەبوو. دوای ئەوەی لە حەفسیدەکان لە ساڵی ١٥٢٩ وەری گرت، پچڕپچڕ بەشێک بوو لە ئیمپراتۆرییەتی عوسمانی، لەلایەن بەی (حاکم)ی تورکی ژێردەستەی دێی جەزائیرەوە فەرمانڕەوایی دەکرا. سەڵاح بەی کە لە ساڵانی ١٧٧٠–١٧٩٢ حوکمڕانی شارەکەی کرد، زۆر ڕازاندەوە و بەشێکی زۆری تەلارسازی موسڵمانانی دروست کرد کە تا ئێستاش دیارە. لە سەردەمی عوسمانیی کۆنستانتین، بازەرگانەکان بازرگانیان بە کەلوپەلی جۆراوجۆرەوە دەکرد وەک بەرھەمی کشتوکاڵی، ئاژەڵ، قوماشی چەرموو، چەرم، کانزا بەنرخەکان، شمشێر و دەمانچە.[٨]لە ساڵی ١٨٢٦ دوا بەی بە ناوی ئەحمەد بەی بن محەممەد شێریف بوو بە سەرۆکی نوێی دەوڵەت. سەرکردایەتی بەرخۆدانێکی توندی کرد بەرامبەر بە ھێزەکانی فەڕەنسا کە دوای چوار ساڵ ھێرشیان کردبووە سەر جەزائیر. تا ١٣ی تشرینی یەکەمی ١٨٣٧ خاکەکە لەلایەن فەڕەنساوە گیرا و لە ساڵی ١٨٤٨ تا ساڵی ١٩٦٢ ناوەندی بەشی کۆنستانتین بوو. لە ساڵی ١٨٨٠ لەکاتی کارکردن لە نەخۆشخانەی سەربازی لە شاری کۆنستانتین، چارڵز لویس ئەلفۆنس لاڤێران بۆی دەرکەوت کە ھۆکاری مەلاریا، زیندووەرە سەرەتایییەکانھ. لە خوێنێکدا کە لە سەربازێک وەرگیراوە کە تازە بەھۆی مەلاریا مردووە، چاودێری مشەخۆرەکانی کردووە.[٩] بۆ ئەمەش خەڵاتی نۆبڵی ساڵی ١٩٠٧ی بۆ فیزیۆلۆژی یان پزیشکی وەرگرتووە.[٩] ئەمە یەکەمجار بوو کە پرۆتۆزۆاکان ھۆکارێکن بۆ تووشبوون بە نەخۆشی. کارەکانی یارمەتیدەر بوون بۆ ئیلھامبەخشین بە توێژەران و پزیشکانی ڤێتێرنەری ئەمڕۆ بۆ ئەوەی ھەوڵبدەن چارەسەرێک بۆ مەلاریا لە ئاژەڵەکاندا بدۆزنەوە.[٩]
لە ساڵی ١٩٣٤ ئاژاوەی موسڵمانان دژی جوولەکەکان، پۆگرۆمی کۆنستنتین لە ساڵی ١٩٣٤، بووە ھۆی مردنی ٢٣ جوولەکە ناوخۆیی و ٣ موسڵمانی ناوخۆیی، ٨١ کەس لە ھەردوو لای ململانێکان بریندار بوون.[١٠]
لە سەردەمی جەنگی جیھانی دووەمدا، لە کاتی ھەڵمەتەکەدا لە باکووری ئەفریقا (١٩٤٢–١٩٤٣)، ھێزەکانی ھاوپەیمانان کۆنستانتین و شارەکانی نزیک لە سێتیف و بۆنیان وەک بنکەی ئۆپەراسیۆن بەکارھێنا.
جوگرافیا
دەستکاری
کۆنستانتین لەسەر فەلاتێک ھەڵکەوتووە کە بەرزییەکەی ٦٤٠ مەتر زیاتر لە سەرووی ئاستی دەریاوەیە.. شارەکە لە چوارچێوەی کانییەکی قووڵدایە و دیمەنێکی دراماتیکیی ھەیە. شارەکە زۆر سەرنجڕاکێشە و ژمارەیەک پرد بەسەر ڕووباری ڕومێلدا ھەیە. کۆنستانتین سەری شەمەندەفەری ناوچەیەکی کشتوکاڵی ئاوەدان و ھەمەچەشنە. ھەروەھا ناوەندێکی بازرگانی دانەوێڵە و کارگەی ئاردی ھەیە و کارگەیەکی تراکتۆر و پیشەسازی بەرھەمھێنانی قوماش، خوری، کەتان و کەلوپەلی چەرم ھەیە.
ئاوھەوا
دەستکاریکۆنستانتین کەشوھەوای دەریای ناوەڕاستی ھەیە، ھاوینەکانی گەرم و وشک و زستانەکانی سووک و شێدار.
| زانیاریی کەشوھەوا بۆ «کۆنستانتین» | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مانگی زایینی | ١ | ٢ | ٣ | ٤ | ٥ | ٦ | ٧ | ٨ | ٩ | ١٠ | ١١ | ١٢ | ساڵ |
| بەرزترین پلەی تۆمارکراو | ٢٤٫٠ (٧٥) |
٢٦٫٦ (٨٠) |
٣٢٫١ (٩٠) |
٣٤٫٣ (٩٤) |
٤١٫٣ (١٠٦) |
٤٣٫٢ (١١٠) |
٤٤٫١ (١١١) |
٤٤٫٨ (١١٣) |
٤٥٫٥ (١١٤) |
٣٧٫٢ (٩٩) |
٢٩٫٧ (٨٥) |
٢٧٫٨ (٨٢) |
٤٥٫٥ (١١٤) |
| نێونجی بەرزترین پلە | ١٢٫٤ (٥٤) |
١٣٫٢ (٥٦) |
١٦٫٦ (٦٢) |
١٩٫٨ (٦٨) |
٢٥٫٢ (٧٧) |
٣١٫٠ (٨٨) |
٣٥٫٠ (٩٥) |
٣٤٫٦ (٩٤) |
٢٩٫١ (٨٤) |
٢٤٫٣ (٧٦) |
١٧٫٥ (٦٤) |
١٣٫٤ (٥٦) |
٢٢٫٦٧ (٧٢٫٨) |
| نێونجی ڕۆژانە | ٧٫٤ (٤٥) |
٧٫٩ (٤٦) |
١٠٫٧ (٥١) |
١٣٫٤ (٥٦) |
١٧٫٩ (٦٤) |
٢٣٫٠ (٧٣) |
٢٦٫٦ (٨٠) |
٢٦٫٦ (٨٠) |
٢٢٫٣ (٧٢) |
١٧٫٩ (٦٤) |
١٢٫٠ (٥٤) |
٨٫٥ (٤٧) |
١٦٫١٨ (٦١) |
| نێونجی کەمترین پلە | ٢٫٣ (٣٦) |
٢٫٥ (٣٧) |
٤٫٨ (٤١) |
٧٫٠ (٤٥) |
١٠٫٧ (٥١) |
١٥٫٠ (٥٩) |
١٨٫٣ (٦٥) |
١٨٫٥ (٦٥) |
١٥٫٥ (٦٠) |
١١٫٦ (٥٣) |
٦٫٦ (٤٤) |
٣٫٦ (٣٨) |
٩٫٧ (٤٩٫٥) |
| کەمترین پلەی تۆمارکراو | −٨٫٨ (١٦) |
−١٠٫٢ (١٤) |
−٦٫٠ (٢١) |
−٣٫٥ (٢٦) |
−١٫٤ (٢٩) |
٣٫٠ (٣٧) |
٧٫٠ (٤٥) |
٧٫٨ (٤٦) |
٣٫٣ (٣٨) |
−٢٫١ (٢٨) |
−٣٫٩ (٢٥) |
−٤٫٨ (٢٣) |
−١٠٫٢ (١٤) |
| نێونجی بارین میلیمەتر | ٦٤٫٨ (٢٫٥٥) |
٥٤٫٦ (٢٫١٥) |
٥٧٫٠ (٢٫٢٤) |
٥١٫٦ (٢٫٠٣) |
٤٠٫٩ (١٫٦١) |
١٤٫٨ (٠٫٥٨) |
٤٫٠ (٠٫١٦) |
١٩٫٤ (٠٫٧٦) |
٣٥٫٩ (١٫٤١) |
٣٩٫٥ (١٫٥٦) |
٥٣٫٣ (٢٫١) |
٦٦٫٢ (٢٫٦١) |
٥٠٢ (١٩٫٧٦) |
| نێونجی ژمارەی ڕۆژەکانی بارین (≥ ١.٠ mm) | ٨٫١ | ٧٫٧ | ٧٫٥ | ٧٫٠ | ٥٫٤ | ٢٫٨ | ١٫٠ | ٢٫٤ | ٤٫٨ | ٥٫٢ | ٦٫٠ | ٨٫١ | ٦٦ |
| نێونجی شێی ڕێژەیی (٪) | ٧٦ | ٧٣ | ٧٢ | ٧٠ | ٦٥ | ٥٤ | ٤٢ | ٤٨ | ٦٠ | ٦٨ | ٧٥ | ٧٦ | ٦٤٫٩ |
| نێونجی مانگانەی سەعاتەکانی ھەتاوی بوون | ١٥٥٫٠ | ١٥٥٫٤ | ١٩٢٫٢ | ٢١٠٫٠ | ٢٥١٫١ | ٣١٥٫٠ | ٣٥٦٫٥ | ٣٠٣٫٨ | ٢٥٨٫٠ | ٢١٣٫٩ | ١٦٥٫٠ | ١٤٨٫٨ | ٢٬٧٢٤٫٧ |
| نێونجی ڕۆژانەی سەعاتەکانی ھەتاوی بوون | ٥٫٠ | ٥٫٥ | ٦٫٢ | ٧٫٠ | ٨٫١ | ١٠٫٥ | ١١٫٥ | ٩٫٨ | ٨٫٦ | ٦٫٩ | ٥٫٥ | ٤٫٨ | ٧٫٤٥ |
| [ژێدەر پێویستە] | |||||||||||||
دیمەنە سەرەکییەکان
دەستکاری
شارەکە لە چوارچێوەی کانییەکی قووڵدایە و دیمەنێکی دراماتیکیی ھەیە. لە ساڵی ١٩١١دا، بایدێکر لە کاسبای جەزائیر دەچێت، کە تا ئێستا سۆز و خۆشەویستی وێنەکێشەکەی بەھۆی دروستکردنی چەند شەقامێکی نوێیەوە تێکچووە.[١١]
- مزگەوتی ئێل بەی کە لە ساڵی ١٧٠٣ دروست کراوە و بە ناوی دوای کۆلۆنیالیزمی مزگەوتی سووق غەزال ناسراوە.
- مزگەوتی گەورەی کۆنستانتین مزگەوتی مێژوویی کە لە ساڵی ١١٣٦ دروست کراوە.
- مۆزەخانەی سیرتا، پێشتر مۆزەخانەی گوستاڤ مێرسێر (ھونەری کۆن و مۆدێرن لە جەزائیر نمایش دەکات)[١٢]
- مزگەوتی عەبدولحەمید بن بەدیس
- قەسبە (Kasbah) کە لە ناوچەکەدا بە ناوی سویکا ناسراوە
- گۆڕستانی سوما
- گۆڕستانی ماسینیسا
- کتێبخانەی شارەوانی کۆنستانتین
- کۆشکی ئەحمەد بەی
- وێرانەکانی کانیاوی ئاوی ڕۆمانی ئەنتۆنی
- یاریگای بن عەبدولمەلەک
لە نزیکەوە…
- شاری تیدیس لە ڕۆمانی
- شوێنەوارە مێگالیتیکییەکان و گۆڕەپانی ناشتنەکان لە جیبێل مازالا سالوستێ.
شاری پردەکان
دەستکاریتۆپۆگرافیای شارەکە ناوازەیە و پێویستی پرد دیاری دەکات. لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمدا، گای دی ماوپاسانت نووسیویەتی: «پێشتر ھەشت پرد بۆ تێپەڕاندنی ئەم کانییە. شەش لەو پردانە ئەمڕۆ وێران بوون». ئەمڕۆ گرنگترین پردەکان بریتین لە:
- پردی سیدی مسید (١٩١٢)، پردێکی ھەڵواسراو بە درێژی ١٦٨م، ١٩١٢.
- پردی باب ئێل کانترا (١٧٩٢) کە بەرەو باکوور دەڕوات
- پردی سیدی ڕاچێد (١٩١٢)، ڕێڕەوێکی درێژە بە درێژایی ٤٤٧م و ٢٧ کەوانە، لەلایەن پاوڵ سێجۆرنی دیزاین کراوە
- پردی شەیتان، پردێکی بچووکی تیشکی
- پردی شلەمەنییەکان (١٩٢٥)، کە لە زنجیرەیەک کەوانە لەسەر لووتکەی شلەمەنییەک پێکھاتووە
- پردی مێلا سلیمانێ (١٩٢٥)، پردێکی ھەڵواسراو، ساڵی ١٩٢٠.
- پردی سەلاح بەیییەکەم پردی کێبڵە لە کۆنستانتین، دیزاین کراوە لەلایەن تەلارسازی
- پردی مێدجیز دێچیچێ
خوێندن
دەستکاریکۆنستانتین بەگشتی چوار زانکۆی ھەیە: دوو لەوانە ناوەندی شاری کۆنستانتین مەنتۆری زانکۆی گشتی، دیزاین کراوە لەلایەن تەلارسازێکی بەڕازیلی ئۆسکار نیمەیەر، و تەلارسازێکی جەزائیری ڕەشید حەسەن، لەنێویاندا جەمسەری ئەندازیاری تەکنیکی زێرزارا، جەمسەری جوگرافیا و زانستەکانی زەوی زواگی سلیمانێ، و لە شاری… ئەلخروب پەیمانگای زانستە ڤێتێرنەرییە. زانکۆی میر عەبدولقادر یەکێکە لە گەورەترین زانکۆ ئیسلامییەکان کە چەندین فەکەڵتی ھەیە کە خوێندنی ئایینی و زمانە بیانییەکان و ئەدەبیات دەگرێتەوە. شارۆچکە نوێیەکەی کۆنستانتین "nouvelle ville ali mendjeli» دوو زانکۆی گەورەی ھەیە: Université Constantine 2 ناسراو بە "lella nsoumer» پسپۆڕییەکانی بیرکاری و کۆمپیوتەر و ئابووری پێشکەش دەکات، زانکۆ نوێیەکەش لە ڕاستیدا جەمسەرێکی زانکۆیە و زیاتر لە ٢٠ ھەزار خوێندکار و ١٧ فەکەڵتی و زیاتری تێدایە لە ٤٠ ھەزار دانیشتوو. ئێستا گەورەترین زانکۆی ئەفریقایە لەژێر ناوی «زانکۆی سەلاح بۆبنیدەر» کە بە «زانکۆی کۆنستانتین ٣» ناسراوە.
ھاتوچۆ
دەستکاریکۆنستانتین لەلایەن فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی محەممەد بوودیافەوە خزمەتگوزاری پێشکەش دەکرێت.
ھەروەھا کۆنستانتین خاوەنی ١٤٬٧ ی خۆیەتی تۆڕی ترام بە درێژایی کیلۆمەترێک کە خزمەت بە ناوەندی شار دەکات لە فڕۆکەخانە و گەڕەکە سەرەکییەکانی ڕێڕەوی ترامی شارە گەورەکەی کۆنستانتینە.
پەیوەندی نێونەتەوەیی
دەستکاریدەستە خوشک
دەستکاریشاری کۆنستانتین پەیمانی دەستەخوشکی لەگەڵ دوو شار ھەیە:
سەرچاوەکان
دەستکاری- ^ «Datos». Mundomanz.com. لە ٥ی ئابی ٢٠٢١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٩ی ئایاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ «(1998-2008)» (PDF). لە ٢١ی تەممووزی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ١٢ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «Constantine (Province Capital, Constantine, Algeria) - Population Statistics, Charts, Map and Location». citypopulation.de. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٢ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ «Constantine-Algeria». Encyclopædia Britannica. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی تەممووزی ٢٠١٥ ھێنراوە.
- ^ Utilisateur، Super. «Constantine Capital of Arab Culture 2015». www.unesco.dz (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی شوباتی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ Louis، René (1949). «A La Recherche de Cirta Regia Capitale des Rois Numides». Hommes et Mondes. 10 (39): 276–287. JSTOR 44207191. لە 29 April 2024 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 19 February 2020 ھێنراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ Thomas، Benjamin (1955). «Fortress City of Constantine, Algeria». The Scientific Monthly. 81 (3): 130–137. JSTOR 21967. لە 2024-04-30 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2024-04-30 ھێنراوە.
- ^ Cole، Joshua (2019). Lethal Provocation: The Constantine Murders and the Politics of French Algeria. Cornell University Press. p. 17. ISBN 978-1-5017-3941-5.
- ^ ئ ا ب Bruce-Chuvatt LJ (July 1981). «Alphonse Laveran's discovery 100 years ago and today's global fight against malaria». J R Soc Med. 74 (7): 531–536. doi:10.1177/014107688107400715. PMC 1439072. PMID 7021827.
- ^ Cole، Joshua (December 2012). «Constantine Before the Riots of August 1934: Civil Status, anti-Semitism, and the Politics of Assimilation in Interwar French Algeria». Journal of North African Studies. 17 (5): 839. doi:10.1080/13629387.2012.723432.
- ^ «General View, Constantine, Algeria». World Digital Library. 1899. لە ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «Musée Gustave MERCIER - Constantine (Algérie)». Engival.fr. لە ٢٣ی ئازاری ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «Jumelages et coopérations». grenoble.fr (بە فەرەنسی). Grenoble. لە ١٦ی ئازاری ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
- ^ «Le printemps de Sousse est de retour». letemps.com.tn (بە فەرەنسی). Le Temps. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە کۆنستانتین تێدایە. |
