دەوڵەتی حەفسی
حەفسیەکان یان بەنی حەفس بنەماڵەیەکی دەسەڵاتداری بەڕبەڕی بوون حوکمی تونسیان کرد لەگەڵ ڕۆژهەڵاتی جەزائیر و تەڕابلس لە نێوان ساڵانی ١٢٢٩-١٥٧٤ز.
| | |
|---|---|
 خاکەکانی ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی حەفسی | |
| پایتەخت | شاری تونس |
| مێژووى دامەزراندن | ١٢٢٩ ز |
| مێژووى ڕوخان | ١٥٧٤ ز |
| ئایین | ئیسلام |
بارەگاکەیان؛ شاری تونس بوو
میژوویان
دەستکاریحەفسیەکان ئەچنەوە سەر هۆزی مەسمودی بەربەڕی، شوێنی نیشتەجێوونیان شاخەکانی ئەتڵەس بوو، ناوەکەیان لە ئەبوحەفس عومەرەوە هاتووە کە یەکێک بوو لە باپیرەکانی خێزانەکە، و کوڕەکەی لە دوای خۆی بوو بە یەکێک لە کارگێڕی موەحیدەکان لە تونس، پاشان کوڕەکەی (ئەبوزەکەریا حەفسی) دەستی گرت بەسەر دەسەڵاتدا و سەربەخۆیی خۆی ڕاگەیاند و توانی دەوڵەتێک دابمەزێنیت کە جێگەی دەوڵەتی موەحیدەکان بگرێتەوە لە ناوچەکە، موستەنسیری کوری دەستی گرت بەسەر هەڵمەتی هەشتەمی خاچپەرستەکان لە ساڵی ١٢٧٠ز، و نازناوی پێشەوای باوەردارانی پێدرا، بەڵام لە دوای مردنی کوڕەکانی بوو بە ناکۆکیان لەسەر دەسەڵات، و شەڕێکی زۆر لە نێوانیان روویدا.
لە کۆتاییەکانی سەدەی ١٣دا دوو لق لە خێزانەکە جیابوونەوە، یەکێکیان حوکمی ئەکرد لە بنجایە و ئەویتریان لە قسنتینە، و لە ناوەڕاستی سەدەی ١٤دا مەرینیەکان دەستیان گرت بەسەر وڵاتدا، دوای هاتنی مەرینیەکان دەوڵەتی حەفسی ژیان و چالاکی بۆ گەڕایەوە لەگەڵ سەردەمی هەر یەک لە ئەبوعەبباس ئەحمەد و ئەبو فارس عەزیز و پاشان ئەبوعومەر یەحیا، لەم ماوەیەدا جێگیری و ئاسایش هەموو لایەکی دەوڵەتی گرتەوە و تونسی پایتەخت بوو بە ناوەندێکی بازرگانی گرنگ.
لە ساڵی ١٤٩٤وە قۆناغی کەوتنی خێرا دەستی پێکرد، زۆربەی شار و ناوچەکان سەربەخۆییان ڕاگەیاند، لە ساڵی ١٥٠٥ز تورکەکان لە ڕێگی سەرکردەکانیان عروج و خەیرەدین بەڕبەڕوسە دەستیانگرت بەسەر ناوچەکەدا، ئیمپڕاتۆری جێرمانی (کارلی پێنجەم) و پاشای ئیسپانی (کارلۆسی یەکەم) گەمارۆی تونسیان دا ساڵی ١٥٣٥ز، حەفسیەکان لە نێوان فشاری توندی تورکەکان کە لە جەزائیر بوون لەلایەک و ئیسپان لەلایەکی ترەوە تا حاکمی جەزائیر سەرکەوتوو بوو لە چوونە ناو تونسەوە، و دوایین سوڵتانی حەفسیەکانیان لابرد و بەمەش تونس چووە ژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی عوسمانیەوە.
لیستی سوڵتانەکان
دەستکاری| # | فەرمانڕەوا | ژیانی | ماوەی حوکم |
|---|---|---|---|
| ١ | ئەبوزەکەریا حەفسی | ....-.... | ١٢٢٨-١٢٤٩ |
| ٢ | ئەبوعەبدوڵڵا محەمەد موستەنسیڕ | ....-.... | ١٢٤٩-١٢٧٧ |
| ٣ | ئەبوزەکریا یەحیا وەاسیق | ....-.... | ١٢٧٧-١٢٧٩ |
| ٤ | ئەبو ئیسحاق ئیبراھیم | ....-.... | ١٢٧٩-١٢٨٣ |
| ٥ | ئەبوحەفس عومەر | ....-.... | ١٢٨٤-١٢٩٥ |
| ٦ | ئەبو عەبدوڵڵا محەمەد | ....-.... | ١٢٩٥-١٣٠٩ |
| ٧ | ئەبو یەحیا ئەبوبەکر شەھید | ....-.... | ١٣٠٩-١٣٠٩ |
| ٨ | ئەبو بەقا خالید | ....-.... | ١٣٠٩-١٣١١ |
| ٩ | ئەبو یەحیا زەکەریا کوڕی لەحیانی | ....-.... | ١٣١١-١٣١٧ |
| ١٠ | ئەبوزەڕبە | ....-.... | ١٣١٧-١٣١٨ |
| ١١ | ئەبویەحیا ئەبوبەکر | ....-.... | ١٣١٨-١٣٤٦ |
| ١٢ | ئەبوحەفس عەمەری دووەم | ....-.... | ١٣٤٦-١٣٤٨ |
| ١٣ | ئەبوعەبباس ئەحمەد فەزڵ | ....-.... | ١٣٥٠-١٣٦٩ |
| ١٤ | ئەبوئیسحاق ئیبراھیمی دووەم | ....-.... | ١٣٥٧-١٣٥٧ |
| ١٥ | ئەبوعەبباس ئەحمەد | ....-.... | ١٣٧٠-١٣٩٤ |
| ١٦ | ئەبوفارس عەبدول عەزیز | ....-.... | ١٣٩٤-١٤٣٤ |
| ١٧ | ئەبوعەبدوڵڵا محەمەد موستەنسیڕ | ....-.... | ١٤٣٤-١٤٣٥ |
| ١٨ | ئەبو عەمر عوسمان | ....-.... | ١٤٣٥-١٤٨٨ |
| ١٩ | ئەبو زەکەریا یەحیای سێیەم | ....-.... | ١٤٨٨-١٤٨٩ |
| ٢٠ | عەبدول موئمین | ....-.... | ١٤٨٩-١٤٨٩ |
| ٢١ | ئەبویەحیا زەکەریای دووەم | ....-.... | ١٤٨٩-١٤٩٤ |
| ٢٢ | ئەبو عەبدوڵڵا محەمەدی پێنجەم | ....-.... | ١٤٩٤-١٥٢٦ |
| ٢٣ | حەسەن کوڕی محەمەد فەحسی | ....-.... | ١٥٢٦-١٥٤٢ |
| ٢٤ | ئەحمەد ئەحمیدە | ....-.... | ١٥٤٢-١٥٦٩ |
| ٢٥ | مەولای محەمەد | ....-.... | ١٥٦٩-١٥٧٤ |
سەرچاوەکان
دەستکاری- Islam: Kunst und Architektur
- الحفصيون
| کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە دەوڵەتی حەفسی تێدایە. |
